Рапс — майлы әрі азықтық дақылдарға жататын бір жылдық шөптесін өсімдік. Дақыл ретінде б.з.б. 4-мыңжылдықтан бастап белгілі. Р. күздік және жаздық болып бөлінеді. Суыққа төзімді, құрғақшылыққа төзімсіз өсімдік. Тұқымы 1 — 3ӘС-та өне бастайды, жас өркені –3 — 5ӘС-қа үсімейді. Ылғалды ең көп қажет ететін кезеңі гүлдену, дәнінің толысып, пісу сәті. Күздік Р-қа қарағанда жаздық Р. климат жағдайларына төзімдірек. Вегетац. кезең күздік Р-та 270 — 300 күн, жаздық Р-та 80 — 100 күнге созылады. Айқас тозаңданады. Барлық майлы дақылдардың ішінде күздік Р. айрықша топырақ талғайды, ол қоректік заттары мол, қышқылдау ортасы бар топырақтарда жақсы өнім береді. Ал жаздық Р. ауыр саздақ және жеңіл құмдақ топырақтардан басқа жерлердің бәрінде өсіп, өнім бере алады. Күздік Р-тың алғы дақылдары ретінде күнбағыс, жүгері, ерте пісетін картоп, көк азық үшін себілетін күздік қара бидай дақылдарын атауға болады. Р-тың дәнінде 43%-дан (жаздық) 50%-ға (күздік) дейін май болады. Майын тағам ретінде және тех. мақсаттарға, сабын қайнату, тоқыма, металлургия, бояу, полиграфия, тері, т.б. өндірістерде пайдаланады. Р-тың 100 кг көк балаусасында 15,7 кг мал азықтық өлшем бар және ол витаминдерге (А, С) бай, жақсы қорытылады. Ауыспалы егістерде аралық дақыл ретінде себілген Р. малға күз және көктем айларында жақсы жайылым. 1 га-дан 10 — 30 ц өнім алуға болады. Тұқымын қатар аралығын 15 см етіп, кең қатарлы әдіспен, 8 — 12 кг/га мөлшерде, 2 — 4 см тереңдікте себеді. Жаздық Р. Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Ақмола облыстарында, ал күздік Р. Атырау, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстарында өсіріледі. Қарағанды және Қостанай облыстарында жаздық Р-ты дән алу үшін де, мал азықтық дақыл ретінде де егеді.
Rapeseed | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rapeseed (Brassica napus) | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Brassica napus L. |
Дереккөздер
- Brassica napus information from NPGS/GRIN. www.ars-grin.gov. Тексерілді, 27 наурыз 2008.
- Қазақша энциклопедия 7 том.
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Өтініш, осы бөлімді толықтырыңыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Raps majly әri azyktyk dakyldarga zhatatyn bir zhyldyk shoptesin osimdik Dakyl retinde b z b 4 mynzhyldyktan bastap belgili R kүzdik zhәne zhazdyk bolyp bolinedi Suykka tozimdi kurgakshylykka tozimsiz osimdik Tukymy 1 3ӘS ta one bastajdy zhas orkeni 3 5ӘS ka үsimejdi Ylgaldy en kop kazhet etetin kezeni gүldenu dәninin tolysyp pisu sәti Kүzdik R ka karaganda zhazdyk R klimat zhagdajlaryna tozimdirek Vegetac kezen kүzdik R ta 270 300 kүn zhazdyk R ta 80 100 kүnge sozylady Ajkas tozandanady Barlyk majly dakyldardyn ishinde kүzdik R ajryksha topyrak talgajdy ol korektik zattary mol kyshkyldau ortasy bar topyraktarda zhaksy onim beredi Al zhazdyk R auyr sazdak zhәne zhenil kumdak topyraktardan baska zherlerdin bәrinde osip onim bere alady Kүzdik R tyn algy dakyldary retinde kүnbagys zhүgeri erte pisetin kartop kok azyk үshin sebiletin kүzdik kara bidaj dakyldaryn atauga bolady R tyn dәninde 43 dan zhazdyk 50 ga kүzdik dejin maj bolady Majyn tagam retinde zhәne teh maksattarga sabyn kajnatu tokyma metallurgiya boyau poligrafiya teri t b ondiristerde pajdalanady R tyn 100 kg kok balausasynda 15 7 kg mal azyktyk olshem bar zhәne ol vitaminderge A S baj zhaksy korytylady Auyspaly egisterde aralyk dakyl retinde sebilgen R malga kүz zhәne koktem ajlarynda zhaksy zhajylym 1 ga dan 10 30 c onim aluga bolady Tukymyn katar aralygyn 15 sm etip ken katarly әdispen 8 12 kg ga molsherde 2 4 sm terendikte sebedi Zhazdyk R Soltүstik Қazakstan Shygys Қazakstan Akmola oblystarynda al kүzdik R Atyrau Zhambyl Ontүstik Қazakstan oblystarynda osiriledi Қaragandy zhәne Қostanaj oblystarynda zhazdyk R ty dәn alu үshin de mal azyktyk dakyl retinde de egedi RapeseedRapeseed Brassica napus Dүniesi Өsimdikter unranked unranked Saby Tukymdasy Tegi Tүri B napusBrassica napus L DerekkozderBrassica napus information from NPGS GRIN www ars grin gov Tekserildi 27 nauryz 2008 Қazaksha enciklopediya 7 tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Өtinish osy bolimdi tolyktyrynyz