Қазақ ақыны Ибраһим Құнанбайұғылының өлеңі

«Қазақ ақыны Ибраһим Құнанбайұғылының өлеңі» - Абайдың И. Бораганскийдің«Восточная» баспасынан 1909 ж. жарық көрген тұңғыш жинағы.

Құрастырып, бастырғандар Кәкітай Ысқақұлы мен Тұрағұл Абайұлы (кітапта Кәкітай, Тұрағұл Құнанбайұғылдары деп көрсетілген). Кітаптың әзірленіп, баспадан жарық көруіне Ә. Бөкейханов көп еңбек сіңірген. Ол ақын өлеңдерін жинап, редакциялауға белсене араласты. Тұрағұл әзірлеп, Бекейханов редакциялаған Императорлық орыс географиялық қоғамының Семей бөлімшесі шығармақ болған алғашқы жинақтың қолжазбасы Кереку түрмесінде қолды болған.

Ал 1909 жылғы жинақ жарық көрген соң М. Дулатов: «1909 жылы Абайдың балалары мен інілерінің ризалығы Һәм Әлиханның ыждаһатымен Абай кітабы Санкт-Петербургте Бораганский баспасында басылып шықты», - деп жазды. Кітапқа енгізілген ақын өлеңдері «Халық туралы», «Өлең туралы», «Өзі туралы», «Ғашықтық туралы», «Ой туралы», «Насихат туралы», «Замандастар туралы», «Сегіз аяқ», «Сұлу ұрғашы туралы», «Жаз», , «Қыс», «Аңшылық туралы», «Переводтар», «Аттың сыны» деген 16 бөлімге топтастырылды. Абайдың «Масғұт әңгімесі», «Ескендір» дастандары жеке бөлімде берілген. Белімдердің көлемі, оларға енгізілген шығармалар саны әр түрлі. Мысалы, «Халық туралы», «Өзі туралы», «Ғашықтық туралы», «Насихат туралы» бөлімдеріне 10-нан 37-ге дейін өлең топтастырылса, жыл мезгілдеріне байланысты бөлімдер, «Сегіз аяқ», «Аңшылық туралы», «Замандастар туралы», «Сұлу ұрғашы туралы»бөлімдері бірді-екілі өлеңнен ғана тұрады. Ақынның А. С. Пушкиннен, М. Ю. Лермонтовтан, И. А. Крыловтан аударған 41 өлеңі жеке бөлімге топтастырылған.

Дегенмен құрастырушылардың Абай шығармаларын бұлайша топтастыруын шартты жіктеу деп қарау керек. Өйткені тақырыптық жағынан олар сол бөлімдерге сай келе бермейді. Жинақта Кәкітай Ысқақұлы Құнанбаевтың ақын өмірінен аса құнды деректер беретін және Абай туралы алғашқы жазбаша құжаттардың бірі саналатын «Абай (Ибраһим) Құнанбайұғылының өмірі»деген көлемді мақаласы жарияланған. Кітап ақынның фотосуретімен жабылады (бұл фото да аса құнды деректі материал). Кітаптың көлемі 120 бет.

Дереккөздер

1. Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9