Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Түркістан комитеті -Уақытша үкіметтің Түркістан өлкесіндегі жергілікті органы. Уақытша үкіметтің 1917 жылғы 7 сәуірдегі қаулысына сәйкес құрылған бұл органға Түркістан өлкесінде туындаған мәселелерді шешу, орталық билік атынан басқару міндеті жүктелді. 9 адамнан тұратын Түркістан комитетіне кадеттер партиясының белсенді мүшесі Н.Н.Щепкин төраға болып тағайындалды. Түркістан комитеті құрамында , , С.Мақсұдов секілді жергілікті халықтардан шыққан көрнекті қайраткерлер болды. көп ұзамай Торғай облысы комиссары болып тағайындалуына байланысты Түркістан комитеті Құрамынан шығып кетті. Түркістан комитетінің мүшелері қызметке кіріскен бойда Уақытша үкімет жариялаған ұлттар арасындағы теңдік, демократ, принциптердің сақталуы туралы, т.б. қаулыларды жүзеге асыруды қолға алды. Түркістан комитетінің мүшелері Тынышбаев пен О.А.Шкапский Жетісу облысына барып, онда 1916 жылғы көтерілістен соң туындаған ауыртпалықтарды шешуге кірісті. Олар ауып кеткен қазақтар мен қырғыздардың елге оралуын қамтамасыз етуде және котерілістен соң ушығып кеткен ұлтаралық қатынасты реттеуге көп еңбек сіңірді. Түркістан комитеті өлкедегі халықты азық-түлікпен қамтамасыз етудің шешімін таба алмай, оны шешуді орталық биліктен күтті. Бұл өз кезегінде жергілікті халықтың Түркістан комитетіне деген наразылығын күшейтті. Оның үстіне өлкедегі еуропалық нәсілдегі солдат депутаттары кеңесі Түркістан комитетітінен өздерімен санасуды талап етіп, жергілікті билік орындарына өз адамдарын қоюға ұмтылды. Мұндай ахуал Түркістан комитетінің қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтірді. Соған орай 1 шілдеде Щепкин Түркістан комитетінің төрағасы қызметінен отставкаға кетті. 19 шілдеде Уақытша үкіметтің қаулысымен Түркістан комитетінің төрағасы болып В.П.Наливкин тағайындалды. Түркістан комитеті құрамына Мұстафа Шоқай енгізілді. 12 қыркүйекте Ташкент қаласының жұмысшы және солдат депутаттары кеңесі Түркістан комитетінің колынан бар билікті тартып алу мақсатында бүлік үйымдастырды. Бұл бүлікті басу мақсатында Уақытша үкімет Түркістан өлкесіне генерал П.А.Коровиченко басқарған жазалау экспедициясын аттандырды. Түркістан комитеті Ташкент қаласын әскери жағдайда деп жариялады. Жазалау экспедициясы келгеннен кейін 27 қыркүйекте жұмысшы және солдат депутаттары кеңесі ұйымдастырған ереуіл тоқтады. Уақытша үкімет генералы Коровиченкоға Түркістан комитетінің үстінен билік жүргізетін Түркістан өлкесінің бас комиссары лауазымын берді және оны Түркістан әскери округінің қолбасшысы етіп тағайындады. Қазан төңкерісі жайлы хабар жетісімен өлкелік жұмысшы және солдат депутаттары кеңесі Түркістан комитетін биліктен тайдыру жолына ашық кірісіп, қарулы жасақтар құрды. Осындай жасақтың күшімен 1 қарашада жұмысшы және солдат депутаттар кеңесі Коровиченконы тұтқынға алып, Түркістан комитеті таратылғанын мәлімдеді. Тұтқынға түскісі келмеген Түркістан комитетінің төрағасы Наливкин өзіне- өзі қару жұмсап, атылып өлді.
