Қазақ жылқысы

Қазақ жылқысы– салт міну, жүк тасу, ет пен қымыз өндіру үшін өсірілетін жергілікті жылқы тұқымы. Ауа райының қолайсыз жағдайына төзімді, жемшөп талғамайтын, үнемі далада, тебіндеп жайылады. Қолдан сұрыптау әдісімен шығарылған. Түрікмен, моңғол, сол түстік аймақтардағы орман жылқыларымен будандастыру нәтижесінде Қазақ жылқысы тұқымының бірнеше тармақтары (адай жылқысы, көшім жылқысы, қостанай жылқысы, жабы, т.б.) алынған. Басы үлкен, кең сағақты, мойны жуандау, етті. Тұрқы ұзын, кеудесі кең, жоны жалпақ, сауырлы. Аяқтары өте мықты, сүйекті. Жал-құйрығы қою, әрі ұзын, денесі тығыз, етті келеді, күзде тез семіреді. Қазақ жылқысының түсі көбінесе торы, жирен, сонымен қатар қара, құла, сұр, көк түстілері де жиі кездеседі. Қазақ жылқысының айғырларының шоқтығының биіктігі 140,1 см, тұрқының қиғаш ұзындығы 144,2 см, кеуде орамы 172,3 см, жіліншік орамы 18,4 см, ал биелерінде – тиісінше 138,6; 144,9; 169,1; 17,9 см. Айғыры 600, биесі 550 кг тартады. Қазақ жылқысы ұшқыр, жүйрік болмағанымен, алыс жолға өте төзімді. Олар тәулігіне 300 км-дей жол жүре алады, ал 100 км-ді 4 сағ 6 минутта шауып өтеді. Биелері тәулігіне 10 – 15 л-ге дейін сүт береді. Әр 100 биеден 85 – 95 құлын алынады. Қазақ жылқысының таңдаулы үйірлері Ақтөбе облысындағы Мұғалжар, Талды, Қызылорда облысындағы Құланды, Алматы облысындағы Басши жылқы зауыттарында өсіріледі. Қазақ жылқысын одан әрі жақсарту жұмысымен Қазақ қой шаруашылығы технологиялық ғылыми-зерттеу институты шұғылданады.

Дереккөздер

1. Қазақстан Энциклопедиясы