Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Тұтасжапырақ (Haplophyllum) – рута тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік не бұта. Қазақстанның барлық аймақтарындағы құмды, саз балшықты жерлерде, тасты шағылдардың шетінде, өзеннің кепкен салаларында, кейде егістіктердің арасында, таулардың етегіндегі тастақты беткейлерде өсетін 10 түрі бар. Жапырақтарында бөбешік жапырақшалары болмайды. Гүлдері қосжынысты, тостағанша және күлте жапырақшаларының саны 4 – 5, аталығы – 10. Жатыны көбінесе 2 – 5 ұялы, аналық мойны біреу, аузы тұтас болады. Жемісі – қорапша, сүйекше не жидек. Тұтасжапырақтың ең жиі кездесетін түрлері – жалпақжапырақты Тұтасжапырақ (Н. latіfolіum) және Бунге Тұтасжапырақы (Н. bungeі). Бұлардың биіктігі 30 – 70 см. Сабақтары тықыр, сыртын без жапқан. Жапырақтары сопақша, кейде олардың шеті бұйраланып келеді. Гүлі сары түсті, қалқанша гүлшоғырына топталған. Мамыр – маусым айларында гүлдеп, маусым – шілдеде жеміс салады. Тұтасжапырақтың құрамында эфир майы бар, мал үшін улы өсімдік болып саналады. Тұтасжапырақтың 2 түрі: Жоңғар Тұтасжапырақы (Н. dshungarіcum) және Евгений Коровин Тұтасжапырақы (Н. eugenіі korovіnіі) – өте сирек кездесетін эндемиктер, сондықтан қорғауға алынып, Қазақстанның “” енгізілген.
| Тұтасжапырақ | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Haplophyllum linifolium subsp. rosmarinifolium | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| түрлері | ||||||||||||||
| 26 түрі белгілі |
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tutaszhapyrak Haplophyllum ruta tukymdasyna zhatatyn kop zhyldyk shoptesin osimdik ne buta Қazakstannyn barlyk ajmaktaryndagy kumdy saz balshykty zherlerde tasty shagyldardyn shetinde ozennin kepken salalarynda kejde egistikterdin arasynda taulardyn etegindegi tastakty betkejlerde osetin 10 tүri bar Zhapyraktarynda bobeshik zhapyrakshalary bolmajdy Gүlderi koszhynysty tostagansha zhәne kүlte zhapyrakshalarynyn sany 4 5 atalygy 10 Zhatyny kobinese 2 5 uyaly analyk mojny bireu auzy tutas bolady Zhemisi korapsha sүjekshe ne zhidek Tutaszhapyraktyn en zhii kezdesetin tүrleri zhalpakzhapyrakty Tutaszhapyrak N latifolium zhәne Bunge Tutaszhapyraky N bungei Bulardyn biiktigi 30 70 sm Sabaktary tykyr syrtyn bez zhapkan Zhapyraktary sopaksha kejde olardyn sheti bujralanyp keledi Gүli sary tүsti kalkansha gүlshogyryna toptalgan Mamyr mausym ajlarynda gүldep mausym shildede zhemis salady Tutaszhapyraktyn kuramynda efir majy bar mal үshin uly osimdik bolyp sanalady Tutaszhapyraktyn 2 tүri Zhongar Tutaszhapyraky N dshungaricum zhәne Evgenij Korovin Tutaszhapyraky N eugenii korovinii ote sirek kezdesetin endemikter sondyktan korgauga alynyp Қazakstannyn engizilgen TutaszhapyrakHaplophyllum linifolium subsp rosmarinifoliumDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked Saby Tukymdasy Tegi Haplophyllum Juss 1825tүrleri26 tүri belgiliDerekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet