Пинки түбіндегі шайқас

Пинки түбіндегі шайқас (ағылш. Battle of Pinkie) — XVI ғасырдағы ағылшын-шотланд соғысындағы соңғы шайқастарының бірі.

Пинки түбіндегі шайқас
Негізгі қақтығыс:
Дата	10 қыркүйек 1547 жыл
Орын	Эск өзені (Лотиан, Шотландия)
Нәтиже	Англияның жеңісі
Қарсыластар
Шотландия Англия
Қолбасшылары
Тараптар күші
шамамен 25,000 адам шамамен 17,000 адам, 30 əскери кеме
Шығындар
5,000 адам қайтыс болды, 1,500 адам тұтқынға түсті 500 адам қайтыс болды
Бұл үлгіні: көру • талқылау • өңдеу

Бұл шайқас сондай-ақ Ұлыбританияның дәуірлеу кезеңіндегі алғашқы шайқасы болып есептеледі, себебі бұнда жаяу әскер, артиллерия және атты әскердің әрекеттері белсенді үйлестірілді. Шайқас Шотландияның толық жеңілісімен аяқталды.

Алғышарттары

1546 жылы шотландтық радикал протестанттардың өлтіру нәтижесінде Сент-Эндрюс қамалы жау қолына өтті. бастаған Шотландия үкіметі бүлікшілерге қарсы тұра алмай, Франциядан көмек сұрауға мәжбүр болды. Француз экспедициялық корпусы 1547 жылғы шілдеде қамалды босатып, бүлікшілерді тұтқындады. Бұл шотландтық протестанттарды қолдайтын және Англия мен Шотландия арасындағы ынтымақтастығына қанағаттанбаған Англияның араласуына себеп болды. Қыркүйектің басында 1547 жылы Англияның қорғаушысы қолбасшылығымен ағылшын әскері Шотландияның жеріне басып кірді. Лотианның бойымен жылжыған ағылшындық әскер 9 қыркүйекте Эдинбургтан шығысқа қарай Эск өзенінің маңында жаудың әскерімен кездесті.

Екі жақтың жағдайы

Ағылшын әскерінің күші 17 мыңдай адам болды. Бұл әскердің құрамына дәстүрлі ұзын садақ пен найзамен қаруланған жасақтан басқа, жүздеген неміс жалданбалы әскер, ірі артиллериялық бірлік және 6 мыңға жуық атты әскер, Дон Педро де Гамбоа бастаған итальяндық атты аркебузирлер кірді. Жағалаудың бойымен ағылшын флоты қозғалды.

Арран графының шотландық әскері саны жағынан ағылшындардан басым болғанымен, сарбаздары қарсыласына қарағанда нашар қаруланған және атты әскері мен артиллерия жағынан ағылшындардан айтарлықтай әлсіз болды. Алайда, шотланд әскерлерінің негізгі жетіспеушілігі бұл ұйымшылдықтың болмауы: Королева Мария Стюарттың кәмелет жасында болмауы кезеңіндегі әртүрлі беделді топтар арасындағы ұзақ уақытқа созылған билік үшін талас, протестанттар мен католиктер арасындағы қақтығыстар, халықты біріктірудің мүмкін еместігіне алып келді. Шотланд әскерінің басшылығында Арран, Ангус және секілді саясат жағынан ынтызарлығы әртүрлі графтар шайқас кезінде өз бөлімшелерінің әрекеттерін үйлестіре алмады. Шотландияның регенті, бас қолбасшы Арран графының беделі сол уақытта жеткілікті жоғары болмады

Шотландықтар шығанағының сол жағына табан тіреп, Эск өзенінің батыс жағалауында орналасты. 9 қыркүйекте шотландық атты әскер саны жағынан көп ағылшындардың атты әскеріне шабуыл жасап, жеңіліске ұшырады. Сол уақытта, Сомерсет артиллериясының бір бөлігін шотландтық лагерьге қарайтын биіктікте орналастырды. Арран графының рыцарлық жекпе-жек арқылы шайқастың нәтижесін шешу туралы ұсынысы қабылданбады.

Шайқастың барысы

10 қыркүйек күні таңертең шотланд әскерлері шабуылға шықты. Дегенмен, Шотландияның сол жақ флангі жағалаудағы ағылшын флотының артиллериялық бомбалауымен тез арада талқандалды. Бастапқыда оң фланг біраз жетістіктерге жетті, алайда ағылшын садақшыларының оқтары мен аркебузирлердің оттары шотландықтарды тез арада шегінуге мәжбүр етті. 1500-ге жуық шотландық тұтқынға алынды, шамамен 5000 адам қаза тапты. Ағылшын тарапынан шығындар шамалы болды.

Пинки түбіндегі шайқастың мәні

Пинки түбіндегі шайқасы нәтижесінде ағылшын әскерлері ең маңызды шотландтық қамалдарды басып алды. Арран мен Мария де Гиздің үкіметі ағылшындарға қарсылық көрсете алмайды. Алайда, Шотландиядағы реформалық қозғалыс аса күшті зардап тигізді. Шотландтық бекіністерді иемденген Сомерсет, ағылшындардың Шотландияны басып алу үшін емес, шотланд халқын француз үстемдігі мен католик шіркеуінің шектеулерінен бостандықтарын қалпына келтіру үшін келгендігін ерекше көңіл бөліп айтты. Шотландияда протестантизмнің өте көп таралуы 1559–1560 жылдары елде Францияға және католицизмге қарсы бағытталған революциялық төңкеріске алып келді.

Дереккөздер