Фтор қосылыстары

Фтор қосылыстары — құрамында фторы бар химиялық заттар. Фтор қосылыстарының ішіндегі маңыздылары: фторлы сутек пен оның судағы ерітіндісі фторлы сутек қышқылы (балқытқыш қышқыл) және оның тұздары. Фторлы сутек (НF), өткір иісті, түссіз газ, балқу t –83,36°С, қайнау t 19,52°С, суда жақсы, спиртте, гександа, бензолда нашар ериді. қышқылы бір негізді әлсіз қышқыл, судан кейінгі күшті еріткіш, оның құрамының 40%-ы фторлы сутек. Сұйық фторлы сутек қышқылы теріні күйдіріп, буы тыныс мүшелеріне әсер етеді. Құрғақ күйінде белсенділігі нашар, аздаған сулы ортада металл, бейметалл және олардың оксидтерімен жақсы әрекеттеседі. Әсіресе кремний оксидімен әрекеттесуі маңызды: SіO₂ + 4HF = SіF₄+ 2H₂O. Шыны құрамында кремний оксиді болатындықтан фторлы сутекті шыныдан жасалған ыдыстарда сақтауға болмайды. Ол шынының мөлдірлігін жоғалтып, күңгірттендіреді. Бұл құбылыс шыны бетіне белгі, әр түрлі өрнек салуда, ал фторлы сутек қышқылы зиянды бактерияларды өлтіру үшін, спирт өндірісінде, минералдар талдауда, т.б. қолданылады. Фторлы сутек қышқылының тұздарын фторидтер деп атайды. Олардың маңыздылары: мыс., натрий фториді (NaF), ақ түсті суда еритін ұнтақ, оның ерітіндісі а. ш. зиянкестерін құртуға, шпалға сіңіруге қолданылады және дала шпаты немесе кальций фториді (CaF₂), т.б. Бұдан басқа дифтордихлор метан (CF₂Cl₂), улы емес, металдармен әрекеттеспейді, буға айналғанда көп мөлшерде жылу сіңіретіндіктен техникада фреон деген атпен пайдаланылады, ал (CF₂=CF₂) полимері техникада тефлон немесе фторпласт деген атпен белгілі.

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том