Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Эрвин Рудольф Йозеф Александр Шрёдингер (нем. Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger; 12 тамыз, 1887, Вена – 4 қаңтар, 1961, Вена, Аустрия) – Австрияның көрнекті физик-теоретигі, кванттық механиканың негізін салушылардың бірі.
| Эрвин Шредингер | |
| нем. Erwin Schrödinger | |
 Эрвин Шрёдингер (1933) | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны | |
| Альма-матер | |
| Ғылыми жетекші | Франц Серафин Экснер |
| Несімен белгілі | Кванттық механиканың негізін салушылардың бірі |
| Марапаттары | |
| Қолтаңбасы |
|
Эрвин Шредингер Ортаққорда | |
Вена ун-тін бітірген соң, сонда 1914 жылдан бастап сабақ берді. 1920 жылдан Штутгарттағы жоғары тех. мектептің, 1921 жылдан Цюрихтегі және Бреславльдегі (қазіргі Вроцлав), 1927 жылдан Берлиндегі ун-ттердің проф. Өкімет басына ұлтшылдардың келуіне байланысты Германиядан кетіп қалды. 1933 – 35 жылы Оксфордтағы (Англия), 1936 – 38 жылы Грацтағы (Австрия), 1938 – 39 жылы Генттегі (Бельгия), 1940 жылы Дублиндегі (Ирландия), 1955 жылы Венадағы (Австрия) ун-ттердің проф. болды. Шредингердің алғашқы жұмыстары түстердің матем. теориясына арналған (1920), Колометрияның қазіргі теориясы Шредингердің осы жұмысына негізделген. Дегенмен Шредингердің аса маңызды ғыл. еңбегі толқындық механиканы (басқаша айтқанда, релятивистік емес кванттық механиканы) жасау (1925 – 26) болды. Бұл теорияны жасауда ол Л. де Бройльдің идеясына сүйенді. Кванттық механика жарықтың толқындық және корпускулалық табиғатының арасында болып келген қарама-қайшылықты шешіп берді. Шредингер өзінің атымен аталатын әйгілі Шредингер теңдеуін қорытып шығарды. Бұл теңдеу қазіргі атом теориясында маңызды рөл атқарады. Шредингер толқындық механика мен матрицалық формадағы кванттық механика (В.Гейберг, Н.Бор және П.Иордан жасаған) арасында формалды байланыс барлығын көрсете келіп, олардың физикалық тұрғыдан өзара эквивалентті екендігін дәлелдеді. Ол толқындық механика мәселесін Штарк құбылысының теориясына да қолданды. Кейінгі жылдары термодинамикамен, жалпы салыстырмалық теориясымен, т.б. айналысты. Шредингер – көптеген елдердің ғыл. мекемелерінің, соның ішінде 1934 жылдан КСРО ғылым академиясының да құрметті мүшесі. Нобель сыйлығын алған (1933).
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
- Статистическая термодинамика, пер. с ағылш., М., 1948; Новые пути в физике, Ст. и речи, пер с ағылш., М.,1971; Что такое жизнь? С точки зрения физика, 2 изд., пер. с ағылш., М., 1972.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ervin Rudolf Jozef Aleksandr Shryodinger nem Erwin Rudolf Josef Alexander Schrodinger 12 tamyz 1887 Vena 4 kantar 1961 Vena Austriya Avstriyanyn kornekti fizik teoretigi kvanttyk mehanikanyn negizin salushylardyn biri Ervin Shredingernem Erwin SchrodingerErvin Shryodinger 1933 Tugan kүni12 tamyz 1887 1887 08 12 Tugan zheriVena Austriya MazharstanҚajtys bolgan kүni4 kantar 1961 1961 01 04 73 zhas Қajtys bolgan zheriVena AustriyaAzamattygy Austriya Irlandiya 1948 zhyldan bastap Ғylymi ayasyTeoriyalyk fizikaZhumys ornyVena universitetiAlma materVena universitetiҒylymi zhetekshiFranc Serafin Eksner Fridrih HazenyorlNesimen belgiliKvanttyk mehanikanyn negizin salushylardyn biriMarapattaryFizika salasyndagy Nobel syjlygy 1933 ҚoltanbasyErvin Shredinger OrtakkordaAkademiyalyk gimnaziyadagy estkertkish takta Vena un tin bitirgen son sonda 1914 zhyldan bastap sabak berdi 1920 zhyldan Shtutgarttagy zhogary teh mekteptin 1921 zhyldan Cyurihtegi zhәne Breslavldegi kazirgi Vroclav 1927 zhyldan Berlindegi un tterdin prof Өkimet basyna ultshyldardyn keluine bajlanysty Germaniyadan ketip kaldy 1933 35 zhyly Oksfordtagy Angliya 1936 38 zhyly Gractagy Avstriya 1938 39 zhyly Genttegi Belgiya 1940 zhyly Dublindegi Irlandiya 1955 zhyly Venadagy Avstriya un tterdin prof boldy Shredingerdin algashky zhumystary tүsterdin matem teoriyasyna arnalgan 1920 Kolometriyanyn kazirgi teoriyasy Shredingerdin osy zhumysyna negizdelgen Degenmen Shredingerdin asa manyzdy gyl enbegi tolkyndyk mehanikany baskasha ajtkanda relyativistik emes kvanttyk mehanikany zhasau 1925 26 boldy Bul teoriyany zhasauda ol L de Brojldin ideyasyna sүjendi Kvanttyk mehanika zharyktyn tolkyndyk zhәne korpuskulalyk tabigatynyn arasynda bolyp kelgen karama kajshylykty sheship berdi Shredinger ozinin atymen atalatyn әjgili Shredinger tendeuin korytyp shygardy Bul tendeu kazirgi atom teoriyasynda manyzdy rol atkarady Shredinger tolkyndyk mehanika men matricalyk formadagy kvanttyk mehanika V Gejberg N Bor zhәne P Iordan zhasagan arasynda formaldy bajlanys barlygyn korsete kelip olardyn fizikalyk turgydan ozara ekvivalentti ekendigin dәleldedi Ol tolkyndyk mehanika mәselesin Shtark kubylysynyn teoriyasyna da koldandy Kejingi zhyldary termodinamikamen zhalpy salystyrmalyk teoriyasymen t b ajnalysty Shredinger koptegen elderdin gyl mekemelerinin sonyn ishinde 1934 zhyldan KSRO gylym akademiyasynyn da kurmetti mүshesi Nobel syjlygyn algan 1933 Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tom Statisticheskaya termodinamika per s agylsh M 1948 Novye puti v fizike St i rechi per s agylsh M 1971 Chto takoe zhizn S tochki zreniya fizika 2 izd per s agylsh M 1972