Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шараймақтар (чаар-аймак, аймақтар) — Ауғанстанның солтүстік-батысында және Иранның солтүстік-шығысындағы халықтар тобы (джемшидтер, фирузкухтар, таймандар, теймурлар). Жалпы саны шамамен 1,6 млн. адам. Ауғанстанның ресми билігі шараймақтарды тәжік деп жазады. Дегенмен, ғылым тұрғысынан алғанда, олар әртүрлі этникалық топтар. Бұл мәдени және тұрмыстық деңгейде де, сыртқы көріністе де анық байқалады.
| Шараймақтар | |
| чаар-аймактар, аймақтар | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
| 1,6 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
|
| |
| Діні | |
Этнонимі және этногенезі
Шараймақтар этнонимі иран тіліндегі чар (чахар) – «төрт» және түркі-моңғол аймақтары – «ру, халық» дегенді ұғындырады: «төрт халық» - жемшидтер, фирузкухтар, таймендер және теймурилер жатады. Сонымен қатар зури (сури), таири, хазарей-калаий-нау субэтникалық топтары бар. Шараймақтар жергілікті тәжік халқының түркі-моңғол тайпаларымен араласуы нәтижесінде пайда болды. ХІХ ғасырдың соңына дейін олар негізінен көшпелі өмір салтын ұстанды, рулық бөлінуді сақтап қалды.
Тілі
Шараймақтар парсы – сөйлейді. Бұл тілді аталған елдердің иран тілдес халықтары бұрыннан қолданып келеді.
Діні
Дінге сенушілер негізінен сүнниттік мұсылмандар, Иранда шииттер.
Кәсібі
Дәстүрлі кәсіптері суармалы егіншілік (бидай, арпа, майлы зығыр) және мал шаруашылығы (негізінен қой шаруашылығы). Тұрмыстық қолөнер дамыған, қой, түйе, ешкі жүнінен иіреді, киізден төсеніш жасайды, былғарыдан, теріден бұйымдар тігеді (шапан, көрпе т.б.).
Тұрмыс салты
Отбасылық және қоғамдық өмірде патриархалдық рулық дәстүрлер күшті дамыған. Қонақ күту әдет-ғұрыптары сақталған.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
Шараймақтардың тұрғын үйлері шаруашылық қызмет түріне, қоныстану аймағына және жыл мезгіліне байланысты әртүрлі. Шараймақтардың көпшілігі жазда үйшіктерде немесе шатырларда тұрады. Сонымен қатар олар тастан немесе шикі кірпіштен әр түрлі қысқы үйлер салады. Олардың үйлерінің төбесі жиі тегіс және жиі бір-бірімен байланысты болып келеді.
Дәстүрлі киімдері
Дәстүрлі киімдері - жейде (пиран), кең балақты шалбар (туммун), жеңі жоқ қысқа жилет (воскат), жеңі бар ерлер жамышы. Бас киімдері ерлерге арналған тақия (салла) немесе әйелдерге арналған орамал. Әйелдер көптеген зергерлік бұйымдарды, соның ішінде мұрындарына сырғаларды тағады.
Дәстүрлі тағамдары
Дәстүрлі тағамдары – бидай немесе арпа наны, сүт өнімдері (қышқыл сүт, сүзбе, кептірілген ірімшік, май), ұннан жасалған бұқтырылған тағамдар, кеспе, үгітілген ірімшіктегі тұшпара.
