Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Эпикур (көне грекше: Ἐπίκουρος, б.з.д.341 – б.з.д.270) — ежелгі грек философы, Афина қаласында эпикуреизм философиясының негізін қалаушы ("Эпикур бағы" деп те аталады). Эпикур Аристипптің (Aristippus) Гедонизм (рахатқұмарлық) идеясын жетілдіріп, оны Демокриттің бірлестірді. Оның философиясының негізгі ұстанымы ешбір шектеу мен мазалауға ұшырамайтын жан тыныштығы күйіне жету болып табылады.
| Эпикур | |
 Эпикур | |
| Жалпы мағлұмат | |
|---|---|
| Туған күні | б.з.д.341 |
| Туған жері | Самос, Ежелгі Грекия |
| Қайтыс болған күні | б.з.д.270 |
| Қайтыс болған жері | Афина, Ежелгі Грекия |
| Шығармашылығы | |
| Шығармалардың тілі | Көне грек тілі |
| Мектеп/дәстүр | |
| Бағыты | |
| Негізгі пікірі | Ізгілік дегеніміз шаттық. Қозғалыстағы шаттық және тыныштықтағы шаттық (κατὰ κίνησιν ἡδοναί, καταστηματικαὶ ἡδοναί) |
| Ықпал еткендер | |
| Ықпалды жалғастырушылар | Кейінгі көптеген философтар |
Ғұмырбаяны
Эпикур б.з.д.341 жылы Самос аралында туған. Әке-шешесі Афиналық болып, 18 жасында Афина қаласына оралады. Сосын ол Кіші азияға барып, онда Демокрит философиясының ықпалына ұшырайды. Б.з.д.307 жылы ол Афина қаласында мектеп ашқан және өмірінің соңына дейін сонда болған. Аңыздар бойынша аталған мектеп Эпикурдың үйі мен бағында болған, сыртқы өмірден бөлініп оқшау қалған, сондықан оны "Бақ философы" деп те атайды. Оның ауласында мынадай жазу жазылған делінеді:
 | ''Бейтаныс, сен мұнда рахат өмір кешіре аласің. Ал, шаттық барлық ізгіліктің негізі есептеледі |  |
.
Философиясы
Эпикур мектебі Сократ және Платон мектебіне ұқсамайды. Өйткені Эпикуршылдар жауапкершілік пен қоғамдық істерден саналы бас тартуды көбірек дәріптейді. Эпикурдың айтуынша, ең жоғарғы ізгілік ол шаттық, қуанышы жоқ жердің ізгілігі де жоқ. Шаттық денелік және рухани шаттық деп бөлінеді. Эпикур белсенді шаттық пен тыныштықтағы шаттықты ажырата білді және тыныштықтағы шаттықты жоғары бағалап, "қанағаттану ішіндегі мастана рахатқа бату" деп түсіндірді.
Сондай-ақ, Эпикурдің дәріптеуінше, біз бір істі, не әрекетті жағымды, рахатты сезінген кезімізде, содан туатын қосымша салдары мен зардабына да көңіл бөлуге тиіспіз. Уақыттық рахатқа берілумен бірге, тіпті де зор, тіпті де баянды, тіпті де күшті рахатқа қол жеткізу мүмкіндігін қарастыруға тиіспіз. Оның айтуынша, дене рахатының көбі бізге мәжбүрленіп таңылған нәрсе, ал рухани рахатты біз басқара аламыз. Сондықтан, достасу, өнерден ләззат алу дегендер тіпті де маңызды деп есептеді. Бірақ, біз өз нәпсімізді тізгіндей білсек, тіпті қиналған кезімізде де жан тыныштығына жетуге мүмкіндік болады..
Эпикур Демокриттың атом теориясын жақтады, бірақ ол атомдар қозғалысы жаратылыс заңдарына бағынады деп есептеді. Эпикур дінді терістеді, Құдай ең жоғарғы заң бекітуші емес деп есептеді, сондықтан сөзсіздік заңдарына бағына беруді қаламай, қажеттілікті көзге ілмеуді дәріптеді.
(Epicurean Paradox) өте әйгілі болды. Сондай-ақ ол Демокриттің "рух та атомнан құралады" деген тәлімін жақтап, адам өлген соң рух атомы денеден бөлініп кетіп, жан-жаққа таралып кетеді, сондықтан өлген соң өмір болмайды деп есептеді. Ол былай деді:
| | ''Ажалдың бізге қатысы шамалы. Өйткені, біз тірі тұрғанда ажал әлі келген жоқ, ал ажал келгенде біз жоқпыз! | |
Эпикурдың ойынша, адамның ажалдан үрейленуі ақылға симайды. Өйткені адамның ажал туралы түсінігі ажал туралы ештеңе білмеумен шектеледі.
Эпикур ілімі Аристотель секілді ғылыми, логикалық дәстүр қалыптастырған жоқ. Бірақ, оның еркін ойлау ұстанымы мен соқырсенімге қарсы саналы тәжірибесі Рим империясының алғашқы гүлденген, күшейген кезіндегі жоғары жік элитасының, тіпті императорларының ұстанымы болды. Дегенмен, қазір Эпикуризм деген сөз көбінесе рахатқұмар адамдарды суреттеуге көбірек қолданылады.
Бір айта кетерлігі, Карл Маркстің докторлық диссертациясының тақырыбы: "Демокрит пен Эпикурдың табиғат философиясындағы айырмашылықтар" деп аталады.
Дереккөздер
- , The Lives and Opinions of Eminent Philosophers, X:136.
- Jones Daniel Cambridge English Pronouncing Dictionary. 17th edition. — Cambridge UP, 2006.
