Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Домбауыл кесенесі – ортағасырлық сәулет өнері ескерткіші.
| Домбауыл кесенесі | |
 | |
| Жалпы мәлімет | |
|---|---|
| Статусы | Мемлекет қорғауында |
| Орналасуы | Қазақстан Республикасы, Ұлытау облысы, Ұлытау ауданы |
| Биіктігі | 5,5 м |
| Техникалық сипаттамасы | |
| Басқа да өлшемдері | 8,9x7,9 м (астыңғы бөлігінің ауданы) |
| Ғимараттың ішкі ауданы | 4x4 м |
Орналасқан жері
Жезқазған қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 50 км жерде, Қаракеңгір өзенінің сол жағасында.
Сипаты
Астыңғы қабаты шаршы пішіндес, үстіне киіз үй тәріздес күмбез салынған. Астыңғы бөлігінің аумағы 8,9×7,9 м, қабырғасының қалыңдығы 2 м-дей, ішінің аумағы 4x4 м, есігі сопақшалау етіліп оңтүстік-шығыс жақтан шығарылған. Бұған жалпы биіктігі 1,2 м болатын төрт баспалдақ арқылы кірелі. Кешеннің еденіне тас аралас тапырық жайып, оның үстіне жалпақ тақта тастар төселген. Қабырғалары Зм-ге көтеріліп барып, көлденең бөренелермен жабылған. Бұлардың барлығы тас қалаудың қола дәуірінен бергі ежелгі дәстүрінен алынған. Осы дәстүрді кешеннің төбесін жабу кезінде де қолданған. Кешен ұзақ уақыт жақсы сақталып, бертін келе біршама қираған. Ескерткіштің дәл мерзімін анықтайтын дерек әзірге жоқ. Қазақстан жеріне тән сыртқы тұрқына қарап, ғалымдар оны ислам діні дендеп ене қоймаған кезеңге жатқызады (8-9 ғ-лар). Т.К. Басенов пікірі бойынша Домбауыл дыңы XVI-XVIII ғасырда салынған. Қазақ арасында мұндай киіз үйге ұқсата созып барып қүмбезделген тас қесенелерді "үйтас", "дың" деп те атаған, бұлар әр аймақтарда белгілі және көбірек тараған жері Орталық Қазақстан, әсіресе, Торғай өз-нің бойы. Қара Жыланды өз-нің бойындағы Қара-дың ескерткіші Домбауыл кешеніне өте ұқсас.
Домбауыл кесенесі ғалымдардың пікірінше Орталық Қазақстандағы ең көне құрылыстардың бірі болғанымен есте қалады. Домбауыл ғұндар билеген кезде салынған болып есептеледі. Аңыз бойынша бұл кесене ұлы сазгер және жауынгер Домбауыл құрметіне салынған екен, ал өзінің болғаны тарих пен мифпен (ертегі-аңызбен) ұштасады. Кесене ғимараты биіктігі бес метрден асатын конус тәрізді (шошақ пішінді) төртбұрышты негізге қойылған, тас плиталарынан құрылған.
Дереккөздер
- Қазақ әлемі. Этномәдени пайымдау. Оқу құралы. - Алматы, "Санат" 1997. ISBN 5-7090-0312-3.-374 бет
- Сейдімбек А. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
- Қаныш Сатпаев. Энциклопедия / Бас редактор Б.Ө.Жақып. — Алматы «Қазақ энциклопедиясы», 2011 жыл. ISBN 9965-893-74-8
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Dombauyl kesenesi ortagasyrlyk sәulet oneri eskertkishi Dombauyl kesenesiZhalpy mәlimetStatusyMemleket korgauyndaOrnalasuyҚazakstan Respublikasy Ұlytau oblysy Ұlytau audanyBiiktigi5 5 mTehnikalyk sipattamasyBaska da olshemderi8 9x7 9 m astyngy boliginin audany Ғimarattyn ishki audany4x4 mOrnalaskan zheriZhezkazgan kalasynan soltүstik shygyska karaj 50 km zherde Қarakengir ozeninin sol zhagasynda SipatyAstyngy kabaty sharshy pishindes үstine kiiz үj tәrizdes kүmbez salyngan Astyngy boliginin aumagy 8 9 7 9 m kabyrgasynyn kalyndygy 2 m dej ishinin aumagy 4x4 m esigi sopakshalau etilip ontүstik shygys zhaktan shygarylgan Bugan zhalpy biiktigi 1 2 m bolatyn tort baspaldak arkyly kireli Keshennin edenine tas aralas tapyryk zhajyp onyn үstine zhalpak takta tastar toselgen Қabyrgalary Zm ge koterilip baryp koldenen borenelermen zhabylgan Bulardyn barlygy tas kalaudyn kola dәuirinen bergi ezhelgi dәstүrinen alyngan Osy dәstүrdi keshennin tobesin zhabu kezinde de koldangan Keshen uzak uakyt zhaksy saktalyp bertin kele birshama kiragan Eskertkishtin dәl merzimin anyktajtyn derek әzirge zhok Қazakstan zherine tәn syrtky turkyna karap galymdar ony islam dini dendep ene kojmagan kezenge zhatkyzady 8 9 g lar T K Basenov pikiri bojynsha Dombauyl dyny XVI XVIII gasyrda salyngan Қazak arasynda mundaj kiiz үjge uksata sozyp baryp kүmbezdelgen tas kesenelerdi үjtas dyn dep te atagan bular әr ajmaktarda belgili zhәne kobirek taragan zheri Ortalyk Қazakstan әsirese Torgaj oz nin bojy Қara Zhylandy oz nin bojyndagy Қara dyn eskertkishi Dombauyl keshenine ote uksas Dombauyl kesenesi galymdardyn pikirinshe Ortalyk Қazakstandagy en kone kurylystardyn biri bolganymen este kalady Dombauyl gundar bilegen kezde salyngan bolyp esepteledi Anyz bojynsha bul kesene uly sazger zhәne zhauynger Dombauyl kurmetine salyngan eken al ozinin bolgany tarih pen mifpen ertegi anyzben ushtasady Kesene gimaraty biiktigi bes metrden asatyn konus tәrizdi shoshak pishindi tortburyshty negizge kojylgan tas plitalarynan kurylgan DerekkozderҚazak әlemi Etnomәdeni pajymdau Oku kuraly Almaty Sanat 1997 ISBN 5 7090 0312 3 374 bet Sejdimbek A Қazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8 Қanysh Satpaev Enciklopediya Bas redaktor B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 zhyl ISBN 9965 893 74 8