Қоңырқожа Қожықов (1880, Ақмешіт – 1938, Алматы) – қоғам қайраткері, ағартушы, ғалым.
Қорасан қожа руынан шыққан. Қазақ-орыс мектебін, Ташкент мұғалімдер семинариясын бітірген (1900). Сырдария губерниясында мектеп инспекторы, қазақ-орыс училищесінің меңгерушісі, Түркістан, Перовск, Әндіжан қалаларындағы мектептерде оқытушы болды. 1912 жылы Орынборда жазған «Әліппе» оқулығы және Шәді Жәңгірұлы мен Қалиасқар Қасымовпен бірігіп шығарған «Русие патшалығында Романов нәсілінен хукимранлик қылған патшалардың тарихлары» (орысшасы – «Историческая поэма царствования Дома Романовых на киргизском языке») атты дастаны жарық көрді. Патша өкіметінің 1907 жылғы 3 маусымдағы жарлығына сәйкес қазақтар мен Түркістан өлкесінің өзге де жергілікті халықтарының Мемлекеттік Дума жұмысынан шеттетілуін нағыз әділетсіздік деп бағалап, ол жарлықтың күшін жою жолында ұйымдастырылған іс-шараларға қатысты, 1917 жылғы Ақпан революциясынан кейін Ферғана өңіріндегі қазақтардың мүддесін қорғайтын «Көшпенді» атты ұйым құрып, оған жетекшілік етті. 1917 жылы тамызда өткен Түркістан өлкесі қазақтарының съезінде Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына депутаттыққа кандидат ретінде ұсынылды. Осы автономияның Уақытша кеңесінің мүшесі болып сайланды. Кеңес өкіметі орнағаннан кейінгі кезеңде М.Шоқай секілді қайраткерлермен астыртын байланыста болды. 1922 жылы Әулиеатада уездік жер басқармасында істеді. Жетісу өңіріне жиі экспедицияға шығып, көне қорғандар мен ескерткіштерді зерттеумен айналысты. Орхон жазуы, Қозы Көрпеш – Баян сұлу, Келіншектас, Ақтас мазарлары туралы ғыл. еңбектер жариялады. Араб, парсы, шағатай тілдерін жете меңгерген ол осы тілдердегі тарихи және әдеби шығармаларды қазақшаға аударды. 1936 жылы Қазақ КСР-інің мемлекеттік көпшілік кітапханасына (ҚР Ұлттық кітапханасы) Сүлеймен Бақырғанидің «Хикмет Хазірет Сұлтан әл-ғарифин» атты қолжазба кітабын тапсырды. 1935 – 36 жылы жарық көрген екі томдық «Қазақтың өткендегі тарихы туралы деректер мен материалдар» атты жинақты құрастырушылардың бірі. 1938 жылы халық жауы ретінде тұтқындалып, ату жазасына кесілді. 1957 жылы 23 желтоқсанда ақталды.
Сілтемелер
Қазақ энциклопедиясы III том 12 тарау
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
- http://adebiportal.kz/upload/iblock/bfa/bfab34d734260576a5104d7f05a6725c.pdf
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қonyrkozha Қozhykov 1880 Akmeshit 1938 Almaty kogam kajratkeri agartushy galym Қorasan kozha ruynan shykkan Қazak orys mektebin Tashkent mugalimder seminariyasyn bitirgen 1900 Syrdariya guberniyasynda mektep inspektory kazak orys uchilishesinin mengerushisi Tүrkistan Perovsk Әndizhan kalalaryndagy mektepterde okytushy boldy 1912 zhyly Orynborda zhazgan Әlippe okulygy zhәne Shәdi Zhәngiruly men Қaliaskar Қasymovpen birigip shygargan Rusie patshalygynda Romanov nәsilinen hukimranlik kylgan patshalardyn tarihlary orysshasy Istoricheskaya poema carstvovaniya Doma Romanovyh na kirgizskom yazyke atty dastany zharyk kordi Patsha okimetinin 1907 zhylgy 3 mausymdagy zharlygyna sәjkes kazaktar men Tүrkistan olkesinin ozge de zhergilikti halyktarynyn Memlekettik Duma zhumysynan shettetiluin nagyz әdiletsizdik dep bagalap ol zharlyktyn kүshin zhoyu zholynda ujymdastyrylgan is sharalarga katysty 1917 zhylgy Akpan revolyuciyasynan kejin Fergana onirindegi kazaktardyn mүddesin korgajtyn Koshpendi atty ujym kuryp ogan zhetekshilik etti 1917 zhyly tamyzda otken Tүrkistan olkesi kazaktarynyn sezinde Bүkilresejlik Қuryltaj zhinalysyna deputattykka kandidat retinde usynyldy Osy avtonomiyanyn Uakytsha kenesinin mүshesi bolyp sajlandy Kenes okimeti ornagannan kejingi kezende M Shokaj sekildi kajratkerlermen astyrtyn bajlanysta boldy 1922 zhyly Әulieatada uezdik zher baskarmasynda istedi Zhetisu onirine zhii ekspediciyaga shygyp kone korgandar men eskertkishterdi zertteumen ajnalysty Orhon zhazuy Қozy Korpesh Bayan sulu Kelinshektas Aktas mazarlary turaly gyl enbekter zhariyalady Arab parsy shagataj tilderin zhete mengergen ol osy tilderdegi tarihi zhәne әdebi shygarmalardy kazakshaga audardy 1936 zhyly Қazak KSR inin memlekettik kopshilik kitaphanasyna ҚR Ұlttyk kitaphanasy Sүlejmen Bakyrganidin Hikmet Haziret Sultan әl garifin atty kolzhazba kitabyn tapsyrdy 1935 36 zhyly zharyk korgen eki tomdyk Қazaktyn otkendegi tarihy turaly derekter men materialdar atty zhinakty kurastyrushylardyn biri 1938 zhyly halyk zhauy retinde tutkyndalyp atu zhazasyna kesildi 1957 zhyly 23 zheltoksanda aktaldy SiltemelerҚazak enciklopediyasy III tom 12 tarau Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet http adebiportal kz upload iblock bfa bfab34d734260576a5104d7f05a6725c pdf