Аполлон (ежелгі Грекия)

 Басқа мағыналар үшін Аполлон деген бетті қараңыз.

Аполлон (көне грекше: Ἀπόλλων) — ежелгі грек, мен дініндегі ем, сәуегейлік, данышпандық, өнер, күн тәңірі; Зевс пен (Латондар) баласы, Артемиданың (Ай) інісі (егіздің сыңары). Кейде оның атын Феб (көне грекше: Φοῖβος - "нұрлы"), кейде Мусагет (Μουσηγέτης- музаның серігі) деп атаған.

Бельведер Аполлоны

Өмірбаяны

Зевс пен Летоның баласы, Артемиданың егіз-сыңары, Титандардың - мен немересі, Аполлон айдың жетінші күні туған. Миф бойынша, Аполлон туғанда бүкіл аралға күн нұры төгіліп жаулап кеткен.

Жеті айлық болып жетілмей туған Аполлонды анасы сүтпен емізбеген, Фемида оны шәрбәт пен амброзиямен асыраған . Гефест оған сыйлыққа садақ оғын берген.

өгіздерін бағып жүріп , тез өсіп-есейген Аполлон (туғаннан кейін 4-ші күні) Дельфиний жыланын өлтіреді. Ол жылан бүкіл Дельфыны бүлдіріп, ойран қылатын жылан екен мыш. Осы, тағы басқа жақсы істері үшін Дельфының тұрғындары Аполлонның данқын шығарып, құрметтейді.

4 жасында Делос аралында Аполлон Артемида өлтірген кербұғылардың мүйіздерінен ғибдатхана салады.

Негізгі мифтер

Аполлон

• Аполлон өз садағымен Титий Алыпын өлтірген (Лето мен Зевске сөз тигізген үшін). Басқа да титандар мен алыптармен шайқасқа түскен.
• Алыптарды өлтірген үшін Зевс оны 1 жылға қарапайым адамның қарамағына жібереді (басқа нұсқада - 8 жылға ). Фессалия патшалығындағы Адметтің мал падаларын Геракл мен бірге бағып жүріп патшаның әйелі Алкестаны өлімнен құтқарған.
• Посейдонмен бірге қабырғаларын көтерген.
• Аполлон мен Артемиданың садақ оқтары қарияларды кенет өлімге ұшыратады, кейде себепсіз өлітреді. Троя соғысында Аполлон троялықтарға көмектеседі: оның садақ оқтары ахейлардың әскери лагерін 9 күндік обаға ұшыратады. Партоклдың өлтіруінде және Ахиллдың өлтіруіне париспен бірлесіп көзге көрінбей қатысады.
• Артемида екеуі Ниобаның балдарын өлтіреді. Музакалық сайыста жеңеді, осыған ашуланған Марсий Аполлоннан терісін сыдырып тастайды.
• Қиратып өлтіретін қасиеттерімен бірдей Аполлонның емшілік қабылеті де болған. Дәрігер, көмекші, қорғаушы, ол Пелопонесс соғысында обаны тоқтаттқан. Бірінші болып көзді емдеген. Аполлонның емшілік күшін күннің күшімен салыстырған.
• Паннан көріпкелдікті үйренген Аполлон Кассандраға өзінің батасын беріп, оны да сәуегейлікке бағыттаған.
• Аполлон - әулие, бақсы. Кіші Азия мен Италияның көптеген киелі жерлерінің негізін салушы болған.
• Аполлон - музыкантта болған. Өзінің ол Герместен бір табын сиырларына ауыстырып алған. Әншілер мен музыканттардың қамқоршысы, Аполлон өзіне ешкімді теңемей, жарысқысы келген адамды қатты жазалаған. Бүкіл әншілер Аполлон мен Музадан тараған.
• Көктемде және жазда Дельфыда тұрған Аполлон, күзде аппақ аққуларды жегіп, колесницамен Гипербореяға анасының туған жеріне кетеді.

Олимпиадада Аполлон жүгіруден Герместі жеңіп, жүдырықтасып төбелесуде Павсанийді жеңген.

• Аполлон Пелая мен Фетиданың тойында өлең айтқан.
• Аполлонға табыну салты, шамасы, Кіші Азиядан Грекияға, одан Римге тараған болу керек.

Дереккөздер

1. Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.1. С.92-96; Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.1. С.133-134; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 3, 2 далее
2. Гесиод. Труды и дни 771
3. Схолии к Каллимаху. Гимны IV 251 // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.408
4. Каллимах. Гимны IV 250—252
5. Гимны Гомера I 123—125
6. Гигин. Мифы 140
7. Схолии к Пиндару. Пифийские песни Введение // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.412
8. Каллимах. Гимны II 58-64
9. Гесиод. Перечень женщин, фр.54b М.-У.
10. Схолии к Еврипиду. Алкестида 1 // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.418
11. Гигин. Мифы 49; Драконций. Похищение Елены 206—210
12. Гесиод. Перечень женщин, фр.235 М.-У.
13. Гомер. Илиада XXI 441—457
14. Гигин. Мифы 274
15. Гесиод. Теогония 94-95