Дереккөздер
- Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tүrkistan komiteti Uakytsha үkimettin Tүrkistan olkesindegi zhergilikti organy Uakytsha үkimettin 1917 zhylgy 7 sәuirdegi kaulysyna sәjkes kurylgan bul organga Tүrkistan olkesinde tuyndagan mәselelerdi sheshu ortalyk bilik atynan baskaru mindeti zhүkteldi 9 adamnan turatyn Tүrkistan komitetine kadetter partiyasynyn belsendi mүshesi N N Shepkin toraga bolyp tagajyndaldy Tүrkistan komiteti kuramynda S Maksudov sekildi zhergilikti halyktardan shykkan kornekti kajratkerler boldy kop uzamaj Torgaj oblysy komissary bolyp tagajyndaluyna bajlanysty Tүrkistan komiteti Қuramynan shygyp ketti Tүrkistan komitetinin mүsheleri kyzmetke kirisken bojda Uakytsha үkimet zhariyalagan ulttar arasyndagy tendik demokrat principterdin saktaluy turaly t b kaulylardy zhүzege asyrudy kolga aldy Tүrkistan komitetinin mүsheleri Tynyshbaev pen O A Shkapskij Zhetisu oblysyna baryp onda 1916 zhylgy koterilisten son tuyndagan auyrtpalyktardy sheshuge kiristi Olar auyp ketken kazaktar men kyrgyzdardyn elge oraluyn kamtamasyz etude zhәne koterilisten son ushygyp ketken ultaralyk katynasty retteuge kop enbek sinirdi Tүrkistan komiteti olkedegi halykty azyk tүlikpen kamtamasyz etudin sheshimin taba almaj ony sheshudi ortalyk bilikten kүtti Bul oz kezeginde zhergilikti halyktyn Tүrkistan komitetine degen narazylygyn kүshejtti Onyn үstine olkedegi europalyk nәsildegi soldat deputattary kenesi Tүrkistan komitetitinen ozderimen sanasudy talap etip zhergilikti bilik oryndaryna oz adamdaryn koyuga umtyldy Mundaj ahual Tүrkistan komitetinin kalypty zhumys isteuine kedergi keltirdi Sogan oraj 1 shildede Shepkin Tүrkistan komitetinin toragasy kyzmetinen otstavkaga ketti 19 shildede Uakytsha үkimettin kaulysymen Tүrkistan komitetinin toragasy bolyp V P Nalivkin tagajyndaldy Tүrkistan komiteti kuramyna Mustafa Shokaj engizildi 12 kyrkүjekte Tashkent kalasynyn zhumysshy zhәne soldat deputattary kenesi Tүrkistan komitetinin kolynan bar bilikti tartyp alu maksatynda bүlik үjymdastyrdy Bul bүlikti basu maksatynda Uakytsha үkimet Tүrkistan olkesine general P A Korovichenko baskargan zhazalau ekspediciyasyn attandyrdy Tүrkistan komiteti Tashkent kalasyn әskeri zhagdajda dep zhariyalady Zhazalau ekspediciyasy kelgennen kejin 27 kyrkүjekte zhumysshy zhәne soldat deputattary kenesi ujymdastyrgan ereuil toktady Uakytsha үkimet generaly Korovichenkoga Tүrkistan komitetinin үstinen bilik zhүrgizetin Tүrkistan olkesinin bas komissary lauazymyn berdi zhәne ony Tүrkistan әskeri okruginin kolbasshysy etip tagajyndady Қazan tonkerisi zhajly habar zhetisimen olkelik zhumysshy zhәne soldat deputattary kenesi Tүrkistan komitetin bilikten tajdyru zholyna ashyk kirisip karuly zhasaktar kurdy Osyndaj zhasaktyn kүshimen 1 karashada zhumysshy zhәne soldat deputattar kenesi Korovichenkony tutkynga alyp Tүrkistan komiteti taratylganyn mәlimdedi Tutkynga tүskisi kelmegen Tүrkistan komitetinin toragasy Nalivkin ozine ozi karu zhumsap atylyp oldi DerekkozderAjbyn Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 880 bet ISBN 9965 893 73 H Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet