Егіздер (шоқжұлдыз)

Егіздер (лат. Gemіnі Астротаңбасы ♊) – сары жолақты өңірдегі шоқжұлдыз. Оның көлемі 513.76 шаршы градус болып, бүкіл ашық аспан көлемінің 1.245% ұстайды. Ол аспандағы 88 шоқжұлдыз ішінде көлемі жағынан 30 орында тұрады. Егізден зодиактік шоқжұлдыз есептеледі. Зодиакта ол Шаян мен Торпақ шоқжұлдыздары арасында орналасқан. Егіздердің ең жарық жұлдыздары – Поллукс пен Кастор болып, 1,2 және 1,6 көрінерлік жұлдыздық шамада жартылай жарқырап көрінеді. Әр жылы 5 қаңтардағы жарым түнде Поллукс Егіздердің орталығын кесіп өтеді.

Егіздер
лат. Gemini (і. с. Geminorum)
Қысқартылуы	Gem
Символы	Егіздер
Тура көтерілуі	5^h 53^m бастап  8^h 00^m дейін
Еңістігі	+10° бастап  +35° 30’ дейін
Ауданы	514 кв. градус (30 орын)
Ендіктерде көрінуі	+90° бастап  −54° дейін
Ең жарық жұлдыздары (көрінерлік жұлдыздық шама < 3^m)
Поллукс (β Gem) — 1,16^m Кастор (α Gem) — 1 59^m (γ Gem) — 1,93^m (μ Gem) — 2,87^m (ε Gem) — 2,98^m
Метеор ағындары
Геминидтер Ро-Геминидтер
Көршілес шоқжұлдыздар
Шаян Кіші Арлан Торпақ
Ортаққордағы санаты: Gemini (constellation)

Егіздер

Егіздер

1781 жылы ағылшын астрономы Уильям Гершель мен қарындасы Каролина Һершел Егіздер H жұлдызы қасынан Уранды байқады. 1930 жылы АҚШ астрономы Клайд Томбо Егіздер δ жұлдызы қасынан Плутонды байқады.Бірақ кейіннен 2006 жылы Плутон ергежейлі планета деп танылды. АҚШ та арнайы Егіздер (Gemіnі) атымен аталатын астрономиялық жоба бар.

Егіздер шоқжұлдызының батысы болса, шығысы біршама күңгірт Раг шоқжұлдызы есептеледі. Арбакеш (Latınca:Auriga) шоқжұлдызы және өте күңгірт Мысық шоқжұлдызы оның сол жағына орналасқан. (Monoceros) мен Күшік шоқжұлдызы (Canis Minor) оң жағына орналасқан.

Тарихы

Егіздер Поллукс пен Кастор

Егіздер шоқжұлдызының шығу тарихы гректердің құдайларға байланысты аңыздарынан басталады. Аңыз бойынша,Зевс пен Ледадан егіз балалар туылады. Біреуі - Поллукс, екіншісі - Кастор. Олардың біреуі шексіз өмірге ие болса, екіншісі адамға берілер жаспен ғана өмір сүреді. Әрқашан бір-бірінен бөлінбей жүретін екі ағайындыны да бөлетін күш табылады. Ол күш адамға берілетін жаспен ғана өмір сүретін бауырының қазасы. Асылы, екі егіз бір-бірімен сансыз рет күш сынасқан екен. Бірақ Идас пен Линкей соғыс олжасын бөліскен кезде олар ортасында қайшылық туылады да, жекпе-жек басталады. Линкей Касторден өледі, сосын Идас Касторды өлтіреді. Сосын Идасты Поллукс өлтіреді. Сосын Поллукс Зевстен сыңарын тірілтуді сұрайды және өзінің өлместік қасиетінен бас тартатынын айтады. Бірақ грек құдайлары адамдарға жан беруді ұнатпайды. Әкесі егіздің сыңарына бауырыңмен өз өміріңмен бөліс деп кеңес береді. Бауыры әкесі айтқандай істейді. Екеуі бір күнін өлілер жерінде өткізсе, келесі күнін тірілер жерінде өткізеді. Грек Құдайлары әсерленіп, екі егізді аспанның солтүстік жартышарындағы Егіздер шоқжұлдызына айналдырады.

Егіздер

Егіздердегі маңызды тұрақты жұлдыздар

Поллукс (Егіздер β) — аспандағы 17-ші жарық жұлдыз, көріну шамасы 1.14. Ол Алып қызыл жұлдыз есептеледі. Қашықтығы 35 жарық жылы.

Кастор (Егіздер α) — астрономиялық күзетуде аспандағы физикалық қосаржұлдыз екені тұңғыш рет анықталған жұлдыз. Ол 6 жұлдыздан құралған. Оның жұлдыздық шамасы 1.58, аспандағы 22-ші жарық жұлдыз. Қашықтығы 31 жарық жылы.

Геминорюм М (Mu Geminorum, Егіздер μ) — ауыспалы жұлдыз. 2.75-3.02 арасында жарқырайды. Қашықтығы 160 жарық жылы.

Геминорюм З (Zeta Geminorum, егіздер ζ) — Цефеид жұлдызы, жұлдыз шамасы 3.62, кіші болғанда 4.18. Жарығының өзгеру периоды 10 күн, 3 сағат, 37 минут.

Егіздер R — Өзгеру периоды ұзақ, жарқырау шамасы 6.0-14.0 аралығында, жарығының өзгеру периоды 369.91 күн.

Егіздер шоқжұлдызының жұлдыздар тізімі

Имя					RA			[[Абсолюттық жұлдызды шама |Абс.жұл.шама	Қашықтық., Жарық жылы		Ескертулер
	β	78	62509	37826	07^h 45^m 19,36^s	+28° 01′ 34,7″	1,16	1,09	34	K0IIIvar	Экзопланетасы бар
	α	66	60179	36850	07^h 34^m 36,00^s	+31° 53′ 19,1″	1,58	0,59	52	A2Vm
	γ	24	47105	31681	06^h 37^m 42,70^s	+16° 23′ 57,9″	1,93	−0,60	105	A0IV
	μ	13	44478	30343	06^h 22^m 57,59^s	+22° 30′ 49,9″	2,87	−1,39	232	M3IIIvar	Tejat Posterior
	α	66	60178		07^h 34^m 36,00^s	+31° 53′ 19,0″	2,88
	ε	27	48329	32246	06^h 43^m 55,93^s	+25° 07′ 52,2″	3,06	−4,15	903	A3mA6-A9	Мебсута
	η	7	42995	29655	06^h 14^m 52,70^s	+22° 30′ 24,6″	3,31	−1,84	349	M3III	Пропус
	ξ	31	48737	32362	06^h 45^m 17,43^s	+12° 53′ 45,8″	3,35	2,13	57	F5IV	Альзирр
	δ	55	56986	35550	07^h 20^m 07,39^s	+21° 58′ 56,4″	3,50	2,22	59	F0IV…	Васат
	κ	77	62345	37740	07^h 44^m 26,87^s	+24° 23′ 53,3″	3,57	0,35	143	G8III
	λ	54	56537	35350	07^h 18^m 05,61^s	+16° 32′ 25,7″	3,58	1,27	94	A3V…
	θ	34	50019	33018	06^h 52^m 47,34^s	+33° 57′ 40,9″	3,60	−0,30	197	A3III
	ι	60	58207	36046	07^h 25^m 43,68^s	+27° 47′ 53,8″	3,78	0,85	126	G9III+…
	ζ	43	52973	34088	07^h 04^m 06,54^s	+20° 34′ 13,1″	4,01	−3,76	1168	G3Ibv SB	Мекбуда
	υ	69	60522	36962	07^h 35^m 55,37^s	+26° 53′ 45,6″	4,06	−0,28	240	K5III
	ν	18	45542	30883	06^h 28^m 57,79^s	+20° 12′ 43,8″	4,13	−1,81	502	B6III
		1	41116	28734	06^h 04^m 07,22^s	+23° 15′ 49,1″	4,16	0,84	151	G7III
	ρ	62	58946	36366	07^h 29^m 06,61^s	+31° 47′ 02,7″	4,16	2,82	60	F0V…
	σ	75	62044	37629	07^h 43^m 18,69^s	+28° 53′ 02,7″	4,23	1,36	122	K1III SB
	τ	46	54719	34693	07^h 11^m 08,39^s	+30° 14′ 43,0″	4,41	−0,42	302	K2III
		30	48433	32249	06^h 43^m 59,29^s	+13° 13′ 41,3″	4,49	−0,15	276	K1III
	e	38	50635	33202	06^h 54^m 38,59^s	+13° 10′ 40,9″	4,73	2,50	91	F0Vp
	ο	71	61110	37265	07^h 39^m 09,96^s	+34° 35′ 04,7″	4,89	1,46	158	F3III
	g	81	62721	37908	07^h 46^m 07,49^s	+18° 30′ 36,6″	4,89	−0,21	341	K5III
	χ		66216	39424	08^h 03^m 31,10^s	+27° 47′ 39,9″	4,94	0,45	258	K2III
	φ	83	64145	38538	07^h 53^m 29,84^s	+26° 45′ 57,1″	4,97	0,51	254	A3V
	b	65	59148	36429	07^h 29^m 48,78^s	+27° 54′ 58,3″	5,01	−0,34	383	K2III
	A	57	57727	35846	07^h 23^m 28,55^s	+25° 03′ 02,2″	5,04	1,67	154	G8III
	f	74	61338	37300	07^h 39^m 28,59^s	+17° 40′ 28,3″	5,04	−1,02	532	M0III
		51	55383	34909	07^h 13^m 22,27^s	+16° 09′ 32,6″	5,07	−1,59	700	K3V
		64	59037	36393	07^h 29^m 20,46^s	+28° 07′ 06,3″	5,07	1,58	163	A4V
		56	57423	35699	07^h 21^m 56,90^s	+20° 26′ 37,4″	5,09	−0,50	428	M0III
			52960	34033	07^h 03^m 38,07^s	+10° 57′ 06,6″	5,14	−1,65	743	K3III
	π	80	62898	38016	07^h 47^m 30,34^s	+33° 24′ 56,8″	5,14	−1,04	562	M0III
		26	48097	32104	06^h 42^m 24,32^s	+17° 38′ 43,9″	5,20	2,05	139	A2V
	ω	42	52497	33927	07^h 02^m 24,78^s	+24° 12′ 55,6″	5,20	−3,33	1655	G5II
		63	58728	36238	07^h 27^m 44,39^s	+21° 26′ 44,0″	5,20	2,54	111	F5IV-V…
		68	60107	36760	07^h 33^m 36,50^s	+15° 49′ 36,1″	5,27	−0,03	375	A1Vn
	d	36	49908	32921	06^h 51^m 33,05^s	+21° 45′ 40,4″	5,28	−0,77	529	A2V
	c	76	62285	37704	07^h 44^m 06,92^s	+25° 47′ 03,2″	5,30	−1,01	595	K5III
			60318	36896	07^h 35^m 08,82^s	+30° 57′ 39,3″	5,34	0,50	302	K0III
		85	64648	38722	07^h 55^m 39,90^s	+19° 53′ 02,6″	5,38	0,29	339	A0Vs
		28	48450	32311	06^h 44^m 45,46^s	+28° 58′ 15,6″	5,42	−0,79	570	K4III
			59686	36616	07^h 31^m 48,37^s	+17° 05′ 10,4″	5,45	0,62	302	K2III	имеет планету
		45	54131	34440	07^h 08^m 22,04^s	+15° 55′ 51,3″	5,47	0,61	305	G8III
			53329	34267	07^h 06^m 11,63^s	+34° 28′ 26,7″	5,55	0,69	305	G8IV
			61913	37521	07^h 42^m 03,22^s	+14° 12′ 30,7″	5,55	−1,93	1022	M3Sv
			46374	31277	06^h 33^m 36,17^s	+14° 09′ 19,3″	5,57	1,10	256	K2III:
		70	60986	37204	07^h 38^m 32,84^s	+35° 02′ 54,5″	5,58	0,72	306	K0III
		35	49738	32814	06^h 50^m 25,50^s	+13° 24′ 47,5″	5,68	−2,64	1502	K3III
			49968	32968	06^h 52^m 00,01^s	+23° 36′ 06,3″	5,68	−0,30	513	K5III
			49380	32740	06^h 49^m 41,34^s	+32° 36′ 24,8″	5,72	0,85	307	K3II
		41	52005	33715	07^h 00^m 15,82^s	+16° 04′ 44,4″	5,73	−5,53	5821	K3Ib
		37	50692	33277	06^h 55^m 18,69^s	+25° 22′ 32,3″	5,74	4,55	56	G0V
		3	42087	29225	06^h 09^m 43,99^s	+23° 06′ 48,5″	5,75			B2,5Ib
		47	54801	34722	07^h 11^m 23,08^s	+26° 51′ 24,0″	5,75	0,36	390	A4IV
		53	55870	35152	07^h 15^m 57,18^s	+27° 53′ 50,7″	5,75	−1,85	1079	M1III
		59	57927	35941	07^h 24^m 33,44^s	+27° 38′ 16,1″	5,77	1,73	209	F0:III:
			52556	33914	07^h 02^m 17,49^s	+15° 20′ 09,8″	5,78	−0,70	644	K1III:
			61885	37508	07^h 41^m 51,87^s	+13° 28′ 49,8″	5,79	−1,12	786	M2III
		5	42398	29379	06^h 11^m 32,31^s	+24° 25′ 13,4″	5,83	−0,99	753	K0III
		52	55621	35025	07^h 14^m 41,94^s	+24° 53′ 06,7″	5,84	0,77	337	M1IIIvar
		48	55052	34819	07^h 12^m 26,39^s	+24° 07′ 43,3″	5,85	0,70	349	F5IV
			52609	33937	07^h 02^m 33,29^s	+16° 40′ 28,1″	5,86	−2,99	1918	M2III
		33	49606	32753	06^h 49^m 49,85^s	+16° 12′ 10,5″	5,87	−1,40	926	B7III
			51000	33421	06^h 57^m 00,54^s	+33° 40′ 51,7″	5,91	0,55	385	G5III
			42049	29196	06^h 09^m 32,44^s	+22° 11′ 25,0″	5,93	−5,45	6151	K4III
			52711	34017	07^h 03^m 30,35^s	+29° 20′ 20,7″	5,93	4,53	62	G4V
			61603	37428	07^h 40^m 58,52^s	+23° 01′ 06,8″	5,93	−2,42	1523	K5
			53686	34358	07^h 07^m 22,41^s	+34° 00′ 33,7″	5,94	−0,66	681	K4III
		61	58579	36156	07^h 26^m 56,33^s	+20° 15′ 27,3″	5,94	0,47	405	F2Vn
			52554	33929	07^h 02^m 25,52^s	+17° 45′ 19,6″	5,96	−2,13	1353	M1,5
			47575	31876	06^h 39^m 47,73^s	+12° 58′ 58,1″	5,99	1,25	289	A2V
		44	53257	34182	07^h 05^m 18,37^s	+22° 38′ 14,9″	6,00	0,17	478	B8Vn
			52976	34055	07^h 03^m 51,60^s	+12° 35′ 39,3″	6,01	−1,93	1264	K5
			63889	38394	07^h 51^m 56,80^s	+19° 19′ 30,6″	6,03	0,50	415	K1III:
			40589	28500	06^h 01^m 00,45^s	+27° 34′ 20,5″	6,04	−4,73	4657	B9Iab
			44927	30570	06^h 25^m 32,94^s	+23° 19′ 38,0″	6,05	−0,19	578	A2Vn
			61859	37580	07^h 42^m 43,61^s	+34° 00′ 00,8″	6,05	2,36	178	F7V
			63589	38319	07^h 51^m 02,37^s	+33° 14′ 01,1″	6,06	2,04	208	A2m
			63352	38147	07^h 49^m 01,81^s	+13° 22′ 18,8″	6,07	−0,46	660	K0
		8	43261	29789	06^h 16^m 19,05^s	+23° 58′ 12,2″	6,09	0,46	436	G8III
			47358	31813	06^h 39^m 05,29^s	+22° 01′ 51,4″	6,09	0,54	419	G9III
			61295	37339	07^h 39^m 54,10^s	+32° 00′ 35,4″	6,16	1,53	275	F6II
		58	57744	35842	07^h 23^m 28,15^s	+22° 56′ 43,6″	6,17	1,27	312	A1V
			45951	31067	06^h 31^m 10,03^s	+16° 56′ 19,1″	6,18			K2III…
			61219	37269	07^h 39^m 12,01^s	+24° 13′ 21,1″	6,18	0,56	435	A2V
		82	63208	38106	07^h 48^m 33,65^s	+23° 08′ 27,5″	6,18	−1,36	1052	G2III+…
			56386	35345	07^h 18^m 04,09^s	+30° 57′ 21,3″	6,19	−0,18	612	A0Vn
		39	51530	33595	06^h 58^m 47,52^s	+26° 04′ 51,1″	6,20	2,82	155	F8Vbwvar
		16	45394	30769	06^h 27^m 56,69^s	+20° 29′ 46,6″	6,22	0,13	538	A2Vs
			59059	36340	07^h 28^m 47,26^s	+15° 06′ 35,5″	6,23	−0,63	769	B9IV
			61630	37404	07^h 40^m 47,19^s	+13° 46′ 16,6″	6,23	−1,28	1035	K0
		9	43384	29840	06^h 16^m 58,71^s	+23° 44′ 27,3″	6,24	−2,79	2090	B3Ia
			45506	30815	06^h 28^m 28,11^s	+16° 14′ 18,6″	6,24	2,19	210	G5
			62141	37636	07^h 43^m 22,20^s	+22° 23′ 58,0″	6,25	1,38	307	K0III
		20	46136	31158	06^h 32^m 18,52^s	+17° 47′ 03,4″	6,26	1,08	354	F6V…
			51330	33465	06^h 57^m 25,59^s	+11° 54′ 27,2″	6,26	−5,25	6520	F2Ib-II
			47863	32020	06^h 41^m 21,94^s	+16° 23′ 51,6″	6,28	−0,63	786	A1V
			53899	34428	07^h 08^m 13,28^s	+33° 49′ 56,8″	6,31	−0,75	840	K1
			44234	30218	06^h 21^m 25,91^s	+17° 45′ 49,0″	6,32	0,78	417	G9:III:
			44780	30501	06^h 24^m 43,75^s	+25° 02′ 55,4″	6,35	−0,68	832	K2III
			49059	32539	06^h 47^m 23,46^s	+18° 11′ 36,8″	6,35	0,74	431	A2V
		141	40724	28561	06^h 01^m 41,63^s	+22° 24′ 03,8″	6,36	0,09	584	B8V
			58898	36325	07^h 28^m 39,89^s	+27° 33′ 10,4″	6,36	1,39	321	K2III
			61035	37165	07^h 38^m 14,36^s	+24° 21′ 37,4″	6,37	3,01	153	F0
		19	46031	31105	06^h 31^m 37,44^s	+15° 54′ 12,7″	6,38	1,33	334	A8V
			56176	35253	07^h 17^m 03,36^s	+26° 41′ 23,3″	6,38	1,59	296	G7IV
		40	51688	33650	06^h 59^m 27,94^s	+25° 54′ 51,1″	6,40	−1,43	1199	B8III
			47415	31850	06^h 39^m 31,47^s	+24° 35′ 59,8″	6,43	3,70	115	F8IV
			54563	34608	07^h 10^m 06,79^s	+21° 14′ 53,3″	6,43	3,11	150	G9V
			47020	31650	06^h 37^m 27,29^s	+24° 35′ 27,0″	6,44	0,33	543	A3V
		25	47731	32019	06^h 41^m 20,90^s	+28° 11′ 47,9″	6,45	−1,73	1411	G5Ib
			57049	35548	07^h 20^m 06,84^s	+15° 08′ 34,7″	6,45	−1,18	1094	A2Vn
			55130	34860	07^h 12^m 49,08^s	+27° 13′ 30,2″	6,46	3,24	144	F8V
		32	48843	32404	06^h 45^m 54,20^s	+12° 41′ 36,8″	6,47	−1,25	1140	A9III
			53744	34367	07^h 07^m 24,88^s	+28° 10′ 36,1″	6,47	0,34	549	B9V
