Қопару жұмыстары

Қопару жұмыстары – қопарғыш заттардың күшімен орындалатын жұмыстар. Қопару жұмыстары тау-кен ісінде, құрылыста, су шаруашылығында, металлургияда, ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылықтарында, мұнай және газ өндірісінде қолданылады. Қопару жұмыстары негізінен тау-кен ісінде кең тараған. Жер беті және жер асты жұмыстарында шпурлық, ұңғымалық және камералық заряд әдістері жиі қолданылады. Шпурлық заряд әдісі – тау қазбаларына қопару жүргізгенде және қалыңдығы шағын (10 метрден аспайтын) кендерді уатып алуда қолданылады. Ұңғы-малық заряд әдісі – қалыңдығы 6 – 8 метр артық кендерді уатып алуда тиімді. Бұл әдістің негізгі артықшылығы: еңбек өнімділігі жоғары; ұңғыманың 1 метр ұзындығына келетін уатылған көлемі шпурмен салыстырғанда әлдеқайда көп және мұнымен байланысты бұрғылау жұмысының көлемі аз және қауіпсіз. Камералық заряд әдісі – кен өндірісінде өте көлемді, қатты кендерді бұзу және жер астындағы қуыстарды жою мақсатында қолданылады. Бұл әдіспен өте қатты кенді уатуға және үлкен тау жыныстарын бірақ қопаруға болады. Қопару жұмыстарында зарядтарды отпен, электр тогымен және детонациялаушы шнур арқылы қопаруға болады. Отпен қопару үшін капсюль-детонатор мен от жүргізгіш шнур қолданылады. Қопару кезінде от шнурдың ішінен жүріп отырып капсюль-детонаторға келеді де, алдымен бірінші одан кейін екінші детонаторларды қопарады. Электр арқылы қопарғанда электрдетонаторлар, электр тогын беретін машиналар, өлшегіш приборлар және электр тогын жүргізетін сымдар қолданылады. Детонациялаушы шнурмен қопарғанда зарядтың ішіне капсюль-детонатор немесе электрдетонатор салынбайды, тек шнурдың зарядқа салынатын ұшы бір-екі рет түйіледі. Сондықтан бұл әдісті “капсюльсіз қопару” деп те атайды және ең қауіпсіз әдіске жатады.

Пайдаланған әдебиетттер

1. Қазақ энциклопедиясы