Бозащы артезиан алабы

Бозащы артезиан алабы – Бозащы түбегіндегі арынды жер асты суы қалыптасқан аймақ.

Тарихы

Артезиандық сулы қабаттар пермь-триас кезеңдерінің іргетасты қыртыстарының үстінде, юра-бор-палеоген кезеңдерінің құмды және құмтасты шөгінділерінде қалыптасқан.

Сипаттамасы

Бұл қабаттардың жалпы қалыңдығы Бозащы түбегінің солтүстік-батысынан (1000 м шамасынан) оңтүстікте Маңғыстау таулы ауданына (1500-ден 1800 м-ге дейін), әсіресе, шығыстағы Үстіртке қарай (2000 – 2500 м-ге дейін) ұлғая түседі. Негізгі артезиандық сулы қабат бор қабаттарының орта шенін (альб-сеноман құмды шөгінділерін) алып жатыр.

Ондағы арынды жер асты суының тереңд. 200 – 500 м-ден 1500 – 2000 м-ге дейін жетеді. Бұрғылау кезінде күшті арынмен атқылап шығатын су жер бетінен 10 – 50 м биіктікке көтеріледі.

Ұңғымадан шығатын судың мөлшері секундына 10 – 27 л-ге жетеді. Артезиандық судың минералдылығы алаптың оңтүстігінде 2 – 5 г/л болса, солтүстік мен солтүстикте-шығысында 80 – 120 г/л-ге дейін артады. Түбектің үстіңгі жұқа (5 – 30 м) антропогендік құм-сазды теңіз шөгінділерінде грунт суы қалыптасқан. Оның тереңдігі 1 – 10 м-ден, су мөлшері секундына 0,1 – 0,3 л-ден аспайды. Суы негізінен ащы.

Шаруашылық маңызы

Тұщы сулар түбектің орталық бөлігінде, теңіз бетінен биіктеу жерлердегі құмшағылдар мен құмды теңіз шөгінділерде орналасқан. Бозащы артезиан алабының тұщы және тұзы аздау , грунт сулары елді мекендерді сумен қамтамасыз етуге, мал жайылымдарын суландыруға, ішінара егістікке пайдаланылады.

Дереккөздер

1. Қазақ Энциклопедиясы