Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шоңайна (лат. Arctium) – астралылар тұқымдасына жататын екі жылдық ірі жапырақты өсімдік.
| Шоңайна | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| түрлері | ||||||||||||||||||
| 10-14 түрі белгілі |
Негізінен Еуразияның қоңыржай белдеулерінде 10 түрі кездеседі. Қазақстанның барлық өңірінде өсетін 2 түрі бар. Әсіресе киіз Шоңайна (Arctіum tomentosum) жиі кездеседі. Биіктігі 60 – 150 см, ұршық тәрізді тамырсабағы болады. Бұл өсімдіктің бірінші жылы тамыры мен дегелек жапырақтары шығып, ал келесі жылы сабағы жапырақтары мен себет гүлшоғыры жетіледі. Сабағы түзу де жуан, бұтақты. Жапырағы жұмыртқа пішіндес, бүтін жиекті, ірі, ұзындығы 20 – 50 см, ені 10 – 30 см, сағағы ұзын, ақ түкті. Гүлі қос жынысты (бір гүлде аталық пен аналық болса), оралып түтікшеге айналған, күлтесі қызғылт күлгін түсті, себеті шар тәрізді гүлшоғырын құрайды. Шілде – тамызда гүлдеп, тамыз – қыркүйекте жеміс салады. Жемісі – дәнек, ол піскен кезде қорапшасы сынғыш болатындықтан, жақындап кеткен адамның киіміне, мал түгіне жабысады.Тұқымы жеміс серігімен тұтасып бірігіп кеткен. Шоңайнаның тамырында инулин, эфир майы, , органик. қышқылдар, илік заттар; дәнінде глюкозидтер және аскорбин қышқылы бар. Халық медицинасында несеп жүргізетін және тер шығаратын дәрі ретінде, бауыр және бүйрек тастарын, подаграны, безеуді, сары ауруды, гастритті емдеу үшін қолданылады. Шоңайна – шірнелі өсімдік.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shonajna lat Arctium astralylar tukymdasyna zhatatyn eki zhyldyk iri zhapyrakty osimdik ShonajnaDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked AsteridsSaby Tukymdasy AsteraceaeKishi tukymdasy Tajpasy Tegi Arctium Karl Linnej 1753 not Lam 1779tүrleri10 14 tүri belgili Negizinen Euraziyanyn konyrzhaj beldeulerinde 10 tүri kezdesedi Қazakstannyn barlyk onirinde osetin 2 tүri bar Әsirese kiiz Shonajna Arctium tomentosum zhii kezdesedi Biiktigi 60 150 sm urshyk tәrizdi tamyrsabagy bolady Bul osimdiktin birinshi zhyly tamyry men degelek zhapyraktary shygyp al kelesi zhyly sabagy zhapyraktary men sebet gүlshogyry zhetiledi Sabagy tүzu de zhuan butakty Zhapyragy zhumyrtka pishindes bүtin zhiekti iri uzyndygy 20 50 sm eni 10 30 sm sagagy uzyn ak tүkti Gүli kos zhynysty bir gүlde atalyk pen analyk bolsa oralyp tүtikshege ajnalgan kүltesi kyzgylt kүlgin tүsti sebeti shar tәrizdi gүlshogyryn kurajdy Shilde tamyzda gүldep tamyz kyrkүjekte zhemis salady Zhemisi dәnek ol pisken kezde korapshasy syngysh bolatyndyktan zhakyndap ketken adamnyn kiimine mal tүgine zhabysady Tukymy zhemis serigimen tutasyp birigip ketken Shonajnanyn tamyrynda inulin efir majy organik kyshkyldar ilik zattar dәninde glyukozidter zhәne askorbin kyshkyly bar Halyk medicinasynda nesep zhүrgizetin zhәne ter shygaratyn dәri retinde bauyr zhәne bүjrek tastaryn podagrany bezeudi sary aurudy gastritti emdeu үshin koldanylady Shonajna shirneli osimdik Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IX tom