Сілтеме
![image]()
Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Чараймактар
Дереккөздер
- Үлкен Кеңестік Энциклопедия. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- Шараймақтар сөзінің мағынасы. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- Орыс тілінің түсіндірме сөздігі. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- Шараймақтар. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- Шараймақтар. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- Шараймақтар. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- Шараймақтар – арийлер мен моңғол-татарлардың ұрпақтары. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- Шараймақтар. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- Әлем халықтары/Шараймақтар. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- Ауғанстан халықтарының тұрмысы, әдет-ғұрыптары. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017. Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
- В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 616. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sharajmaktar chaar ajmak ajmaktar Auganstannyn soltүstik batysynda zhәne Irannyn soltүstik shygysyndagy halyktar toby dzhemshidter firuzkuhtar tajmandar tejmurlar Zhalpy sany shamamen 1 6 mln adam Auganstannyn resmi biligi sharajmaktardy tәzhik dep zhazady Degenmen gylym turgysynan alganda olar әrtүrli etnikalyk toptar Bul mәdeni zhәne turmystyk dengejde de syrtky koriniste de anyk bajkalady Sharajmaktarchaar ajmaktar ajmaktarBүkil halyktyn sany1 6 mln En kop taralgan ajmaktar Auganstan IranTilderiDinisunnizm shiitterEtnonimi zhәne etnogeneziSharajmaktar etnonimi iran tilindegi char chahar tort zhәne tүrki mongol ajmaktary ru halyk degendi ugyndyrady tort halyk zhemshidter firuzkuhtar tajmender zhәne tejmuriler zhatady Sonymen katar zuri suri tairi hazarej kalaij nau subetnikalyk toptary bar Sharajmaktar zhergilikti tәzhik halkynyn tүrki mongol tajpalarymen aralasuy nәtizhesinde pajda boldy HIH gasyrdyn sonyna dejin olar negizinen koshpeli omir saltyn ustandy rulyk bolinudi saktap kaldy TiliSharajmaktar parsy sojlejdi Bul tildi atalgan elderdin iran tildes halyktary burynnan koldanyp keledi DiniDinge senushiler negizinen sүnnittik musylmandar Iranda shiitter KәsibiDәstүrli kәsipteri suarmaly eginshilik bidaj arpa majly zygyr zhәne mal sharuashylygy negizinen koj sharuashylygy Turmystyk koloner damygan koj tүje eshki zhүninen iiredi kiizden tosenish zhasajdy bylgarydan teriden bujymdar tigedi shapan korpe t b Turmys saltyOtbasylyk zhәne kogamdyk omirde patriarhaldyk rulyk dәstүrler kүshti damygan Қonak kүtu әdet guryptary saktalgan Eldi mekenderi men dәstүrli baspanalary Sharajmaktardyn turgyn үjleri sharuashylyk kyzmet tүrine konystanu ajmagyna zhәne zhyl mezgiline bajlanysty әrtүrli Sharajmaktardyn kopshiligi zhazda үjshikterde nemese shatyrlarda turady Sonymen katar olar tastan nemese shiki kirpishten әr tүrli kysky үjler salady Olardyn үjlerinin tobesi zhii tegis zhәne zhii bir birimen bajlanysty bolyp keledi Dәstүrli kiimderi Dәstүrli kiimderi zhejde piran ken balakty shalbar tummun zheni zhok kyska zhilet voskat zheni bar erler zhamyshy Bas kiimderi erlerge arnalgan takiya salla nemese әjelderge arnalgan oramal Әjelder koptegen zergerlik bujymdardy sonyn ishinde muryndaryna syrgalardy tagady Dәstүrli tagamdary Dәstүrli tagamdary bidaj nemese arpa nany sүt onimderi kyshkyl sүt sүzbe keptirilgen irimshik maj unnan zhasalgan buktyrylgan tagamdar kespe үgitilgen irimshiktegi tushpara SiltemeOrtakkorda bugan katysty mediafajldar bar CharajmaktarDerekkozderҮlken Kenestik Enciklopediya Tekserildi 13 zheltoksan 2024 Sharajmaktar sozinin magynasy Tekserildi 13 zheltoksan 2024 Orys tilinin tүsindirme sozdigi Tekserildi 13 zheltoksan 2024 Sharajmaktar Tekserildi 13 zheltoksan 2024 Sharajmaktar Tekserildi 13 zheltoksan 2024 Sharajmaktar Tekserildi 13 zheltoksan 2024 Sharajmaktar arijler men mongol tatarlardyn urpaktary Tekserildi 13 zheltoksan 2024 Sharajmaktar Tekserildi 13 zheltoksan 2024 Әlem halyktary Sharajmaktar Tekserildi 13 zheltoksan 2024 Auganstan halyktarynyn turmysy әdet guryptary Tekserildi 13 zheltoksan 2024 Үlken Resej enciklopediyasy 2004 2017 Tekserildi 13 zheltoksan 2024 V A Tishkov Dүnie zhүzindegi halyktar men dinder Enciklopediya Moskva Үlken Resej enciklopediyasy 1999 B 616 930 b 100 000 taralym ISBN 5 85270 155 6