Пирометаллургия

Пирометаллургия (гр. руr — от және металлургия) — жоғары температураларда өтетін металлургиялық процестердің жиынтығы (күйдіру, қорыту, конвертерлеу, тазарту және айдау). Пирометаллургия — металлургияның негізгі және көне салаларының бірі. Күйдіру процестерінде материал қатты күйін сақтай отырып, құрамын өзгертумен бірге біршама іріленеді. Қорыту процесінде шикі құрам толық балқып, 2 немесе 3 қабатқа (қож, штейн, металл) бөлінеді. Отынның жануынан бөлінетін жылу және оттекпен үрлеп тотықтыру арқылы металл қорыту процесінің бір түрі — конвертерлеу. Тазартылмаған металдың балқымаларын тұздар, сілтілер және металдар арқылы өңдеу, арнайы әдіспен , вакуумдау, т.б. тәсілдер тазарту процесі деп аталады. Тотықсыздандырылған металды қайта сұйықтыққа (конденсациялау) айналдыру тәсілі — айдау процесі.

Қазақстандағы пирометаллургия

Қазіргі кезде Қазақстанда қара және түсті металдар өндіретін бірқатар көптеген ірі мен зауыттар жұмыс істейді. Мысалы, Қарағанды мен — шойын мен болат қорытатын, Ақтөбе мен Ақсуда ферроқорытпалар, Жезқазған мен Балқашта мыс, Шымкент пен Өскеменде қорғасын, қорғасын-мырыш және титан мен магний өндіретін, т.б. кәсіпорындар бар.

Қазақстанда Пирометаллургияның негізін қалауға ат салысқан Х.К. Аветисян, А.Л. Цефт, ал процестердің теориясы мен практикасын түбегейлі зерттеп, оның дамуына үлкен үлес қосқан И.А. Онаев, А.Н. Квятковский, А.М. Қонаев, С.М. Қожахметов және т.б. болды. Дүние жүзінде өндірілетін шойынның, болаттың, қорғасынның 100%-ы, мыстың 95%-ына жуығы, мырыштың 60%-ынан астамы Пирометаллургия әдістерімен алынады.

Дереккөздер

1. "Қазақ энциклопедиясы"