			58050	35933	07^h 24^m 27,65^s	+15° 31′ 01,9″	6,47	−4,40	4866	B2Ve
			54986	34763	07^h 11^m 46,84^s	+16° 58′ 35,1″	6,50	−1,14	1098	K5
		6	42543	29450	06^h 12^m 19,10^s	+22° 54′ 30,7″	6,51	−4,09	4289	M1Ia-ab
		79	62510	37811	07^h 45^m 09,34^s	+20° 18′ 57,8″	6,53	0,78	460	A1V
		15	45352	30757	06^h 27^m 46,58^s	+20° 47′ 22,6″	6,54	0,31	575	K0
		10	43740	30003	06^h 18^m 54,43^s	+23° 36′ 11,9″	6,58	−0,34	789	G5
		2	41543	28969	06^h 06^m 48,66^s	+23° 38′ 19,0″	6,67	−0,45	867	K0
		23	46781	31525	06^h 36^m 02,12^s	+16° 47′ 49,5″	6,73	2,25	257	F5
			50554	33212	06^h 54^m 42,83^s	+24° 14′ 44,0″	6,86	4,40	101	F8V	Экзопланетасы бар
		4	42216	29288	06^h 10^m 29,94^s	+22° 59′ 52,4″	6,88	−0,21	853	B9
		11	43818	30046	06^h 19^m 19,30^s	+23° 28′ 09,9″	6,91	−2,28	2248	B0II
		12	43836	30049	06^h 19^m 22,52^s	+23° 16′ 28,2″	6,95	−5,15	8579	A0II
		49	55156	34861	07^h 12^m 49,38^s	+25° 44′ 55,3″	7,05	−0,01	842	A0
			53791		07^h 07^m 21,40^s	+22° 42′ 13,0″	7,68
	ν	18	257937		06^h 28^m 53,70^s	+20° 14′ 20,0″	8,00
		15	257498	30756	06^h 27^m 45,94^s	+20° 46′ 59,6″	8,59	7,31	59	G0
					07^h 23^m 43,59^s	+20° 24′ 58,7″	9,93	7,86	85	K5Ve	Экзопланетасы бар

Егіздер шоқжұлдызындағы объектілер

• NGC 2392
• NGC 2371
• NGC 2372

Дереккөздер

1. - The geography of the heavens and class book of astronomy: Accompanied by a celestial atlas Huntington, 1840 Retrieved 2012-06-25
2. Astronomy without a telescope: being a guide-book to the visible heavens, with all necessary maps and illustrations George & C.W. Sherwood, 1869 Retrieved 2012-06-27
3. K12.mi.us Мұрағатталған 27 қыркүйектің 2005 жылы.
4. Constellation drawings (often but not always) following "The Stars - A new way to see them", H.A. Rey, 1952–1980, ISBN 0-395-24830-2.
5. Jenniskens, Peter (September 2012). "Mapping Meteoroid Orbits: New Meteor Showers Discovered". Sky & Telescope: 22. 
6. Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 236
7. The Cambridge Guide to the Constellations by Michael E. Bakich, Cambridge University Press, 1995, page 210
8. Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 229
9. Cohen, Sheldon M.; Burke, Paul (1990). "New Evidence for the Dating of Aristotle Meteorologica 1-3". Classical Philology 85 (2): 126–129. :10.1086/367188.  0009-837X.  269702.