Қазы Нұрмұхамедұлы

Қазы Нұрмұхамедұлы - 1896 жылы Семей уезі Еңірекей болыеында дұниеге келген. Бала кезінде Семейде екі сыныптық мектепті бітіріп, бірер жыл елінде мұғалім болып істейді. 1915 жылы Семейде cеминарияға (мұғалімдер даярлайтын болу керек) оқуға түседі. 1917 жылы семинарияда оқып жүріп, елдің сол кездегі мүддесі үшін милиция болып жұмыс істеуге жазылады. Ол қызметте алғырлығы, тапқыр, ойшыл, батылдығымен ел назарына ілігеді. Қазыдан зор үміт күткен Алаш басшылары оны 1918 жылдың кысында Семейдегі Алаштың атты милициясына бастық етіп тағайындаған.

1918 жылы 6 наурыз күні таңертең Қазы кұндегі әдетінше Алаш қаласында атты милицияның сарбаздарын жаттықтырып жүреді. Бұл жай ғана денешынықтыру машығы болғандықтан, олар қарусыз жүрген. Кенеттен 15 солдат келіп, Алаш әскерлерінің жаттығу жасауына қарсылық көрсетеді. Қарусыз дене машығымен айналысып жүрген Алаш жігіттері қорқып қалады, алды қаша бастайды. Қазы - жастайынан ақкөңіл, талапты, ұлтшыл болып ержеткен, ұлт мүддесі үшін аянбайтын қызу қанды ақылды азамат. Қызылдардың сусынан қорқып қашқан солдат елге қорған бола алмайтынын түсініп, жігіттердің намысын оятып, жауларының алдында төменшіктемеуге үйреткісі келсе керек. Жігіттерге тоқтау айтып, жазықсыз бола тұрып, қызылдардың алдында қоян жүректік көрсетпеуге шақырады. Бұл жай ғана тоқтау айту емес, азаматтарды жүрек тоқтатуға, батылдыққа жетелегендік, рухани кұш беру еді. Соны сезген қызылдың солдаттары Қазыны атып кетеді.
1918 жылы 7 наурызда Алаштың ұлт үшін жанын қиған тұңғыш құрбаны Қазы Нұрмұхамедұлы жерленеді.
Жерлеу кезінде Шәкәрім қажы елдің алдында сөз сөйлеп Қазы өлімінің қасиетті өлім екенін айтыпты. М.Дулатов та өлең оқыпты. Қазы өлгенде Алаш үкіметі марқұмның басына белгі тас қояды, ақша жинап отбасына көмектеседі. інісін оқыту үшін стипендия бөледі. Алаш басшылары Қазы өліміне байланысты болыневиктерге наразылық білдіреді. Бұл окиға Алаш тарихында деген атпен қалады.

Дереккөздер

1. « Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7