Шашақ дәрежені білдіретін рәміздік белгі Жылқының аңның құйрықтары түсті мата бау лента жібек Шашақ тағылған найзалар ор

Шашақ — дәрежені білдіретін рәміздік белгі.

Жылқының, аңның құйрықтары, түсті мата бау (лента), жібек Шашақ тағылған найзалар орта ғасырда хандардың, патшалардың, әскербасылардың, батырлардың дәрежесін білдірген. Шығыс халықтарында бұл заттарды аттың мойнына да таққанын бейнелеу өнері ескерткіштерінен көруге болады (қара Байырғы әскери рәміздер). Қабыланның құйрығы, мата баулар — хандардың, шахтардың, ал аттың, қодастың құйрығын тағу, жібектен жасалған Шашақтар әскербасылар мен батырлардың дәреже белгісі болған. Кейде дәрежесіне қарай бұл аталмыш белгілері қосарланып тағылды. Шығыс миниатюраларында хан-сұлтандар аттарының басына Ш. пен бау, немесе қабылан (барыс) құйрығы мен Шашақ, т.б. қосарланып тағылғанын көреміз. Ат мойнына тағылған бұл белгілерді орысша султан, түркі тілінде “їутаз”, “кутас” деп атайды. Бұл лауазым белгілері адамның дәрежесін, оның кім екенін көрсетті. Шығыс өнері материалдары, көшпелі халықтардың өз бейнелеу өнері, бұл рәміздік белгілерді хандар, батырлар, әскербасылар қарудың басқа түрлеріне де (қы-лышқа, жаққа, қылшанға, т.б.) және дулығаларына тағатынын көрсетеді. Мыс., көне Рим өнерінде сармат батырларының дулығаларында барыстың (қабылан) құйрығы тағылғаны бейнеленген. Музейлік экспонаттар қазақ, моңғолдардың аттың қылын (құйрығын) найзаға, дулығаға таққанын көрсетеді. Түркі петроглифтерінде, моңғол миниатюраларынан түркі, моңғол әскербасыларының, хандардың дулығаға, қаруға мата бау-лента таққанын көруге болады. Түрік, Иран, Әзірбайжан миниатюраларында атақты хан, батырлардың қылшандарына тағылған қабылан құйрығы бейнеленген. Қазақ батырлары, хандары атқа, дулығаға жібектен Шашақ таққан.

Дереккөздер

Қазақ Энциклопедиясы, 9 том.

[1] Қазақ Энциклопедиясы, 9 том.