Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Зымырандық қару — басқарылатын немесе басқарылмайтын ракеталардың көмегімен нысанаға жеткізілетін қырып-жою құралдарының жүйесі. Құрамында ядр., хим. және , , құралы, жабдықтары, зымыранның ұшуын басқару және құралдары, т.б. қажетті қондырғылары бар. Қарсыласын құрлықта, теңізде және әуеде жоюға арналған бұл қарумен көптеген елдердің қарулы күштері қаруланған.
Зымырандық қарудың негізгі сипаттары: алысқа әрі биік ұшып, аз уақыт ішінде бірнеше мың км жерді артқа тастап жау тылындағы немесе майдандағы қарсыласты талқандауға мүмкіндік беру, жою күші орасан зор жарылғыш зарядтарды нысанаға дәл жеткізуге қабілеттілігі, ұшу траекториясындағы икемділік және жауынгерлік дайындықтың жоғары дәрежелігі. Әскери зымырандарды 1234 жылы Қытайлар алғаш рет монғолдарға қарсы қолданған алайда дәлдігінің төмен болуына байланысты кеңінен қолданылмады көп жағдайда дұшпанды үркіту үшін қолданды. 19 ғ-дың бас кезінде Ресей, т.б. елдерде құрылысы әр түрлі оқ-дәрілі зымырандар жасалып, қару ретінде қабылданды. Зымырандар 1807 — 14 ж. ағылшын-дат соғысында, 1813 ж. және шайқастарын (1815) мен 1828 — 29 ж. орыс-түрік, 1853 — 56 ж. Қырым, 1877 — 78 ж. кезінде қолданылды. 20 ғ-дың 20 — 30-жылдары кеңес және шет ел ғалымдары зымырандық техниканың жылдам дамуына ықпал етті. 30-жылдары Кеңес Одағында ракеталар (реактивті снарядтар) жасалып, 1939 ж. оны кеңес авиациясы болған ұрыста пайдаланды. Сондай-ақ құрлық әскерлері үшін 2-дүниежүз. соғыста кеңінен тараған “Катюша” сияқты көп зарядты қондырғылар жасала бастады.
1942 ж. АҚШ пен Ұлыбританияның, 1943 ж. Германияның әскери-әуе күштері ракеталармен жарақтанды. Германия басқарылатын баллистиктикалық () зымырандарымен соғыс аяқталар сәтте Лондонды атқылаған болатын. Ұшырылу орнына және нысананың тұрған жеріне байланысты зымырандар“жер-жер”, “жер-әуе”, “әуе-жер”, “әуе-әуе” топтарына бөлінеді. Зымырандық қару шешетін міндеттерінің сипатына қарай стратег., оперативті-тактик. және тактик. болып бөлінеді. Стратег. Зымыран стратег. мақсаттағы зым. әскерлер, күштері мен жарақтанған. Бұларға ұшу қашықтығы 5500 км-ден асатын зымырандар жатады. Ол жаудың маңызды стратег. нысандарын — құралдарын, әкімш.-саяси және әскери-өнеркәсіп орт-тарын, жау әскерлерінің ірі топтарын жоюға арналған.
Стратегиялық зымырандар жер бетіндегі және шахтадағы орнықты қондырғылардан, транспорт құралдарына орнатылған жылжымалы қондырғылардан, ұшақтардан, сүңгуір қайық және жауынгерлік корабльдерден атылады. Оперативті-тактик. Зымырандық қарумен құрлық әскерлері, Әскери Әуе күштері мен Әскери Теңіз флоты қаруланған, оларға ұшу қашықтығы 50-ден 500 км-ге жететін зымырандар кіреді. Ол жаудың ядролық шабуыл құралдарын, аэродромдарын, т. ж. жүйелерін, жабдықтау ст-ларын, әскерлер шоғырланған ірі пункттерін, оперативті резервтерін жоюға арналған. Тактик. Зымырандық қарумен әскерлердің әр түрі қаруланған. Онда ұшу қашықтығы 50 км-ге жететін өздігінен ұшатын атқылау қондырғылары, танкіге қарсы қолданылатын басқарылатын және басқарылмайтын ракеталар бар. Құрлық әскерлерінің зымырандық қаруы жау нысандарына ядролық соққы беру әрі тактик. аймақта қарапайым құралдармен күйрету мақсатын көздейді.
Танкіге қарсы қолданылатын басқарылатын зымырандар жылжымалы өздігінен жүретін атқылау қондырғыларынан немесе тік ұшақтардан жіберіледі. Басқарылмайтын жарықшақты және танкіге қарсы қолданылатын ракеталар құрлық әскерлерінде, майдандық және армиялық авиац. болады, олар танкілер мен сауытты нысаналарға, сондай-ақ жаудың жеке құрамдары мен техникасына қарсы қолданылады. Зениттік басқарылатын зымырандар Қарулы Күштердің барлық түрлерінің және Әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлерінің негізгі қаруы болып есептеледі. Зымырандық қару шет ел мемлекеттерінің Қарулы Күштерінде, әсіресе Ресей мен АҚШ-та кеңінен дамыған.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
Сыртқы сілтемелер
| Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Missile |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Zymyrandyk karu baskarylatyn nemese baskarylmajtyn raketalardyn komegimen nysanaga zhetkiziletin kyryp zhoyu kuraldarynyn zhүjesi Қuramynda yadr him zhәne kuraly zhabdyktary zymyrannyn ushuyn baskaru zhәne kuraldary t b kazhetti kondyrgylary bar Қarsylasyn kurlykta tenizde zhәne әuede zhoyuga arnalgan bul karumen koptegen elderdin karuly kүshteri karulangan Fajrstrik britandyk әue әue zymyrany Әue әue zymyrandary ushaktarmen ballistikalyk zymyrandar zhәne kanatty zymyrandardy alys kashyktyktan zhoyuga arnalganZhojgysh Ұshaktarga ornatylatyn zymyrandarAmerikandyk zenittik zymyran keshenderiӘskeri kemelerdi әue shabuyldarynan korgajtyn zymyrandar Zymyrandyk karudyn negizgi sipattary alyska әri biik ushyp az uakyt ishinde birneshe myn km zherdi artka tastap zhau tylyndagy nemese majdandagy karsylasty talkandauga mүmkindik beru zhoyu kүshi orasan zor zharylgysh zaryadtardy nysanaga dәl zhetkizuge kabilettiligi ushu traektoriyasyndagy ikemdilik zhәne zhauyngerlik dajyndyktyn zhogary dәrezheligi Әskeri zymyrandardy 1234 zhyly Қytajlar algash ret mongoldarga karsy koldangan alajda dәldiginin tomen boluyna bajlanysty keninen koldanylmady kop zhagdajda dushpandy үrkitu үshin koldandy 19 g dyn bas kezinde Resej t b elderde kurylysy әr tүrli ok dәrili zymyrandar zhasalyp karu retinde kabyldandy Zymyrandar 1807 14 zh agylshyn dat sogysynda 1813 zh zhәne shajkastaryn 1815 men 1828 29 zh orys tүrik 1853 56 zh Қyrym 1877 78 zh kezinde koldanyldy 20 g dyn 20 30 zhyldary kenes zhәne shet el galymdary zymyrandyk tehnikanyn zhyldam damuyna ykpal etti 30 zhyldary Kenes Odagynda raketalar reaktivti snaryadtar zhasalyp 1939 zh ony kenes aviaciyasy bolgan urysta pajdalandy Sondaj ak kurlyk әskerleri үshin 2 dүniezhүz sogysta keninen taragan Katyusha siyakty kop zaryadty kondyrgylar zhasala bastady 1942 zh AҚSh pen Ұlybritaniyanyn 1943 zh Germaniyanyn әskeri әue kүshteri raketalarmen zharaktandy Germaniya baskarylatyn ballistiktikalyk zymyrandarymen sogys ayaktalar sәtte Londondy atkylagan bolatyn Ұshyrylu ornyna zhәne nysananyn turgan zherine bajlanysty zymyrandar zher zher zher әue әue zher әue әue toptaryna bolinedi Zymyrandyk karu sheshetin mindetterinin sipatyna karaj strateg operativti taktik zhәne taktik bolyp bolinedi Strateg Zymyran strateg maksattagy zym әskerler kүshteri men zharaktangan Bularga ushu kashyktygy 5500 km den asatyn zymyrandar zhatady Ol zhaudyn manyzdy strateg nysandaryn kuraldaryn әkimsh sayasi zhәne әskeri onerkәsip ort taryn zhau әskerlerinin iri toptaryn zhoyuga arnalgan Strategiyalyk zymyrandar zher betindegi zhәne shahtadagy ornykty kondyrgylardan transport kuraldaryna ornatylgan zhylzhymaly kondyrgylardan ushaktardan sүnguir kajyk zhәne zhauyngerlik korablderden atylady Operativti taktik Zymyrandyk karumen kurlyk әskerleri Әskeri Әue kүshteri men Әskeri Teniz floty karulangan olarga ushu kashyktygy 50 den 500 km ge zhetetin zymyrandar kiredi Ol zhaudyn yadrolyk shabuyl kuraldaryn aerodromdaryn t zh zhүjelerin zhabdyktau st laryn әskerler shogyrlangan iri punktterin operativti rezervterin zhoyuga arnalgan Taktik Zymyrandyk karumen әskerlerdin әr tүri karulangan Onda ushu kashyktygy 50 km ge zhetetin ozdiginen ushatyn atkylau kondyrgylary tankige karsy koldanylatyn baskarylatyn zhәne baskarylmajtyn raketalar bar Қurlyk әskerlerinin zymyrandyk karuy zhau nysandaryna yadrolyk sokky beru әri taktik ajmakta karapajym kuraldarmen kүjretu maksatyn kozdejdi Tankige karsy koldanylatyn baskarylatyn zymyrandar zhylzhymaly ozdiginen zhүretin atkylau kondyrgylarynan nemese tik ushaktardan zhiberiledi Baskarylmajtyn zharykshakty zhәne tankige karsy koldanylatyn raketalar kurlyk әskerlerinde majdandyk zhәne armiyalyk aviac bolady olar tankiler men sauytty nysanalarga sondaj ak zhaudyn zheke kuramdary men tehnikasyna karsy koldanylady Zenittik baskarylatyn zymyrandar Қaruly Kүshterdin barlyk tүrlerinin zhәne Әue shabuylyna karsy korganys әskerlerinin negizgi karuy bolyp esepteledi Zymyrandyk karu shet el memleketterinin Қaruly Kүshterinde әsirese Resej men AҚSh ta keninen damygan Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9Syrtky siltemelerOrtakkorda bugan katysty media sanaty bar Missile