Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Фотохимия, фотохимиялық реакциялар — химия ғылымының жарық сәулелері әсерінен болатын реакцияларды зерттейтін саласы.
Фотохимиямен оптика және оптикалық сәуле шығару тығыз байланысты. Фотохимиялық реакциялардың жүруі затқа сіңірілген жарық сәулелерінің әсерінен ғана болатынын алғаш орыс ғалымы Х.Гротгус дәлелдеген (1818). Ол “Химиялық қоспада тек жұтылатын сәулелер ғана химиялық активті болады” деп тұжырымдалатын фотохимияның бірінші заңын ашты. Фотохимия саласында жинақталған тәжірибелік материалдар мен оларды ғылыми жағынан түсіндіріп, бір жүйеге келтіру 20 ғ-дың 1-жартысында кванттық механика, атомдық немесе молекулалық спектроскопия дамығаннан кейін мүмкін бола бастады.
Фотохимияның екінші заңы — кванттық эквиваленттілік заңын А.Эйнштейн ашты (1912). Бұл заң бойынша жұтылатын сәуленің әрбір кванты тек бір ғана молекуланы түрлендіруге қатысады. Фотохимиялық реакциялар кезінде химия жүйенің бос энергиясының азаюы немесе көбеюі мүмкін. Энергияның көбеюі сырттан сіңірілген жарық сәулелері энергиясының жүйе энергиясына қосылуынан болады. Фотохимиялық активтену процесінде жарық сәулелерін сіңірген молекула атомдарға немесе атомдар тобына ыдырайды, кейде молекула ыдырамай “қозған” молекула күйіне ауысады. Ыдыраудан пайда болған бөлшектердің немесе заттардың активтілігінің жоғары болуы ондағы бос валенттілікке байланысты. Фотохимиялық реакциялардың тиімділігі квант шығымымен анықталады; Ол реакция өніміндегі молекулалар санының жұтылған квант санына қатынасына тең. Фотохимиялық реакциялар: , , , , , т.б. болып бөлінеді. Бұл реакциялардың практикалық маңызы зор. Мысалы, ауа қабатының жоғары бөлігінде оттек молекуласы қысқа толқынды ультракүлгін күн радиациясын сіңіріп, “қозған” күйге айналады:
О2+hvО2. Осы молекулалар қалыпты оттек молекулаларымен әрекеттесіп (О2+О2О3+О), төменгі ауа қабатындағы организмдерді қорғайтын озон қабатын түзеді (Озоносфера). Күн сәулесі энергиясын пайдаланатын өсімдіктердегі фотосинтез процесі және фотография процестер фотохимиялық реакциялардың қатысуымен жүреді.
Дереккөздер
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Fotohimiya fotohimiyalyk reakciyalar himiya gylymynyn zharyk sәuleleri әserinen bolatyn reakciyalardy zerttejtin salasy Nur Fotohimiyamen optika zhәne optikalyk sәule shygaru tygyz bajlanysty Fotohimiyalyk reakciyalardyn zhүrui zatka sinirilgen zharyk sәulelerinin әserinen gana bolatynyn algash orys galymy H Grotgus dәleldegen 1818 Ol Himiyalyk kospada tek zhutylatyn sәuleler gana himiyalyk aktivti bolady dep tuzhyrymdalatyn fotohimiyanyn birinshi zanyn ashty Fotohimiya salasynda zhinaktalgan tәzhiribelik materialdar men olardy gylymi zhagynan tүsindirip bir zhүjege keltiru 20 g dyn 1 zhartysynda kvanttyk mehanika atomdyk nemese molekulalyk spektroskopiya damygannan kejin mүmkin bola bastady Fotohimiyanyn ekinshi zany kvanttyk ekvivalenttilik zanyn A Ejnshtejn ashty 1912 Bul zan bojynsha zhutylatyn sәulenin әrbir kvanty tek bir gana molekulany tүrlendiruge katysady Fotohimiyalyk reakciyalar kezinde himiya zhүjenin bos energiyasynyn azayuy nemese kobeyui mүmkin Energiyanyn kobeyui syrttan sinirilgen zharyk sәuleleri energiyasynyn zhүje energiyasyna kosyluynan bolady Fotohimiyalyk aktivtenu procesinde zharyk sәulelerin sinirgen molekula atomdarga nemese atomdar tobyna ydyrajdy kejde molekula ydyramaj kozgan molekula kүjine auysady Ydyraudan pajda bolgan bolshekterdin nemese zattardyn aktivtiliginin zhogary boluy ondagy bos valenttilikke bajlanysty Fotohimiyalyk reakciyalardyn tiimdiligi kvant shygymymen anyktalady Ol reakciya onimindegi molekulalar sanynyn zhutylgan kvant sanyna katynasyna ten Fotohimiyalyk reakciyalar t b bolyp bolinedi Bul reakciyalardyn praktikalyk manyzy zor Mysaly aua kabatynyn zhogary boliginde ottek molekulasy kyska tolkyndy ultrakүlgin kүn radiaciyasyn sinirip kozgan kүjge ajnalady O2 hv O2 Osy molekulalar kalypty ottek molekulalarymen әrekettesip O2 O2 O3 O tomengi aua kabatyndagy organizmderdi korgajtyn ozon kabatyn tүzedi Ozonosfera Kүn sәulesi energiyasyn pajdalanatyn osimdikterdegi fotosintez procesi zhәne fotografiya procester fotohimiyalyk reakciyalardyn katysuymen zhүredi Derekkozder Қazak Enciklopediyasy Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet