Бадам жаңғағы

Бадам жаңғағы, миндаль — бадамның жемісі.

Бадам

Қазақстанда 5 түрі кездеседі, олардың ішінде шаруашылықтық маңызы бары (A. communіs) Оңтүстік Қазақстанда қолдан өсіріледі. Бадамның биіктігі 6—10 м, пішіні — пирамида тәрізді немесе дөңгелек болады.

Жабайы түрі бұта болып өседі, бұтақшалары тікенекті, тамырлары топыраққа терең бойлайды. Бадамның жемісі сүйекті, салм. 0,6 — 5,4 г, дәнінің үлесі 12 — 80 г. Жемісі тәтті немесе қышқылтым келеді. Жемісі тәтті сорттарының құрамында 40 — 80 г май, 20 — 25 грамм белок, 5 грамм қант және 3-ке жуық шырыш, ал жемісі ащы сорттарында 2,5 грамм эфир майы (амигдолин) болады. Бадам — жылу, жарық сүйгіш өсімдік, ол сондай-ақ қуаңшылыққа, суыққа төзімді, ағаштар түріндегілері — 27 С° аязға дейін шыдайды. Жыл сайын өнім береді. Бадамды тұқымынан өсіруге, немесе өсімді (вегетативті) жолмен көбейтуге болады. Ағаштары 100 жылдай жасайды, 30—40 жыл жақсы жеміс береді. Екпе көшеттері отырғызылғаннан кейін 3—4 жылда жемісбереді, орта есеппен әр га-нан 10—25 ц өнім алынады. Бадамның Қазақстанда көп тараған сорттары: “Десертный”, “Ялтинский”, “Угамский”, “Никитский”, “Урожайный”. Дәні тамақ өнеркәсібінде, дәрі жасау үшін пайдаланылады.

Дереккөздер

1. Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9
2. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, I том
3. Кроткевич П.Г., Культура орехоплодных, М., 1954.