Микаил Строгов

Микаил Строгов (фр. Michel Strogoff) — Жюл Верннің 1874-1875 жылдары жазылған шытырман оқиғалы романы. 1876 жылдың қаңтар-желтоқсан айлары аралығында Magasin d’éducation et de récréation журналдың беттерінде сықақ әңгіме ретінде жарияланған. Сол жылдың 25 қарашасында « әңгімесімен бірге жеке басылым ретінде П.-Ж. Етзел Жюль Фердің алты иллюстрациясымен шықты.

Микаил Строгов
фр. Michel Strogoff
Жюль Верн туындысының бірінші басылым мұқабасы
Авторы	Жюл Верн
Түпнұсқа тілі	француз тілі
Жазылған жыл	1874—1875
Жариялануы	1876
Жеке басылым	2008
Баспагер

Романның тарихи негізі жоқ. Кейбір зерттеушілер Жюл Верн Феофар хан деген атпен 1840 жылдары орыс өкіметіне қарсы көтеріліс жасаған Кенесары ханды сипаттаған деп есептейді. Алайда Кенесары Қасымұлы көтерілісі Қазақстан аумағын қамтыды. Романда көтерілісшілер дейінгі бүкіл Сібірді басып алады.

Желісі

Микаил Петрович Строгов — II Александр патшаның қызметіндегі шабарман (романда Ресей императоры нақты көрсетілмеген). Орта Азияның (Қазақстан мен Сібірдің де болуы мүмкін) күшті билеушісі татар ханы Феофар Сібірдің шығысында көтеріліс көтергенде, Строгов патшаның тапсырмасымен Иркутскке аттанады. Строговтың міндеті — патшаның бауыры губернаторын оған қарсы алда болатын қастандық және Иван Огаревтің сатқындығы туралы ескерту. Жолда ол Надежда Васильевна (Надя) Федорованы, ағылшын газетінің тілшісі — Гарри Блоунтты және француз газетінің журналисті — Алсида Жоливеті кездестіреді. Блоунт пен Жоливе Микаилмен бірдей дерлік жолмен жүреді, үнемі таралып, және жолда кездеседі. Көп ұзамай Микаил мен Надяны Иван Огарев бастаған татарлар жасағына тұтқынға түседі. Оларға тыңшылық жасады деген айып тағылады. Феофар ханның үкіміне байланысты, Микаилға татар заңдарына сәйкес, көзіне қыздырылған қылышпен жүргізіп, соқыр қылдырады (соңында, бақытты апаттың арқасында Микаилдың көру қабілеті әлі де сақталғаны белгілі болды). Көп ұзамай Надя мен Михаил қашып құтылып, сібір шаруаларының бірінің көмегімен Иркутскіге жетіп, губернаторды ескертіп үлгереді. Орыс әскерлері Фефар ханды жеңеді. Микаил шайқаста сатқын Иван Огаревті өлтіреді. Қорытындылай келе, Микаил мен Надя үйленеді.

Туындының тарихы

Роман жазу кезіндегі оқиғаларды сипаттағанымен, олар өте алыс себептерге байланысты өте еркін қиялдарды білдіреді (1875 жылы Ходжентте Ресей үкіметіне қарсы көтеріліс шын мәнінде басталды, бірақ бұл Сібірден әлдеқайда алыс). Кітап сәл кейінірек пайда болған шытырман оқиғалы романның «руритандық» субжанрына жақын, онда оқиға Шығыс Еуропаға емес, Күнгей Орал Ресейге көшірілді.

Жюль Верн татарлардың Сібірге шабуылын суреттейді, дегенімен татарлар деп Қазан немесе Сібір татарларын емес, Орта Азия халықтарын (өзбектер, тәжіктер) айтып отыр. Романның өзектілігі сол кезде Ресей империясының Орта Азияға қатысты белсенді сыртқы саясат жүргізу болды, автордың пікірінше, шапқыншылық Ресейдің экспансиясына жауап болды.

Роман жазу барысында 1876 жылы Ресей Қоқан хандығын жойып, Хиуа хандығын қол астына алды.

Бейімделу

Дереккөздер