Қазақ шай мәдениеті

Қазақстандағы шай мәдениеті – тұтыну жолдары, дәстүрі және ерекшелігі. Ежелден Қазақстанда шай тек қымызбен қатар тұратын дәстүрлі сусын болды. Қазақстандықтардың өмірінде шай ішу аса маңызды орын алады. Шайға бүкіл отбасы болып жиналады және шай ішу бір күнге жалғасуы мүмкін. Қазақтың дәстүрлі әдет-ғұрпының барлығында дерлік шай ішу бар. Үйге келген әрбір қонаққа оның келу мақсатына қарамастан шай ұсынылады.

Қазақстан аумағында шайдың таралу тарихы

Шаймен бірге берілген ұлттық тағамдар дастарханда

Қазақ даласында шай Қытайдан басталған Ұлы Жібек жолының арқасында белгілі болды. Шай өзінің сергітетін қасиетінің арқасында, сонымен қатар даланың климат ерекшелігіне байланысты кеңінен тарады — шай күн ыстықта сергітеді, ал күн суықта жылытады деп есептеледі.

Дайындау тәсілдері

Қара байха шайды әдетте өте қою етіп демдейді. Бұл үшін шай ішіп отырған уақыт бойы шайды жай жанып тұрған отқа қойып тұндырады. Бұл сүт қатқан шайдың дәмі қанық және түсі әдемі болу үшін жасалады.

Шай ішу дәстүрі

Дәстүр бойынша шайды кесеге құйып береді. Қонаққа ұсынылған ыдыстағы шайдың қандай мөлшерде құйылғаны өте маңызды. Айталық, кесені толтырып жіберу құрмет танытпауды білдіреді. Үй иелері құрметті қонағының ыдысына үнемі шай құйып отыруға дайын болуы керек. Демек, кесеге шайды аз құйса, қонақтың көңілі де толады — осылайша үй иелері оның келгеніне дән риза екенін айтып, оның ұзағырақ дастарқан басында отырғанын қалайтынын білдіреді.

Шай ішудің ерекшелігі

Қазақстанда шай ішу — әдетте жай ғана бір-екі шыны-аяқ шай ішуден әлдеқайда үлкен нәрсені білдіреді. Қазақтың «кел, шай ішейік» дегені — тек шай ғана емес, түскі немесе кешкі ас кезіндегідей толыққанды тамақ: дәстүрлі бауырсақ, түрлі-түрлі тәтті нан-тоқаш, ет тағамдары қойылатын дастарқан басында отырып әңгіме-дүкен құруға шақыру.

Галерея

• Люси Аткинсон, ағылшын зерттеушісі және жазушысы қазақ киіз үйінде шай ішіп отыр.
• Қазақ әйелі дәстүрлі киімде шай құйып отыр
• Қазақстандағы заманауи Шайхана