Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Энергия Деңгейлері, энергетикалық деңгейлер – кванттық механика заңдарына бағынатын кванттық жүйенің (электрондардан, протондардан, т.б. элементар бөлшектерден тұратын не атом ядросынан, атомдардан, молекулалардан, т.б. бөлшектерден құралған) стационар күйдегі энергиясының мүмкін мәндері. Байланысқан микробөлшектерден (мыс., атом ядросы, т.б) тұратын кванттық жүйенің ішкі энергиясы квантталады, яғни кванттық жүйесінің ішкі энергиясы жүйесінің орнықты күйіне сәйкес келетін белгілі бір дискретті мәндерді [Е0, Е1, Е2,... (Е0<Е1<Е2...)] ғана қабылдайды. Мұндай күйлерді графиктік жолмен, әр түрлі деңгейге көтерілген дененің потенц. энергиясына ұқсас етіп, Энергия деңгейдерінің диаграмасы түрінде кескіндеуге болады. Энергияның әрбір мәніне Еj (j=0,1,2,..) биіктікке жүргізілген горизонталь сызық сәйкес келеді. Кванттық жүйесінің дискретті Энергия деңгейдерінің жиынтығы сол жүйенің дискретті энергет. спектрін түзеді. Жүйенің мүмкін болатын ең аз энергиясына сәйкес келетін төм. деңгей (Е0) негізгі энергия деңгейі деп, ал қалған барлық Энергия деңгейдері (Е1, Е2,...) қозған Энергия деңгейдері деп аталады. Энергия деңгейдерінің арасындағы кванттық ауысулар диаграммада сол Энергия деңгейдерінің арасын қосатын тік (кейде көлбеу) түзулермен, ал ауысу бағыты стрелкамен көрсетіледі (мыс., төмен бағытталған стрелка фотонның шығу процесіне, ал оған кері бағыттағы стрелка фотонның жұтылу процесіне сәйкес келеді). Әрбір энергия деңгейі өмір сүру уақытымен, яғни бөлшектің осы энергия деңгейінен одан төменірек орналасқан басқа бір кез келген энергия деңгейіне “ауысуына” кететін орташа уақыт аралығымен сипатталады. Мыс., атом ядросының Энергия деңгейдерінің көпшілігінің өмір сүру уақыты 10–14 – 10–10с аралығында (ал өмір сүру уақыты бірнеше жылға созылатын Энергия деңгейдері метастабильді Энергия деңгейдері деп аталады) болады. кейде энергиясы бірдей бірнеше әр түрлі күйде де тұруы мүмкін. Атом энергиясы сыртқы электр не магнит өрісі әсерінен өзгереді. Мұның нәтижесінде бұрын беттескен Энергия деңгейдерінің жіктеліуі де мүмкін. Суретте сутек атомы үшін Энергия деңгейдерінің сұлбасы келтірілген. Онда энергия электронвольтпен (эВ) берілген. Суретте Энергия деңгейдерінің дискретті жиынтығының жоғары жағына иондалған атом сәйкес келетін Энергия деңгейдерінің үздіксіз жиыны орналасқан. Е. Аққошқаров
Дереккөздер
<references>
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Energiya Dengejleri energetikalyk dengejler kvanttyk mehanika zandaryna bagynatyn kvanttyk zhүjenin elektrondardan protondardan t b elementar bolshekterden turatyn ne atom yadrosynan atomdardan molekulalardan t b bolshekterden kuralgan stacionar kүjdegi energiyasynyn mүmkin mәnderi Bajlanyskan mikrobolshekterden mys atom yadrosy t b turatyn kvanttyk zhүjenin ishki energiyasy kvanttalady yagni kvanttyk zhүjesinin ishki energiyasy zhүjesinin ornykty kүjine sәjkes keletin belgili bir diskretti mәnderdi E0 E1 E2 E0 lt E1 lt E2 gana kabyldajdy Mundaj kүjlerdi grafiktik zholmen әr tүrli dengejge koterilgen denenin potenc energiyasyna uksas etip Energiya dengejderinin diagramasy tүrinde keskindeuge bolady Energiyanyn әrbir mәnine Ej j 0 1 2 biiktikke zhүrgizilgen gorizontal syzyk sәjkes keledi Kvanttyk zhүjesinin diskretti Energiya dengejderinin zhiyntygy sol zhүjenin diskretti energet spektrin tүzedi Zhүjenin mүmkin bolatyn en az energiyasyna sәjkes keletin tom dengej E0 negizgi energiya dengeji dep al kalgan barlyk Energiya dengejderi E1 E2 kozgan Energiya dengejderi dep atalady Energiya dengejderinin arasyndagy kvanttyk auysular diagrammada sol Energiya dengejderinin arasyn kosatyn tik kejde kolbeu tүzulermen al auysu bagyty strelkamen korsetiledi mys tomen bagyttalgan strelka fotonnyn shygu procesine al ogan keri bagyttagy strelka fotonnyn zhutylu procesine sәjkes keledi Әrbir energiya dengeji omir sүru uakytymen yagni bolshektin osy energiya dengejinen odan tomenirek ornalaskan baska bir kez kelgen energiya dengejine auysuyna ketetin ortasha uakyt aralygymen sipattalady Mys atom yadrosynyn Energiya dengejderinin kopshiliginin omir sүru uakyty 10 14 10 10s aralygynda al omir sүru uakyty birneshe zhylga sozylatyn Energiya dengejderi metastabildi Energiya dengejderi dep atalady bolady kejde energiyasy birdej birneshe әr tүrli kүjde de turuy mүmkin Atom energiyasy syrtky elektr ne magnit orisi әserinen ozgeredi Munyn nәtizhesinde buryn bettesken Energiya dengejderinin zhikteliui de mүmkin Surette sutek atomy үshin Energiya dengejderinin sulbasy keltirilgen Onda energiya elektronvoltpen eV berilgen Surette Energiya dengejderinin diskretti zhiyntygynyn zhogary zhagyna iondalgan atom sәjkes keletin Energiya dengejderinin үzdiksiz zhiyny ornalaskan E AkkoshkarovEnergiya DengejleriDerekkozder lt references gt Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 X tom