- (reported by , Lives of Eminent Philosophers, 10.14–15) gives his birth on the fourth day of the month February in the third year of the 109th , in the of Sosigenes
- http://www.marxists.org/archive/marx/works/1841/dr-theses/index.htm
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Epikur kone grekshe Ἐpikoyros b z d 341 b z d 270 ezhelgi grek filosofy Afina kalasynda epikureizm filosofiyasynyn negizin kalaushy Epikur bagy dep te atalady Epikur Aristipptin Aristippus Gedonizm rahatkumarlyk ideyasyn zhetildirip ony Demokrittin birlestirdi Onyn filosofiyasynyn negizgi ustanymy eshbir shekteu men mazalauga ushyramajtyn zhan tynyshtygy kүjine zhetu bolyp tabylady EpikurEpikurZhalpy maglumatTugan kүnib z d 341Tugan zheriSamos Ezhelgi GrekiyaҚajtys bolgan kүnib z d 270Қajtys bolgan zheriAfina Ezhelgi GrekiyaShygarmashylygyShygarmalardyn tiliKone grek tiliMektep dәstүrEpikureizmBagytyAtomizm Materializm Gedonizm Negizgi pikiriIzgilik degenimiz shattyk Қozgalystagy shattyk zhәne tynyshtyktagy shattyk katὰ kinhsin ἡdonai katasthmatikaὶ ἡdonai Ykpal etkenderDemokrit AristippYkpaldy zhalgastyrushylarKejingi koptegen filosoftarҒumyrbayanyEpikur b z d 341 zhyly Samos aralynda tugan Әke sheshesi Afinalyk bolyp 18 zhasynda Afina kalasyna oralady Sosyn ol Kishi aziyaga baryp onda Demokrit filosofiyasynyn ykpalyna ushyrajdy B z d 307 zhyly ol Afina kalasynda mektep ashkan zhәne omirinin sonyna dejin sonda bolgan Anyzdar bojynsha atalgan mektep Epikurdyn үji men bagynda bolgan syrtky omirden bolinip okshau kalgan sondykan ony Bak filosofy dep te atajdy Onyn aulasynda mynadaj zhazu zhazylgan delinedi Bejtanys sen munda rahat omir keshire alasin Al shattyk barlyk izgiliktin negizi esepteledi FilosofiyasyEpikur byusti Berlin Epikur mektebi Sokrat zhәne Platon mektebine uksamajdy Өjtkeni Epikurshyldar zhauapkershilik pen kogamdyk isterden sanaly bas tartudy kobirek dәriptejdi Epikurdyn ajtuynsha en zhogargy izgilik ol shattyk kuanyshy zhok zherdin izgiligi de zhok Shattyk denelik zhәne ruhani shattyk dep bolinedi Epikur belsendi shattyk pen tynyshtyktagy shattykty azhyrata bildi zhәne tynyshtyktagy shattykty zhogary bagalap kanagattanu ishindegi mastana rahatka batu dep tүsindirdi Sondaj ak Epikurdin dәripteuinshe biz bir isti ne әreketti zhagymdy rahatty sezingen kezimizde sodan tuatyn kosymsha saldary men zardabyna da konil boluge tiispiz Uakyttyk rahatka berilumen birge tipti de zor tipti de bayandy tipti de kүshti rahatka kol zhetkizu mүmkindigin karastyruga tiispiz Onyn ajtuynsha dene rahatynyn kobi bizge mәzhbүrlenip tanylgan nәrse al ruhani rahatty biz baskara alamyz Sondyktan dostasu onerden lәzzat alu degender tipti de manyzdy dep eseptedi Birak biz oz nәpsimizdi tizgindej bilsek tipti kinalgan kezimizde de zhan tynyshtygyna zhetuge mүmkindik bolady Epikur Demokrittyn atom teoriyasyn zhaktady birak ol atomdar kozgalysy zharatylys zandaryna bagynady dep eseptedi Epikur dindi teristedi Қudaj en zhogargy zan bekitushi emes dep eseptedi sondyktan sozsizdik zandaryna bagyna berudi kalamaj kazhettilikti kozge ilmeudi dәriptedi Epicurean Paradox ote әjgili boldy Sondaj ak ol Demokrittin ruh ta atomnan kuralady degen tәlimin zhaktap adam olgen son ruh atomy deneden bolinip ketip zhan zhakka taralyp ketedi sondyktan olgen son omir bolmajdy dep eseptedi Ol bylaj dedi Azhaldyn bizge katysy shamaly Өjtkeni biz tiri turganda azhal әli kelgen zhok al azhal kelgende biz zhokpyz Epikurdyn ojynsha adamnyn azhaldan үrejlenui akylga simajdy Өjtkeni adamnyn azhal turaly tүsinigi azhal turaly eshtene bilmeumen shekteledi Epikur ilimi Aristotel sekildi gylymi logikalyk dәstүr kalyptastyrgan zhok Birak onyn erkin ojlau ustanymy men sokyrsenimge karsy sanaly tәzhiribesi Rim imperiyasynyn algashky gүldengen kүshejgen kezindegi zhogary zhik elitasynyn tipti imperatorlarynyn ustanymy boldy Degenmen kazir Epikurizm degen soz kobinese rahatkumar adamdardy suretteuge kobirek koldanylady Bir ajta keterligi Karl Markstin doktorlyk dissertaciyasynyn takyryby Demokrit pen Epikurdyn tabigat filosofiyasyndagy ajyrmashylyktar dep atalady Derekkozder The Lives and Opinions of Eminent Philosophers X 136 Jones Daniel Cambridge English Pronouncing Dictionary 17th edition Cambridge UP 2006 reported by Lives of Eminent Philosophers 10 14 15 gives his birth on the fourth day of the month February in the third year of the 109th in the of Sosigenes http www marxists org archive marx works 1841 dr theses index htm