Қаптау

Қаптау (Покрытие) —

• 1) тетіктер бетіне басқа материал қабатын жағу;
• 2) тетіктер бетіне жағылатын белгілі бір құрамды жұқа кілегей.

Үйлердің (ас үйдің, жуынатын бөлменін, әжетхананың) ішкі қабырғалары мен едендерін қаптау үшін керамикалық жылтыр плиткаларды қолданады. Қабырғаларды қаптау үшін қатар пластмассалардан жасалған полистирольды плиткаларды да пайдаланады. Қабырғалар түгел немесе кейбір жерлері ғана (, қолжуғыштың, плитаның тұстары, т. б.) қапталуы мүмкін.

Кафель

Керамикалық жылтыр плиткалар қатарлық (шаршы және тік бұрышты), бұрыштық, ернеулік т. б. болып бөлінеді. Сыртқы беттің түріне қарай — тегіс, кедір-бұдыр, пирамида өрнекті плиткаларға. түсіне қарай — бірыңғай бояулы және көп бояулы плиткаларға ажыратылады. Плиткаларды төсегенде олардың «жік-жігімен» «байланыстыра» немесе «қиғаштай» қиюластырады. Қаптауға кіріспестен бұрын сыртқы беттің сапасын тексеріп, плиткаларды түсіне және көлеміне қарай іріктеп алу қажет. Керамикалық илиткаларды жүзі победиттен жасалған болат кескішпен, егеудің өткір қырымен, әйнек кескішиен кесу керек. Егер плиткаларды цемент лаймен ұстастыратын болса, онда плиткалардың лаймен жақсы кірігуі үшін, жұмысқа кіріспестен бұрын бір неше сағат бойы оларды суға малып қойған жөн. Сонан соң плиткаларды судан шығарып, бірден жапсырады. Жылтыр илит калардың кейбір сорттарын суға малғаннан кейін эмалының астында ылғал дақ қалуы мүмкін, сондықтан оларды суға малмай, сулы шүберекпен сүрту керек.

Еденге плитка төсеу

Мұны қабырғаларды қаптамастан бұрын жасаған жөн, өйткені мұндайда кабырғаны қаптайтын плиткалар еденге тірей өріледі. Әр түрлі формалары және түрлі түсті гошткаларды еденге пақыштап төсеуге болады.

Қабырғалар аралығына плиткалар ылғи да бүтін күйінде дәл келе бермейді, сондықтан оларды сындыруға тура келеді. Мұның өзі плиткаларды ысырап қылады және көп уақыт алады. Симметриялы төсемде, плитка еденнің ортасынан бастап төселгенде, қабырғаға жапсарласатын жерінде плиткаларды көп сындыруға тура келеді. Симметриялы емес төсемде плитканы бұрыштан бастап екі қабырғаның бойымен іргелетіп төсейді. Мұндайда тек екі қабырғаға жапсарласатын плиткалар ғана сындырылады. Плиткаларды жармау және егемеу үшін былай етеді: алдымен оларды еденге жайын, катарға қанша плитка кететінін анықтау керек.

Егер катарға плиткалар бүтін күйінде үйле сіп түспейтін болса, онда қабырғаның ең те менгі кенересінің сылағын қағып түсіреді. Ағаш еденді әуелі болат тормен шегендейді Сонан соң жайма — қалыңдығы 2—3 ем бетон төсеп, тағы бір қабат тор мен бір қабат бетон жайып, мұқият тегістеу және айғыздау (бетіне кейін плитка төселетін ерітіндінің еденмен жақсы ұстасуы үшін) керек. Бетон ұстасқаннан кейін (3—5 тәуліктен соң) плиткаларды төсеуге кірісуге болады. Жайманы сумен ылғалдан, жиі көзді електен өткізген таза цемент қабатын (қалыңдығы 2—3 мм) себу керек, бұл цемент қабаты жаймадағы суды сіңірлі, лайға ашылады, плиткалар осы лайға төселеді. Таза цементтің орнына бірдей мөлшерде цемент пен құмның қоспасын әзірлеуге болады. Қоспа қабатының қалыңдығы да 2—3 мм-ден аспауға тиіс. Егер жайма тым кедір-бұдыр болса, онда бұл қабатты 7 — 15 мм-ге дейін қалыңдатуға болады.

Плиткаларды барынша біртегіс етіп төсеу керек, бұл үшін қабырғалардың төменгі екі жиегіне гипс лайлан белгілер, яғни бір деңгейде төселген екі плитка қояды. Сонан соң олардың арасындағы цемент лайды күректің немесе қалақтың сабымен тиісті деңгейге кетrенше ұрып, нығыздап түзеткішпен (түзу рейкамен) тегістігін тексереді де, үстіне плитка төсейді. Егер жайма біртегіс болмаса, онда плитканың астына лай салады немесе артық лайды алып тастайды.

Төсем кезінде сығылыи шыққан цемент лайды қырып алу қажет, ал төсемнен кейін екі-үш тәулік өткен соң, цементтен сұйық лай жасан, оны плиткалардың жігіндегі саңылаулардың бәріне әбден толтырыл құнды. Бір-екі тәуліктен кейін ылғал шүберекпен еденнің бетін сүртіл, плиткалардағы цементті түгел кетіріл, оны тек плиткалардың жіктерінде ғана қалдырады. Егер цемент дұрыс кете қоймаса, еденді тұз қышқылының 3 проценттік ерітіндісімен сүртіл, 2—3 минут өткеннен кейін сумен жуған жөн. Еденмен тек бір апталап соң ғана жүруге болады.

Дереккөздер

1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Машинажасау. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-36-417-6
2. Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9