Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
М.О. Әуезов атындағы Әдебиет және Өнер Институты - ҚР ҒЖБМ Ғылым комитетіне қарасты ғылыми зерттеу институты. Институт қазақ фольклортануы, әдебиеттану және өнертану ғылымдарының өзекті мәселелері бойынша іргелі және кешенді ғылыми зерттеу жүргізетін республикадағы бірден-бір ғылыми орталық. Институтта ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі қазақ әдебиеті мен өнері саласына жан-жақты талдау жасалып, әдебиет, фольклор, музыка, театр және кино, бейнелеу өнері, қолжазба және мәтінтану (текстология) мен библиография теориясы бойынша зерттеулер жүргізіледі, қазақ әдебиеті классиктері шығармаларының академиялық жинақтары, ұжымдық ғылыми монографиялар, сериялық басылымдар жарыққа шығады. Әр жылдары институт ғалымдары мемлекеттік «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында «Бабалар сөзі» 100 томдығын, М.О.Әуезовтің 50 томдық академиялық шығармалар жинағын, «Қазақ әдебиетінің тарихы» (10 том), «Қазақ музыкасының антологиясы» (5 том), «Қазақ өнерінің тарихы» (3 том), «Классикалық зерттеулер» (34 том), «Ұлы дала тұлғалары» сериясымен «Жамбыл», «Абай», «Күләш», «Құрманғазы», «Әбілхан Қастеев» зерттеу еңбектері және т.б. ғылыми кітаптарды жарыққа шығарды.
| М.О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты | |
| Халықаралық атауы | M.O.Auezov Institute of Literature and Art |
|---|---|
| Бұрынғы атауы | Қазақ ССР Ғылым академиясының Әдебиет және өнер институты |
| Құрылған жылы | 1934 |
| Қайта ұйымдастырылған жылы | 1945 |
| Директоры | Матыжанов Кенжехан Ісләмжанұлы |
| Орналасқан жері | |
| Заңды мекенжайы | Шевченко көшесі, 28, Алматы |
| Сайты | http://auezovinstitute.kz |
Институттың құрылымындағы ғылыми салалық бөлімдер:
- Фольклортану бөлімі;
- Ежелгі және орта ғасырлар әдебиеті бөлімі;
- Абайтану және жаңа дәуір әдебиеті бөлімі;
- Тәуелсіздік дәуіріндегі әдебиет және көркем публицистика бөлімі;
- Сыртқы әдеби байланыстар және аналитика бөлімі;
- Қолжазба және инновация бөлімі;
- Музыкатану бөлімі;
- Театртану және кино бөлімі;
- Бейнелеу өнері бөлімі;
- Әуезовтану бөлімі («М.О. Әуезовтің мұражай үйі» ғылыми-мәдени орталығы);
Тарихы
М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты 1934 жылы ашылып, тарих, археология, тіл, әдебиет және фольклорды, бейнелеу, музыка, театр, хореография өнерін зерттеумен айналысқан Қазақтың Ұлттық мәдени ғылыми-зерттеу институтынан бастау алады. 1936 жылы КСРО Ғылым Академиясы Қазақ филиалының қазақ тілі мен әдебиеті және халық шығармашылығы секторы болып ашылды. 1941 жылдан бастап бұл сектор Тарих, тіл және әдебиет институты құрамына еніп, 1945 жылы Тіл және әдебиет институты болып қайта құрылды. 1961 жылы мамыр айында осы институт негізінде Қазақ ССР Ғылым академиясының Әдебиет және өнер институты болып жеке бөлініп шықты. Сол жылдың тамыз айында институтқа М.О.Әуезов есімі берілді. 1963 жылы қарашада институт құрамында М.О.Әуезовтің әдеби-мемориалды музейі мен жазушының мұрасын зерттейтін ғылыми бөлім ашылды. 1996 жылдан бастап бұл мұражай «Әуезов үйі» ғылыми-мәдени орталығына айналды.
М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты құрылған уақытынан бері қазақ әдебиеті мен фольклорын және өнерін зерттейтін бас ғылыми мекемеге айналды. Институт ғалымдары ұлттық әдебиет пен өнердің тарихы мен теориясын, аса көрнекті әдебиет және өнер қайраткерлерінің шығармашылық мұрасын зерттеу ісіне үлкен үлес қосып келеді.
Институтта әр жылдары М.О.Әуезов, З.А.Ахметов, Л.М.Әуезова, М.Базарбаев, И.Х.Ғабдиров, М.Ғабдуллин, Ә.Ж.Дербісәлин, Ы.Т.Дүйсенбаев, М.Т.Дүйсенов, Б.Г.Ерзакович, М.Жармұхамедұлы, А.Қ.Жұбанов, Қ.Жұмалиев, Б.Кенжебаев, М.Қ.Қаратаев, Б.Құндақбаев, Ә.Қ.Нарымбетов, Е.В.Лизунова, Ш.Қ.Сәтбаева, М.С.Сильченко, Н.С.Смирнова, Ә.Тәжібаев, Е.С.Ысмайылов, Ж.Ысмағұлов, Ә.Шәріпов және т.б. аса көрнекті ғылым, әдебиет және мәдениет қайраткерлері жұмыс істеді.
Институттың қалыптасуына М.О. Әуезов үлкен үлес қосты. Ол 1943 ж. қаңтар айынан институттың әдебиет секторының аға ғылыми қызметкері, 1946 жылдан - қазақ әдебиеті тарихы секторының, 1957 ж. халық ауыз әдебиеті бөлімінің меңгерушісі болды.
1946 ж. Ғылым академиясы құрылған кезде академияның тұңғыш толық мүшелігіне сайланды. Институтта жұмыс істеген жылдары Мұхтар Омарханұлы ауыз әдебиеті, әдебиет тарихы бойынша, Абай шығармашылығы туралы көп еңбек етіп, іргелі зерттеулер жазды. Абайдың 100 жылдық мерекесіне орай, Абай мұрасын зерттеу белімі ашылып, жетекшілік етті, сонда М. Сильченко, Б. Жақыпбаев, Ғ. Сағди, С. Мұқанов т. б. қызмет етті.
«Қазақ әдебиеті тарихының» (1948, 1960) 1-томының әрі авторы, әрі бас редакторы болды. 1959 ж. «Әр жылдар ойлары», 1962 ж. «Уақыт және әдебиет» атты ғылыми жинақтары жарық көрді. Абайтану ғылымының негізін қалап, 30 жылдан астам уақытын ұлы ақын өмірін, әдеби мұрасын зерттеу, жинақтау, бастыру ісіне арнады. Абай шығармаларының 1933, 1939, 1940, 1945, 1949 ж. толық жинақтары М.О. Әуезов редакциясымен жарық көрді. «Абай (Ибраһим) Құнанбаев» атты көлемді монографиясы 1967 ж. басылып шықты.
Институтта 1991 ж. Абайтану белімі қайта ашылып, оның құрамындағы шығармашылық топ (3. Ахметов, С. Қирабаев, Қ. Мұқаметханов, М. Мырзахметов, Ж. Ысмағұлов) Абайдың шығармашылық мұрасын басып шығарғаны және ол туралы ғылыми-зерттеу еңбектері үшін ҚР Мемлекеттік сыйлығының иегері атанды (1996). Институт ғалымдары М.О. Әуезов мұрасын 1967-1969 жылдар аралығында М. Базарбаевтың басшылығымен 12 том, 1979-1985 жылдары 20 том етіп жариялады. 1997 жылы 50 томдық толық жинағын шығару қолға алынды. М.О. Әуезовтің шығармашылығы туралы 3. Ахметов, Р. Бердібай, М. Мырзахметұлы, Б. Құндақбайұлы, Т. Жұртбай, Т. Әкімов т. б. еңбектері жарық көріп, кандидаттық және докторлық диссертациялар қорғалды. Институттың қатысуымен Әуезовтің 80 жылдығына арналған салтанатты жиналыстар мен ғылыми-теориялық конференциялардың материалдары «Мұхтар Әуезов - совет әдебиетінің классигі» (1980), 90 жылдығына байланысты мерекелік шаралар мен ғылыми конференциялар материалдары «Мұхтар Әуезов және қазіргі заманғы әдебиет» (1989) жинақтары жарық көрді.
Ұлы суреткердің ЮНЕСКО көлемінде аталып өткен 100 жылдық мерейтойына арналған мерекелік сессиясы мен халықаралық ғылыми конференция ұйымдастырылып, олардың материалдары жеке жинақ болып шықты. Институт ғалымдарының «Мұхтар мұрасы. Наследие Мухтара» атты ғылыми зерттеулер мен мақалалар жинағы екі тілде жарық көрді (1997).
2002 жылдан бастап «Әуезов оқулары» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция дәстүрлі түрде жыл сайын өткізіліп келеді.
"Әуезов үйі" ғылыми-мәдени орталығының негізгі ғылыми бағыттары М.О.Әуезовтің шығармашылық мұрасын зерттеп жариялау және насихаттау болып табылады. Орталық "М.О.Әуезов өмірі мен шығармашылығының жылнамасы", "М.О.Әуезов шығармашылығы бойынша библиографиялық көрсеткіш", "Неизвестный Ауэзов", "Мухтар Ауэзов" энциклопедиясын және т.б. дайындап шығарды. Орталық қызметкерлерінің басты жетістігі – ұлы жазушының 50 томдық академиялық шығармалар жинағын дайындап бітіруі. 2011 жылы бұл көп жылғы еңбектің соңғы 50-томы жарық көрді.
Институт ғалымдары ерте дәуірдегі қазақ әдебиетін жемісті зерттеп келеді. XIII-XIV ғасырлардағы түркі тілдес халықтардың әдеби ескерткіштері - "Оғыз-нама", "Мухаббат-нама" дастандары 1986 жылы қазақ тіліне алғаш рет аударылып, түпнұсқа мәтіндерімен бірге жарыққа шықты. 1993 жылы XII ғасырда өмір сүрген бүкіл түркі әлемінің ұлы ақыны, әрі ойшылы А.Иассауидің "Диуани хикмет" кітабының көне түркі тіліндегі транскрипциясына ғылыми түсінік бере отырып, аудару алғаш рет жүзеге асырылды.
XIX ғасыр мен XX ғасырдың бас кезінде жарық көрген қазақ баспасөзі беттерінде жарияланған Казақстан тарихы мен мәдениетіне қатысты материалдар Институт дайындап шығарған "Дала уалаятының газеті" (5 кітап), "Айқап" бетіндегі мақалалар мен хат-хабарлар", "Қазақ. Алаш. Сарыарқа", "Қазақтың революциядан бұрынғы мерзімді баспасөзіндегі материалдар", "Қазақ халқының ата-мұралары", "Түркістан уалаятының газеті","Айқап", "Қазақ" жинақтарында кеңінен қамтылған.
Институт ғалымдары сталиндік репрессияға ұшыраған Алаш қайраткерлерін ақтау мен олардың мұрасын жинап бастыру, зерттеу ісінде үлкен еңбек етті. Соның нәтижесінде Ш.Құдайбердиев, М.-Ж.Көпеев, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ғ.Қарашев, М.Жұмабаев, С.Торайғыров, Ж.Аймауытов, С.Садуақасов және т.б. кеңес дәуірінде жазықсыз жазаланған әдебиет пен өнердің аса көрнекті өкілдерінің академиялық басылымдарын жарыққа шығару жүзеге асырылды.
2004-2011 жылдары Институт Қазақстан Республикасының "Мәдени мұра" ұлттық стратегиялық жобасын жүзеге асыруға белсене қатысты. Осы мемлекеттік маңызы зор бағдарлама аясында 10 томдық "Қазақ әдебиетінің тарихы", 8 томдық "Қазақ музыкасының антологиясы", 3 томдық "Әлемдік әдебиеттану", "Әлемдік фольклортану" жарыққа шықты. Тұңғыш қолға алынған 100 томдық "Бабалар сөзі" сериясының 75 томы және 20 томдық "Әдеби жәдігерлер" сериясының 11 томы жарық көрді.
Әлем және қазақстандық әдебиеттің қазіргі жай-күйі туралы зерттеулер жазылып, "Литература народов Казахстана" (2004), "Очерки по мировой литературе рубежа ХХ-ХХІ столетий" (2006), "Международные связи казахской литературы в период независимости" (2008) ұжымдық еңбектері жарық көрді.
2006 жылдан бері институтта ғылыми зерттеулер бағыттарын қалыптастырудың жаңа кезеңі басталды. Институт ұжымы Тәуелсіз Қазақстан әдебиеттануы мен өнертануының қазіргі үдерістерін зерттеуге жете көңіл бөлді. Отандық әдебиеттегі Тәуелсіздік идеясының көркемдік тұрғыда тану заңдылықтары жалпытүркілік әдеби үдеріспен байланыстырыла қарастырылды. Тоталитарлық жүйенің көркем әдебиетіндегі ұлттық идеясы мен ұлттың тәуелсіздік идеясы мәселелері айшықтала отырып зерттелді. Коммунистік идеологияның әсерімен жазылған шығармалар жаңа тұрғыда қарастырылып, М.Әуезов шығармаларындағы тәуелсіздік идеясының көрініс табу принциптері мен әдістері көрсетілді.
Қазіргі кезеңдегі әлемдік әдеби үдеріс зерттеліп, соның нәтижесінде "Жаңа дәуірдегі әлем әдебиеті» атты ұжымдық монография дайындалды. Онда түрлі елдер әдебиеттері дамуындағы заманауи тенденциялар жинақталып, бүгінгі жаһандану дәуіріндегі қоғамдық мәселелер қарастырылды. Еңбекте алыс (румын, неміс, француз, испан, ағылшын, болгар, корей, словак, американ, араб) және жақын (орыс, украин, молдаван, қырғыз, әзербайжан) елдерінің әдебиеттері қамтылған. Еңбектің тарауларын жазуға институт пен еліміздегі жоғары оқу орындарының мамандары және Әзербайжан, Молдован, Ресей, Румыния, Болгария, Словакия және Германия әдебиеттанушылары мен сыншылары катысты.
XX ғасырдағы Қазақстан өнерінің әр саласындағы классикалық бағыттардың ерекшеліктері қарастырылып, Тәуелсіздік кезеңдегі өнер туындылары негізгі зерттеу нысанына айналды.
Институттағы Қолжазба және инновация бөлімі мен Орталық ғылыми кітапхана қорларында сақталған фольклорлық және музыкалық мұраларды электрондық нұсқаларға көшіру жұмысы атқарылуда. XX ғасырдың екінші жартысында жиналған музыкалық мұралар цифрлық форматқа көшірілуде.
Институт үкіметаралық келісімдер негізінде бірлескен зерттеу жұмыстарын жүргізу, бірлескен фольклорлық экспедицияларға шығу, халықаралық конференцияларға қатысу, ғылыми кадрлармен алмасу сияқты шет елдермен ғылыми байланысты жүзеге асырып келеді.
Мәскеудегі «Художественная литература» баспасымен бірлескен екі томдық «Льется песня под домбру» (2009) және «Небосвод над моей головой» (2010) атты еңбектер жарыққа шықты. Томдарға фольклорлық мұралар мен қазақ әдебиетінің асыл маржандары, жазба ескерткіштері, оның ішінде ортағасырлық және ежелгі әдебиеттің озық үлгілеріне жататын жәдігерліктер кірді. «Художественная литература» баспасымен бірігіп «Под парусом вечного неба» («Sailing under eternal skies Monuments of Folklore and Literature of the CIS Countries») (Москва 2010) атты ТМД халықтарының әдеби ескерткіштерінің екі томдығына қазақ халқының 6 мәтінін дайындап, енгізді. Жарық көрген кітаптар Сорбонна, Вена, Берлин қалаларында таныстырылып, ТМД әдебиеті бойынша курстар өткізу жоспарланып отырған Сорбонна кітапханасына берілді. Корей Республикасының Мәдениет, спорт және туризм министрлігімен бірлесе отырып, «Корей және Орталық Азия мифтері, ертегілері және эпостарының зерттелуі мен оларды цифрлық сақтау» жобасы бойынша жұмыстар іске асырылуда. Осының негізінде Корей тіліндегі «Kazakhstan» кітабында қазақ фольклорының 9 шығармасы жарық көрді.
Институтта 2005 жылдан бастап, «Керуен» атты ғылыми-көпшілік және әдеби-көркем журнал жарыққа шығып келеді. Журнал беттерінде алыстағы (Германия, Франция, Румыния, Түркия, Корея) және жақын (Ресей, Белорусь, Өзбекстан, Қырғызстан және т.б.) шет ел әдебиетшілері мен онертанушыларының ғылыми мақалалары жарияланып тұрады. Журнал Париждегі ISSN орталығында тіркелген.
Институт басшылығы
Әр жылдары институт директоры болып М.О. Әуезов, М. Базарбаев, Ә. Шәріпов, 3. Ахметов, Ш. Елеукенов, Ш. Ыбыраев, С. Қасқабасов, С. Қирабаев қызмет атқарды.
Институт директоры қызметін:
2012 - 2018 жылдар аралығында ҚР ҰҒА академигі, филология ғылымдарының докторы, ҚР Еңбек сіңірген қайраткері Уәлихан Қалижанұлы Қалижанов атқарды;
2018 жылы Институт директоры болып ҚР Еңбек сіңірген қайраткері, филология ғылымдарының докторы Кенжехан Ісләмжанұлы Матыжанов тағайындалды.
Дереккөздер
- Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
M O Әuezov atyndagy Әdebiet zhәne Өner Instituty ҚR ҒZhBM Ғylym komitetine karasty gylymi zertteu instituty Institut kazak folklortanuy әdebiettanu zhәne onertanu gylymdarynyn ozekti mәseleleri bojynsha irgeli zhәne keshendi gylymi zertteu zhүrgizetin respublikadagy birden bir gylymi ortalyk Institutta ezhelgi dәuirden bүgingi kүnge dejingi kazak әdebieti men oneri salasyna zhan zhakty taldau zhasalyp әdebiet folklor muzyka teatr zhәne kino bejneleu oneri kolzhazba zhәne mәtintanu tekstologiya men bibliografiya teoriyasy bojynsha zertteuler zhүrgiziledi kazak әdebieti klassikteri shygarmalarynyn akademiyalyk zhinaktary uzhymdyk gylymi monografiyalar seriyalyk basylymdar zharykka shygady Әr zhyldary institut galymdary memlekettik Mәdeni mura bagdarlamasy ayasynda Babalar sozi 100 tomdygyn M O Әuezovtin 50 tomdyk akademiyalyk shygarmalar zhinagyn Қazak әdebietinin tarihy 10 tom Қazak muzykasynyn antologiyasy 5 tom Қazak onerinin tarihy 3 tom Klassikalyk zertteuler 34 tom Ұly dala tulgalary seriyasymen Zhambyl Abaj Kүlәsh Қurmangazy Әbilhan Қasteev zertteu enbekteri zhәne t b gylymi kitaptardy zharykka shygardy M O Әuezov atyndagy Әdebiet zhәne oner institutyHalykaralyk atauyM O Auezov Institute of Literature and ArtBuryngy atauyҚazak SSR Ғylym akademiyasynyn Әdebiet zhәne oner institutyҚurylgan zhyly1934Қajta ujymdastyrylgan zhyly1945DirektoryMatyzhanov Kenzhehan IslәmzhanulyOrnalaskan zheri Қazakstan AlmatyZandy mekenzhajyShevchenko koshesi 28 AlmatySajtyhttp auezovinstitute kz Instituttyn kurylymyndagy gylymi salalyk bolimder Folklortanu bolimi Ezhelgi zhәne orta gasyrlar әdebieti bolimi Abajtanu zhәne zhana dәuir әdebieti bolimi Tәuelsizdik dәuirindegi әdebiet zhәne korkem publicistika bolimi Syrtky әdebi bajlanystar zhәne analitika bolimi Қolzhazba zhәne innovaciya bolimi Muzykatanu bolimi Teatrtanu zhәne kino bolimi Bejneleu oneri bolimi Әuezovtanu bolimi M O Әuezovtin murazhaj үji gylymi mәdeni ortalygy TarihyM O Әuezov atyndagy Әdebiet zhәne oner instituty 1934 zhyly ashylyp tarih arheologiya til әdebiet zhәne folklordy bejneleu muzyka teatr horeografiya onerin zertteumen ajnalyskan Қazaktyn Ұlttyk mәdeni gylymi zertteu institutynan bastau alady 1936 zhyly KSRO Ғylym Akademiyasy Қazak filialynyn kazak tili men әdebieti zhәne halyk shygarmashylygy sektory bolyp ashyldy 1941 zhyldan bastap bul sektor Tarih til zhәne әdebiet instituty kuramyna enip 1945 zhyly Til zhәne әdebiet instituty bolyp kajta kuryldy 1961 zhyly mamyr ajynda osy institut negizinde Қazak SSR Ғylym akademiyasynyn Әdebiet zhәne oner instituty bolyp zheke bolinip shykty Sol zhyldyn tamyz ajynda institutka M O Әuezov esimi berildi 1963 zhyly karashada institut kuramynda M O Әuezovtin әdebi memorialdy muzeji men zhazushynyn murasyn zerttejtin gylymi bolim ashyldy 1996 zhyldan bastap bul murazhaj Әuezov үji gylymi mәdeni ortalygyna ajnaldy M O Әuezov atyndagy Әdebiet zhәne oner instituty kurylgan uakytynan beri kazak әdebieti men folkloryn zhәne onerin zerttejtin bas gylymi mekemege ajnaldy Institut galymdary ulttyk әdebiet pen onerdin tarihy men teoriyasyn asa kornekti әdebiet zhәne oner kajratkerlerinin shygarmashylyk murasyn zertteu isine үlken үles kosyp keledi Institutta әr zhyldary M O Әuezov Z A Ahmetov L M Әuezova M Bazarbaev I H Ғabdirov M Ғabdullin Ә Zh Derbisәlin Y T Dүjsenbaev M T Dүjsenov B G Erzakovich M Zharmuhameduly A Қ Zhubanov Қ Zhumaliev B Kenzhebaev M Қ Қarataev B Қundakbaev Ә Қ Narymbetov E V Lizunova Sh Қ Sәtbaeva M S Silchenko N S Smirnova Ә Tәzhibaev E S Ysmajylov Zh Ysmagulov Ә Shәripov zhәne t b asa kornekti gylym әdebiet zhәne mәdeniet kajratkerleri zhumys istedi Instituttyn kalyptasuyna M O Әuezov үlken үles kosty Ol 1943 zh kantar ajynan instituttyn әdebiet sektorynyn aga gylymi kyzmetkeri 1946 zhyldan kazak әdebieti tarihy sektorynyn 1957 zh halyk auyz әdebieti boliminin mengerushisi boldy 1946 zh Ғylym akademiyasy kurylgan kezde akademiyanyn tungysh tolyk mүsheligine sajlandy Institutta zhumys istegen zhyldary Muhtar Omarhanuly auyz әdebieti әdebiet tarihy bojynsha Abaj shygarmashylygy turaly kop enbek etip irgeli zertteuler zhazdy Abajdyn 100 zhyldyk merekesine oraj Abaj murasyn zertteu belimi ashylyp zhetekshilik etti sonda M Silchenko B Zhakypbaev Ғ Sagdi S Mukanov t b kyzmet etti Қazak әdebieti tarihynyn 1948 1960 1 tomynyn әri avtory әri bas redaktory boldy 1959 zh Әr zhyldar ojlary 1962 zh Uakyt zhәne әdebiet atty gylymi zhinaktary zharyk kordi Abajtanu gylymynyn negizin kalap 30 zhyldan astam uakytyn uly akyn omirin әdebi murasyn zertteu zhinaktau bastyru isine arnady Abaj shygarmalarynyn 1933 1939 1940 1945 1949 zh tolyk zhinaktary M O Әuezov redakciyasymen zharyk kordi Abaj Ibraһim Қunanbaev atty kolemdi monografiyasy 1967 zh basylyp shykty Institutta 1991 zh Abajtanu belimi kajta ashylyp onyn kuramyndagy shygarmashylyk top 3 Ahmetov S Қirabaev Қ Mukamethanov M Myrzahmetov Zh Ysmagulov Abajdyn shygarmashylyk murasyn basyp shygargany zhәne ol turaly gylymi zertteu enbekteri үshin ҚR Memlekettik syjlygynyn iegeri atandy 1996 Institut galymdary M O Әuezov murasyn 1967 1969 zhyldar aralygynda M Bazarbaevtyn basshylygymen 12 tom 1979 1985 zhyldary 20 tom etip zhariyalady 1997 zhyly 50 tomdyk tolyk zhinagyn shygaru kolga alyndy M O Әuezovtin shygarmashylygy turaly 3 Ahmetov R Berdibaj M Myrzahmetuly B Қundakbajuly T Zhurtbaj T Әkimov t b enbekteri zharyk korip kandidattyk zhәne doktorlyk dissertaciyalar korgaldy Instituttyn katysuymen Әuezovtin 80 zhyldygyna arnalgan saltanatty zhinalystar men gylymi teoriyalyk konferenciyalardyn materialdary Muhtar Әuezov sovet әdebietinin klassigi 1980 90 zhyldygyna bajlanysty merekelik sharalar men gylymi konferenciyalar materialdary Muhtar Әuezov zhәne kazirgi zamangy әdebiet 1989 zhinaktary zharyk kordi Ұly suretkerdin YuNESKO koleminde atalyp otken 100 zhyldyk merejtojyna arnalgan merekelik sessiyasy men halykaralyk gylymi konferenciya ujymdastyrylyp olardyn materialdary zheke zhinak bolyp shykty Institut galymdarynyn Muhtar murasy Nasledie Muhtara atty gylymi zertteuler men makalalar zhinagy eki tilde zharyk kordi 1997 2002 zhyldan bastap Әuezov okulary atty halykaralyk gylymi teoriyalyk konferenciya dәstүrli tүrde zhyl sajyn otkizilip keledi Әuezov үji gylymi mәdeni ortalygynyn negizgi gylymi bagyttary M O Әuezovtin shygarmashylyk murasyn zerttep zhariyalau zhәne nasihattau bolyp tabylady Ortalyk M O Әuezov omiri men shygarmashylygynyn zhylnamasy M O Әuezov shygarmashylygy bojynsha bibliografiyalyk korsetkish Neizvestnyj Auezov Muhtar Auezov enciklopediyasyn zhәne t b dajyndap shygardy Ortalyk kyzmetkerlerinin basty zhetistigi uly zhazushynyn 50 tomdyk akademiyalyk shygarmalar zhinagyn dajyndap bitirui 2011 zhyly bul kop zhylgy enbektin songy 50 tomy zharyk kordi Institut galymdary erte dәuirdegi kazak әdebietin zhemisti zerttep keledi XIII XIV gasyrlardagy tүrki tildes halyktardyn әdebi eskertkishteri Ogyz nama Muhabbat nama dastandary 1986 zhyly kazak tiline algash ret audarylyp tүpnuska mәtinderimen birge zharykka shykty 1993 zhyly XII gasyrda omir sүrgen bүkil tүrki әleminin uly akyny әri ojshyly A Iassauidin Diuani hikmet kitabynyn kone tүrki tilindegi transkripciyasyna gylymi tүsinik bere otyryp audaru algash ret zhүzege asyryldy XIX gasyr men XX gasyrdyn bas kezinde zharyk korgen kazak baspasozi betterinde zhariyalangan Kazakstan tarihy men mәdenietine katysty materialdar Institut dajyndap shygargan Dala ualayatynyn gazeti 5 kitap Ajkap betindegi makalalar men hat habarlar Қazak Alash Saryarka Қazaktyn revolyuciyadan buryngy merzimdi baspasozindegi materialdar Қazak halkynyn ata muralary Tүrkistan ualayatynyn gazeti Ajkap Қazak zhinaktarynda keninen kamtylgan Institut galymdary stalindik repressiyaga ushyragan Alash kajratkerlerin aktau men olardyn murasyn zhinap bastyru zertteu isinde үlken enbek etti Sonyn nәtizhesinde Sh Қudajberdiev M Zh Kopeev A Bajtursynov M Dulatov Ғ Қarashev M Zhumabaev S Torajgyrov Zh Ajmauytov S Saduakasov zhәne t b kenes dәuirinde zhazyksyz zhazalangan әdebiet pen onerdin asa kornekti okilderinin akademiyalyk basylymdaryn zharykka shygaru zhүzege asyryldy 2004 2011 zhyldary Institut Қazakstan Respublikasynyn Mәdeni mura ulttyk strategiyalyk zhobasyn zhүzege asyruga belsene katysty Osy memlekettik manyzy zor bagdarlama ayasynda 10 tomdyk Қazak әdebietinin tarihy 8 tomdyk Қazak muzykasynyn antologiyasy 3 tomdyk Әlemdik әdebiettanu Әlemdik folklortanu zharykka shykty Tungysh kolga alyngan 100 tomdyk Babalar sozi seriyasynyn 75 tomy zhәne 20 tomdyk Әdebi zhәdigerler seriyasynyn 11 tomy zharyk kordi Әlem zhәne kazakstandyk әdebiettin kazirgi zhaj kүji turaly zertteuler zhazylyp Literatura narodov Kazahstana 2004 Ocherki po mirovoj literature rubezha HH HHI stoletij 2006 Mezhdunarodnye svyazi kazahskoj literatury v period nezavisimosti 2008 uzhymdyk enbekteri zharyk kordi 2006 zhyldan beri institutta gylymi zertteuler bagyttaryn kalyptastyrudyn zhana kezeni bastaldy Institut uzhymy Tәuelsiz Қazakstan әdebiettanuy men onertanuynyn kazirgi үderisterin zertteuge zhete konil boldi Otandyk әdebiettegi Tәuelsizdik ideyasynyn korkemdik turgyda tanu zandylyktary zhalpytүrkilik әdebi үderispen bajlanystyryla karastyryldy Totalitarlyk zhүjenin korkem әdebietindegi ulttyk ideyasy men ulttyn tәuelsizdik ideyasy mәseleleri ajshyktala otyryp zertteldi Kommunistik ideologiyanyn әserimen zhazylgan shygarmalar zhana turgyda karastyrylyp M Әuezov shygarmalaryndagy tәuelsizdik ideyasynyn korinis tabu principteri men әdisteri korsetildi Қazirgi kezendegi әlemdik әdebi үderis zerttelip sonyn nәtizhesinde Zhana dәuirdegi әlem әdebieti atty uzhymdyk monografiya dajyndaldy Onda tүrli elder әdebietteri damuyndagy zamanaui tendenciyalar zhinaktalyp bүgingi zhaһandanu dәuirindegi kogamdyk mәseleler karastyryldy Enbekte alys rumyn nemis francuz ispan agylshyn bolgar korej slovak amerikan arab zhәne zhakyn orys ukrain moldavan kyrgyz әzerbajzhan elderinin әdebietteri kamtylgan Enbektin taraularyn zhazuga institut pen elimizdegi zhogary oku oryndarynyn mamandary zhәne Әzerbajzhan Moldovan Resej Rumyniya Bolgariya Slovakiya zhәne Germaniya әdebiettanushylary men synshylary katysty XX gasyrdagy Қazakstan onerinin әr salasyndagy klassikalyk bagyttardyn erekshelikteri karastyrylyp Tәuelsizdik kezendegi oner tuyndylary negizgi zertteu nysanyna ajnaldy Instituttagy Қolzhazba zhәne innovaciya bolimi men Ortalyk gylymi kitaphana korlarynda saktalgan folklorlyk zhәne muzykalyk muralardy elektrondyk nuskalarga koshiru zhumysy atkaryluda XX gasyrdyn ekinshi zhartysynda zhinalgan muzykalyk muralar cifrlyk formatka koshirilude Institut үkimetaralyk kelisimder negizinde birlesken zertteu zhumystaryn zhүrgizu birlesken folklorlyk ekspediciyalarga shygu halykaralyk konferenciyalarga katysu gylymi kadrlarmen almasu siyakty shet eldermen gylymi bajlanysty zhүzege asyryp keledi Mәskeudegi Hudozhestvennaya literatura baspasymen birlesken eki tomdyk Letsya pesnya pod dombru 2009 zhәne Nebosvod nad moej golovoj 2010 atty enbekter zharykka shykty Tomdarga folklorlyk muralar men kazak әdebietinin asyl marzhandary zhazba eskertkishteri onyn ishinde ortagasyrlyk zhәne ezhelgi әdebiettin ozyk үlgilerine zhatatyn zhәdigerlikter kirdi Hudozhestvennaya literatura baspasymen birigip Pod parusom vechnogo neba Sailing under eternal skies Monuments of Folklore and Literature of the CIS Countries Moskva 2010 atty TMD halyktarynyn әdebi eskertkishterinin eki tomdygyna kazak halkynyn 6 mәtinin dajyndap engizdi Zharyk korgen kitaptar Sorbonna Vena Berlin kalalarynda tanystyrylyp TMD әdebieti bojynsha kurstar otkizu zhosparlanyp otyrgan Sorbonna kitaphanasyna berildi Korej Respublikasynyn Mәdeniet sport zhәne turizm ministrligimen birlese otyryp Korej zhәne Ortalyk Aziya mifteri ertegileri zhәne epostarynyn zerttelui men olardy cifrlyk saktau zhobasy bojynsha zhumystar iske asyryluda Osynyn negizinde Korej tilindegi Kazakhstan kitabynda kazak folklorynyn 9 shygarmasy zharyk kordi Institutta 2005 zhyldan bastap Keruen atty gylymi kopshilik zhәne әdebi korkem zhurnal zharykka shygyp keledi Zhurnal betterinde alystagy Germaniya Franciya Rumyniya Tүrkiya Koreya zhәne zhakyn Resej Belorus Өzbekstan Қyrgyzstan zhәne t b shet el әdebietshileri men onertanushylarynyn gylymi makalalary zhariyalanyp turady Zhurnal Parizhdegi ISSN ortalygynda tirkelgen Institut basshylygyӘr zhyldary institut direktory bolyp M O Әuezov M Bazarbaev Ә Shәripov 3 Ahmetov Sh Eleukenov Sh Ybyraev S Қaskabasov S Қirabaev kyzmet atkardy Institut direktory kyzmetin 2012 2018 zhyldar aralygynda ҚR ҰҒA akademigi filologiya gylymdarynyn doktory ҚR Enbek sinirgen kajratkeri Uәlihan Қalizhanuly Қalizhanov atkardy 2018 zhyly Institut direktory bolyp ҚR Enbek sinirgen kajratkeri filologiya gylymdarynyn doktory Kenzhehan Islәmzhanuly Matyzhanov tagajyndaldy DerekkozderMuhtar Әuezov enciklopediyasy Almaty Atamura baspasy 2011 zhyl ISBN 978 601 282 175 8Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet