Шолпан Исабекқызы Жандарбекова (1 қаңтар 1922, Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы - 14 қыркүйек 2005 Алматы) — актриса, Қазақстанның халық артисі (1959; 1945 жылдан Қазақстанның еңбек сіңірген артисі), КСРО халық артисі (1982).
Шолпан Исабекқызы Жандарбекова | |
Жалпы мағлұмат | |
---|---|
Туған күні | |
Туған жері | |
Қайтыс болған күні | 14 қыркүйек 2005 (83 жас) |
Қайтыс болған жері | |
Азаматтығы | |
Мамандығы | |
Белсенді жылдары |
Өмірбаяны
- Арғын тайпасының Қаракесек руынан шыққан.
- Алматы театр-көркемсурет училищесін бітірген (1942).
- Оқып жүрген кезінен Қазақ драма театрына қабылданып (1941), сахнаға шыға бастады. Алғаш ойнаған рөлі — М.Әуезовтің “Сын сағатта” спектакліндегі Рәш қыз. Жандарбекова отандық драматургтер пьесалары бойынша қойылған спектакльдерде басты рөлдерді орындап, мүсінді, сымбатты, ажарлы арулар галереясын жасады. Бұлардың ішінде Әуезовтің “Еңлік — Кебегіндегі” Еңлік, “Қара қыпшақ Қобыландыдағы” Құртқа, “Абай” трагедиясындағы Тоғжан, “Айман — Шолпандағы” Шолпан, “Түнгі сарындағы” Жүзтайлақ, “Абай әні” кинофильміндегі Мағыш бейнелері бар. Ғ.Мүсірепов пьесалары қойылымындағы — Ақтоқты (“Ақан сері — Ақтоқтыда”), Баян (“Қозы Көрпеш – Баян Сұлуда”), Ш.Хұсайыновтың “Алдаркөсесіндегі” Қарашаш, “Қилы-қилы тағдырларындағы” Рәуәш, т.б. бейнелердің ішкі иірімдері мен көңіл күй толғаныстарын нәзік те терең ашқан шеберлігімен Жандарбекова сахна өнері тарихында қалды. Әсіресе, Ақтоқты бейнесін қайталанбас бірегейлікпен мүсіндеді. Ол Салқия (Ә. Әбішевтің “Күншілдігінде”), Марфуға, Ева Бройер (Қ.Мұхамеджановтың “Бөлтірік бөрік астында”, “Құдағи келіпті” және “Жат елдесінде”), Үрия (Ә.Тәжібаевтың “Той болардасында”), Фатима ханым, Жаңыл (Т.Ахтановтың “Анты” мен “Боранында”), Алмагүл (Ш.Айтматов пен Қ.Мұхамеджановтың “Көктөбедегі кездесуінде”), Ажар (С.Жүнісовтің “Ажар мен ажалында”; Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы, 1980), Жамал (“Қ.Мұқашевтың “Парторгінде”), т.б. рөлдерді ойнап, өз замандастарының сан қилы кескін-келбетін ашты. Оның Марианна (Ж.Б. Мольердің “Сараңында”), Дездемона (У.Шекспирдің “Отеллосында”), Шырын (Н.Хикметтің “Фархад — Шырынында”), Негина және Кручинина (А.Н. Островскийдің “Таланттылар мен табынушылары” және “Жазықсыз жазалыларында”), Параська (Я.А. Галанның “Таң алдындағы махаббатында”), Кей (М.Каорудың “Шығыстағы бір бейбағында”), т.б. бір топ рөлдері — отандық сахнагерлердің классик. шығармаларды меңгеруінің үлгісі іспетті.
- 1945 жылдан киноға түскен: Мағыш (“Абай әнінде”), Баян (“Махаббат дастанында”), Зияда (“Дала қызында”, 1954), т.б. рөлдерді орындады.
- 1958 жылы Мәскеуде өткен Қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігіне қатысты.
- 1968 жылдан пед. қызметпен (әуелі Алматы мемл. өнер инcтитутында
- 1978 жылдан Қазақ ұлттық өнер академиясында;
- 1983 жылдан профессор) шұғылданады.
Фильмографиясы
- 1945 - Абай әндері - Мағиш
- 1954 - Дала қызы - Зияда
- 1954 - Махаббат туралы аңыз -
- 1962 - - эпизод
Марапаттары
- Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы, 1980
- Отан ордені
- Ерен еңбегі үшін медалі
- 2 рет Еңбек Қызыл Ту орденімен және медальдермен марапатталған.
Дереккөздер
- Қазақ сахнасының Шолпаны (қаз.).
- “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998. ISBN 5-89800-123-9
- Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5
Бұл — тұлға туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sholpan Isabekkyzy Zhandarbekova 1 kantar 1922 Қaragandy oblysy Қarkaraly audany 14 kyrkүjek 2005 Almaty aktrisa Қazakstannyn halyk artisi 1959 1945 zhyldan Қazakstannyn enbek sinirgen artisi KSRO halyk artisi 1982 Sholpan Isabekkyzy ZhandarbekovaZhalpy maglumatTugan kүni1 kantar 1922 1922 01 01 Tugan zheriMilybulak Қarkaraly audany RKFSRҚajtys bolgan kүni14 kyrkүjek 2005 2005 09 14 83 zhas Қajtys bolgan zheriAlmaty ҚazakstanAzamattygy Қazakstan KSRO 1922 1991 RKFSR 1922 MamandygyaktrisaBelsendi zhyldary1945 1962ӨmirbayanyArgyn tajpasynyn Қarakesek ruynan shykkan Almaty teatr korkemsuret uchilishesin bitirgen 1942 Okyp zhүrgen kezinen Қazak drama teatryna kabyldanyp 1941 sahnaga shyga bastady Algash ojnagan roli M Әuezovtin Syn sagatta spektaklindegi Rәsh kyz Zhandarbekova otandyk dramaturgter pesalary bojynsha kojylgan spektaklderde basty rolderdi oryndap mүsindi symbatty azharly arular galereyasyn zhasady Bulardyn ishinde Әuezovtin Enlik Kebegindegi Enlik Қara kypshak Қobylandydagy Қurtka Abaj tragediyasyndagy Togzhan Ajman Sholpandagy Sholpan Tүngi saryndagy Zhүztajlak Abaj әni kinofilmindegi Magysh bejneleri bar Ғ Mүsirepov pesalary kojylymyndagy Aktokty Akan seri Aktoktyda Bayan Қozy Korpesh Bayan Suluda Sh Husajynovtyn Aldarkosesindegi Қarashash Қily kily tagdyrlaryndagy Rәuәsh t b bejnelerdin ishki iirimderi men konil kүj tolganystaryn nәzik te teren ashkan sheberligimen Zhandarbekova sahna oneri tarihynda kaldy Әsirese Aktokty bejnesin kajtalanbas biregejlikpen mүsindedi Ol Salkiya Ә Әbishevtin Kүnshildiginde Marfuga Eva Brojer Қ Muhamedzhanovtyn Boltirik borik astynda Қudagi kelipti zhәne Zhat eldesinde Үriya Ә Tәzhibaevtyn Toj bolardasynda Fatima hanym Zhanyl T Ahtanovtyn Anty men Boranynda Almagүl Sh Ajtmatov pen Қ Muhamedzhanovtyn Koktobedegi kezdesuinde Azhar S Zhүnisovtin Azhar men azhalynda Қazakstannyn memlekettik syjlygy 1980 Zhamal Қ Mukashevtyn Partorginde t b rolderdi ojnap oz zamandastarynyn san kily keskin kelbetin ashty Onyn Marianna Zh B Molerdin Saranynda Dezdemona U Shekspirdin Otellosynda Shyryn N Hikmettin Farhad Shyrynynda Negina zhәne Kruchinina A N Ostrovskijdin Talanttylar men tabynushylary zhәne Zhazyksyz zhazalylarynda Paraska Ya A Galannyn Tan aldyndagy mahabbatynda Kej M Kaorudyn Shygystagy bir bejbagynda t b bir top rolderi otandyk sahnagerlerdin klassik shygarmalardy mengeruinin үlgisi ispetti 1945 zhyldan kinoga tүsken Magysh Abaj әninde Bayan Mahabbat dastanynda Ziyada Dala kyzynda 1954 t b rolderdi oryndady 1958 zhyly Mәskeude otken Қazak әdebieti men onerinin onkүndigine katysty 1968 zhyldan ped kyzmetpen әueli Almaty meml oner inctitutynda 1978 zhyldan Қazak ulttyk oner akademiyasynda 1983 zhyldan professor shugyldanady Filmografiyasy1945 Abaj әnderi Magish 1954 Dala kyzy Ziyada 1954 Mahabbat turaly anyz 1962 epizodMarapattaryҚazakstannyn memlekettik syjlygy 1980 Otan ordeni Eren enbegi үshin medali 2 ret Enbek Қyzyl Tu ordenimen zhәne medaldermen marapattalgan DerekkozderҚazak sahnasynyn Sholpany kaz Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 Қaragandy Қaragandy oblysy Enciklopediya Almaty Atamura 2006 ISBN 9965 34 515 5 Bul tulga turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi auystyru kazhet