Қазақстан Республикасының Вице-президенті — 1991—1996 жылдары Қазақстан Республикасында болған лауазым. Мұндай лауазымды атқарған бірінші және жалғыз адам Ерік Мағзұмұлы Асанбаев болды. Ол бұл қызметті 1991 жылы 16 желтоқсанда Республиканың тәуелсіздігі жарияланғаннан бері атқарды. 1996 жылы 22 ақпанда Қазақстанның Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Асанбаевты қызметінен босатты.
Қазақстан Республикасының Вице-президенті | |
Тағайындалды | 16 желтоқсан 1991 |
---|---|
Алғашқысы | |
Соңғысы | |
Лауазым ыдыратылды | 22 ақпан 1996 |
Қазақстан Вице-президенттері
Аты | Қызметін бастады | Қызметін аяқтады | Ескертпелер |
---|---|---|---|
Сергей Терещенко | Сәуір 1990 | Мамыр 1990 | Қазақ КСР Вице-Президенті (орынбасары) |
Ерік Асанбаев | 16 қазан 1991 | 22 ақпан 1996 | Қазақ КСР Вице-Президенті. 1991 жылғы 16 желтоқсаннан бастап Қазақстан Республикасының Вице-Президенті |
Қазақ КСР Президентінің орынбасары
Қазақ КСР Президентінің орынбасары лауазымы «Қазақ КСР Президенті қызметін тағайындау және Қазақ КСР Конституциясына (Негізгі Заңы) өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы» 1990 жылғы 24 сәуірдегі Қазақ КСР Заңына сәйкес Президент лауазымының енгізілуімен бір мезгілде енгізілді. Оған сәйкес:
- Қазақ КСР Президентінің орынбасары Қазақ КСР Президентінің өкілеттігі бойынша оның жекелеген функцияларын орындайды және ол болмаған немесе Президент өз міндеттерін жүзеге асыра алмаған жағдайда Президентті алмастырады.
- Егер Қазақ КСР Президенті қандай да бір себептермен өз міндеттерін атқара алмаса, Қазақ КСР жаңа президенті сайланғанға дейін оның өкілеттігі Қазақ КСР Президентінің орынбасарына, ал егер бұл мүмкін болмаса - Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Төрағасына өтеді.
- Қазақ КСР Президентінің орынбасарын Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі алғаш рет алты жыл мерзімге сайлайды.
Бұл лауазымға Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі төрағасының бірінші орынбасары қызметін атқарған Сергей Александрович Терещенко сайланды. Ол 1990 жылдың 24 сәуірі мен 13 мамыры аралығында қызмет атқарды. 13 мамырдан бастап Сергей Терещенко ҚКП Оңтүстік Қазақстан облыстық комитетінің бірінші хатшысы болып тағайындалды, ал Президенттің орынбасары лауазымы бос болды. Ресми түрде Қазақ КСР Президентінің орынбасары қызметі Қазақстанның 1993 жылғы Конституциясының қабылдануымен жойылды.
Вице-Президент лауазымының пайда болуы
1990 жылғы 20 қарашада Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі «Қазақ КСР мемлекеттік билік пен басқару құрылымын жетілдіру және Қазақ КСР-нің Конституциясына (Негізгі Заңына) өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң қабылдады, оған сәйкес Қазақ КСР-нің вице-президенті лауазымы енгізілді.
1991 жылғы 1 желтоқсанда Қазақ КСР Президентінің жалпыхалықтық сайлауында осыған дейін Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Төрағасы қызметін атқарған Ерік Мағзұмұлы Асанбаев Қазақ КСР вице-президенті лауазымына сайланды.
10 желтоқсанда бұл қызмет Қазақстан Республикасының вице-президенті болып атала бастады. 6 күннен кейін республиканың КСРО-дан тәуелсіздігі жарияланды.
1992 жылғы 2 шілдедегі Қазақ КСР Конституциясына енгізілген өзгерістерге сәйкес Қазақстан Республикасының Президенті мен Қазақстан Республикасының Вице-Президентін Қазақстан Республикасының азаматтары жалпыға бірдей, тең және тікелей сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы бес жыл мерзімге сайлайды. Қазақстан Республикасының Вице-президенті лауазымына кандидатураны Қазақстан Республикасының Президенттігіне кандидат ұсынады. Қазақстан Республикасының Президенті мен Вице-Президентін сайлау тәртібі «Қазақ КСР Президентін сайлау туралы» Қазақ КСР заңымен айқындалады.
1993 жылғы Конституция бойынша мәртебесі
1993 жылы 28 қаңтарда тәуелсіз мемлекеттің жаңа негіздерін бекіткен жаңа Конституция қабылданды. Ол вице-президент лауазымының кейбір ережелерін реттеді.
- 81-бапқа сәйкес Қазақстан Республикасының вице-президенті Республика Президентімен бірге сайланды және оның тапсырмасы бойынша Президенттің жекелеген функцияларын орындайды және Президент өз міндеттерін орындамаған немесе жүзеге асыра алмаған жағдайда оны алмастырды. Вице-президенттің республиканың өкілді органының депутаты болуға, басқа мемлекеттік органдарда және қоғамдық бірлестіктерде қызмет атқаруға, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға құқығы жоқ. Оған иммунитетке кепілдік берілді.
- 82-бапқа сәйкес республиканың вице-президенті, оның пікірінше, өз өкілеттіктерін одан әрі жүзеге асыру мүмкін болмаған жағдайда отставкаға кетуге құқылы болды.
- 83-бапқа сәйкес, Республика Президенті отставкаға кеткен немесе ол қайтыс болған жағдайда Президенттің өкілеттігі вице-президентке өтеді. Вице-президент Президенттiң мiндеттерiн өзiне ала алмаса, олар Жоғарғы Кеңес Президиумының Төрағасына берiледi. Мұндай жағдайларда президент сайлауы екі айдың ішінде өтуі керек. Ал вице-президент отставкаға кеткен немесе ол қайтыс болған жағдайда Президент Жоғарғы Кеңеспен келісе отырып, вице-президентті тағайындайды.
- 114-бапқа сәйкес, вице-президент болып Қазақстан Республикасының аумағында кемінде он жыл тұрақты тұратын және мемлекеттік тілді меңгерген Қазақстан Республикасының азаматы сайлана алады.
Өтпелі ережелерде 1993 жылғы Конституция күшіне енген кезде қолданыста болған Қазақ КСР заңнамасына сәйкес сайланған Қазақстан Республикасының Президенті мен Вице-Президентінің өкілеттіктері келесі Президент сайлауына дейін сақталады деп ерекше атап өтілді.
Жаңа Конституция 1995 жылы қабылданғандықтан, 1993 жылғы Конституция бойынша вице-президент сайлауы өткізілген жоқ..
Лауазымды тарату
1995 жылы 30 тамызда жаңа Конституцияны қабылдау туралы референдум өтті, онда Вице-президент лауазымы тек өтпелі ережелерде аталған. 94-бапта Конституция күшіне енген сәтте қолданылып жүрген Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес сайланған Қазақстан Республикасының Вице-президенті өзі сайланған мерзім өткенге дейін өз өкілеттігін сақтап қалатыны көрсетілген.
1995 жылы 24 қарашада «Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі туралы ережені бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығына қол қойылды, онда вице-президент туралы ескертулері жоқ жаңа ереже бекітілді.
1996 жылы 22 ақпанда Ерік Асанбаевтың Германиядағы елшісі болып тағайындалуымен Вице-президент қызметі толығымен жойылды.
Әдебиет
- The International Who's Who 2004. Europa Publications. Psychology Press, 2003. ISBN 1857432177
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Central Asia: Political and Economic Challenges in the Post-Soviet Era. Saqi (1 September 2013).
- | ЦентрАзия.
- Europa Publications The International Who's Who 2004 — Psychology Press, 2003. — P. 70. — ISBN 978-1-85743-217-6.
- Top Officials in Central Asia. Central Intelligence Agency, Directorate of Intelligence (6 June 1992).
- Закон Казахской Советской Социалистической Республики от 24 апреля 1990 г. «Об учреждении поста Президента Казахской ССР и внесении изменений и дополнений в Конституцию (Основной Закон) Казахской ССР».(қолжетпейтін сілтеме)
- Закон Казахской Советской Социалистической Республики от 20 ноябpя 1990 года № 334-XII «О совершенствовании структуры государственной власти и управления в Казахской ССР и внесении изменений и дополнений в Конституцию (Основной Закон) Казахской ССР».(қолжетпейтін сілтеме)
- Nohlen, D, Grotz, F & Hartmann, C (2001) Elections in Asia: A data handbook, Volume I, p 424 ISBN 0-19-924958-X
- Закон Республики Казахстан от 2 июля 1992 года N 1491-XII «О внесении изменений и дополнений в Конституцию (Основной Закон) Казахской ССР». Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 мамыр 2015.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 24 наурыз 2019.
- Конституция Республики Казахстан 1993 года.(қолжетпейтін сілтеме)
- Текст Конституции Казахстана 1993 года на портале Правовой информации Әділет.(қолжетпейтін сілтеме)
- Конституция Республики Казахстан 1993 и 1995 г.г..(қолжетпейтін сілтеме)
- Текст Конституции Казахстана 1995 года на портале Правовой информации Әділет.(қолжетпейтін сілтеме)
- Указ Президента Республики Казахстан от 24 ноября 1995 г. № 2656 «Об утверждении Положения об Администрации Президента Республики Казахстан».(қолжетпейтін сілтеме)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қazakstan Respublikasynyn Vice prezidenti 1991 1996 zhyldary Қazakstan Respublikasynda bolgan lauazym Mundaj lauazymdy atkargan birinshi zhәne zhalgyz adam Erik Magzumuly Asanbaev boldy Ol bul kyzmetti 1991 zhyly 16 zheltoksanda Respublikanyn tәuelsizdigi zhariyalangannan beri atkardy 1996 zhyly 22 akpanda Қazakstannyn Prezidenti Nursultan Nazarbaev Asanbaevty kyzmetinen bosatty Қazakstan Respublikasynyn Vice prezidentiTagajyndaldy16 zheltoksan 1991AlgashkysyErik Magzumuly AsanbaevSongysyErik Magzumuly AsanbaevLauazym ydyratyldy22 akpan 1996Қazakstan Vice prezidentteriAty Қyzmetin bastady Қyzmetin ayaktady EskertpelerSergej Tereshenko Sәuir 1990 Mamyr 1990 Қazak KSR Vice Prezidenti orynbasary Erik Asanbaev 16 kazan 1991 22 akpan 1996 Қazak KSR Vice Prezidenti 1991 zhylgy 16 zheltoksannan bastap Қazakstan Respublikasynyn Vice PrezidentiҚazak KSR Prezidentinin orynbasaryҚazak KSR Prezidentinin orynbasary lauazymy Қazak KSR Prezidenti kyzmetin tagajyndau zhәne Қazak KSR Konstituciyasyna Negizgi Zany ozgertuler men tolyktyrular engizu turaly 1990 zhylgy 24 sәuirdegi Қazak KSR Zanyna sәjkes Prezident lauazymynyn engiziluimen bir mezgilde engizildi Ogan sәjkes Қazak KSR Prezidentinin orynbasary Қazak KSR Prezidentinin okilettigi bojynsha onyn zhekelegen funkciyalaryn oryndajdy zhәne ol bolmagan nemese Prezident oz mindetterin zhүzege asyra almagan zhagdajda Prezidentti almastyrady Eger Қazak KSR Prezidenti kandaj da bir sebeptermen oz mindetterin atkara almasa Қazak KSR zhana prezidenti sajlanganga dejin onyn okilettigi Қazak KSR Prezidentinin orynbasaryna al eger bul mүmkin bolmasa Қazak KSR Zhogargy Kenesinin Toragasyna otedi Қazak KSR Prezidentinin orynbasaryn Қazak KSR Zhogargy Kenesi algash ret alty zhyl merzimge sajlajdy Bul lauazymga Қazak KSR Zhogargy Kenesi toragasynyn birinshi orynbasary kyzmetin atkargan Sergej Aleksandrovich Tereshenko sajlandy Ol 1990 zhyldyn 24 sәuiri men 13 mamyry aralygynda kyzmet atkardy 13 mamyrdan bastap Sergej Tereshenko ҚKP Ontүstik Қazakstan oblystyk komitetinin birinshi hatshysy bolyp tagajyndaldy al Prezidenttin orynbasary lauazymy bos boldy Resmi tүrde Қazak KSR Prezidentinin orynbasary kyzmeti Қazakstannyn 1993 zhylgy Konstituciyasynyn kabyldanuymen zhojyldy Vice Prezident lauazymynyn pajda boluy1990 zhylgy 20 karashada Қazak KSR Zhogargy Kenesi Қazak KSR memlekettik bilik pen baskaru kurylymyn zhetildiru zhәne Қazak KSR nin Konstituciyasyna Negizgi Zanyna ozgerister men tolyktyrular engizu turaly zan kabyldady ogan sәjkes Қazak KSR nin vice prezidenti lauazymy engizildi 1991 zhylgy 1 zheltoksanda Қazak KSR Prezidentinin zhalpyhalyktyk sajlauynda osygan dejin Қazak KSR Zhogargy Kenesinin Toragasy kyzmetin atkargan Erik Magzumuly Asanbaev Қazak KSR vice prezidenti lauazymyna sajlandy 10 zheltoksanda bul kyzmet Қazakstan Respublikasynyn vice prezidenti bolyp atala bastady 6 kүnnen kejin respublikanyn KSRO dan tәuelsizdigi zhariyalandy 1992 zhylgy 2 shildedegi Қazak KSR Konstituciyasyna engizilgen ozgeristerge sәjkes Қazakstan Respublikasynyn Prezidenti men Қazakstan Respublikasynyn Vice Prezidentin Қazakstan Respublikasynyn azamattary zhalpyga birdej ten zhәne tikelej sajlau kukygy negizinde zhasyryn dauys beru arkyly bes zhyl merzimge sajlajdy Қazakstan Respublikasynyn Vice prezidenti lauazymyna kandidaturany Қazakstan Respublikasynyn Prezidenttigine kandidat usynady Қazakstan Respublikasynyn Prezidenti men Vice Prezidentin sajlau tәrtibi Қazak KSR Prezidentin sajlau turaly Қazak KSR zanymen ajkyndalady 1993 zhylgy Konstituciya bojynsha mәrtebesi1993 zhyly 28 kantarda tәuelsiz memlekettin zhana negizderin bekitken zhana Konstituciya kabyldandy Ol vice prezident lauazymynyn kejbir erezhelerin rettedi 81 bapka sәjkes Қazakstan Respublikasynyn vice prezidenti Respublika Prezidentimen birge sajlandy zhәne onyn tapsyrmasy bojynsha Prezidenttin zhekelegen funkciyalaryn oryndajdy zhәne Prezident oz mindetterin oryndamagan nemese zhүzege asyra almagan zhagdajda ony almastyrdy Vice prezidenttin respublikanyn okildi organynyn deputaty boluga baska memlekettik organdarda zhәne kogamdyk birlestikterde kyzmet atkaruga kәsipkerlik kyzmetti zhүzege asyruga kukygy zhok Ogan immunitetke kepildik berildi 82 bapka sәjkes respublikanyn vice prezidenti onyn pikirinshe oz okilettikterin odan әri zhүzege asyru mүmkin bolmagan zhagdajda otstavkaga ketuge kukyly boldy 83 bapka sәjkes Respublika Prezidenti otstavkaga ketken nemese ol kajtys bolgan zhagdajda Prezidenttin okilettigi vice prezidentke otedi Vice prezident Prezidenttin mindetterin ozine ala almasa olar Zhogargy Kenes Prezidiumynyn Toragasyna beriledi Mundaj zhagdajlarda prezident sajlauy eki ajdyn ishinde otui kerek Al vice prezident otstavkaga ketken nemese ol kajtys bolgan zhagdajda Prezident Zhogargy Kenespen kelise otyryp vice prezidentti tagajyndajdy 114 bapka sәjkes vice prezident bolyp Қazakstan Respublikasynyn aumagynda keminde on zhyl turakty turatyn zhәne memlekettik tildi mengergen Қazakstan Respublikasynyn azamaty sajlana alady Өtpeli erezhelerde 1993 zhylgy Konstituciya kүshine engen kezde koldanysta bolgan Қazak KSR zannamasyna sәjkes sajlangan Қazakstan Respublikasynyn Prezidenti men Vice Prezidentinin okilettikteri kelesi Prezident sajlauyna dejin saktalady dep erekshe atap otildi Zhana Konstituciya 1995 zhyly kabyldangandyktan 1993 zhylgy Konstituciya bojynsha vice prezident sajlauy otkizilgen zhok Lauazymdy taratu1995 zhyly 30 tamyzda zhana Konstituciyany kabyldau turaly referendum otti onda Vice prezident lauazymy tek otpeli erezhelerde atalgan 94 bapta Konstituciya kүshine engen sәtte koldanylyp zhүrgen Қazakstan Respublikasynyn zannamasyna sәjkes sajlangan Қazakstan Respublikasynyn Vice prezidenti ozi sajlangan merzim otkenge dejin oz okilettigin saktap kalatyny korsetilgen 1995 zhyly 24 karashada Қazakstan Respublikasy Prezidentinin Әkimshiligi turaly erezheni bekitu turaly Қazakstan Respublikasy Prezidentinin zharlygyna kol kojyldy onda vice prezident turaly eskertuleri zhok zhana erezhe bekitildi 1996 zhyly 22 akpanda Erik Asanbaevtyn Germaniyadagy elshisi bolyp tagajyndaluymen Vice prezident kyzmeti tolygymen zhojyldy ӘdebietThe International Who s Who 2004 Europa Publications Psychology Press 2003 ISBN 1857432177Tagy karanyzҚazakstan Respublikasynyn Prezidenti Қazakstan basshylarynyn tizimi Қazakstan үkimet basshylarynyn tizimiDerekkozderCentral Asia Political and Economic Challenges in the Post Soviet Era Saqi 1 September 2013 CentrAziya Europa Publications The International Who s Who 2004 Psychology Press 2003 P 70 ISBN 978 1 85743 217 6 Top Officials in Central Asia Central Intelligence Agency Directorate of Intelligence 6 June 1992 Zakon Kazahskoj Sovetskoj Socialisticheskoj Respubliki ot 24 aprelya 1990 g Ob uchrezhdenii posta Prezidenta Kazahskoj SSR i vnesenii izmenenij i dopolnenij v Konstituciyu Osnovnoj Zakon Kazahskoj SSR kolzhetpejtin silteme Zakon Kazahskoj Sovetskoj Socialisticheskoj Respubliki ot 20 noyabpya 1990 goda 334 XII O sovershenstvovanii struktury gosudarstvennoj vlasti i upravleniya v Kazahskoj SSR i vnesenii izmenenij i dopolnenij v Konstituciyu Osnovnoj Zakon Kazahskoj SSR kolzhetpejtin silteme Nohlen D Grotz F amp Hartmann C 2001 Elections in Asia A data handbook Volume I p 424 ISBN 0 19 924958 X Zakon Respubliki Kazahstan ot 2 iyulya 1992 goda N 1491 XII O vnesenii izmenenij i dopolnenij v Konstituciyu Osnovnoj Zakon Kazahskoj SSR Basty derekkozinen muragattalgan 29 mamyr 2015 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 24 nauryz 2019 Konstituciya Respubliki Kazahstan 1993 goda kolzhetpejtin silteme Tekst Konstitucii Kazahstana 1993 goda na portale Pravovoj informacii Әdilet kolzhetpejtin silteme Konstituciya Respubliki Kazahstan 1993 i 1995 g g kolzhetpejtin silteme Tekst Konstitucii Kazahstana 1995 goda na portale Pravovoj informacii Әdilet kolzhetpejtin silteme Ukaz Prezidenta Respubliki Kazahstan ot 24 noyabrya 1995 g 2656 Ob utverzhdenii Polozheniya ob Administracii Prezidenta Respubliki Kazahstan kolzhetpejtin silteme