Әкімшілік-аумақтық жағынан Түркия 81 илге бөлінеді (түр. il - «облыс»).
Илдер
Илдің мемлекеттік басқаруын үкімет тағайындайтын әкім - уәли (түр. vali) жүзеге асырады. Әкімнің резиденциясы уәлаят (түр. vilayet) деп аталады, демек, ил (провинция) деген бұрынғы термин.
Әрбір ил илче (түр. ilçe) немесе аудандарға бөлінеді. Илдің әкімшілік орталығы оның орталық аймағында орналасқан - меркез илче (түр. merkez ilçe).
Әдетте, немесе олардың әкімшілік орталықтарымен бірдей атауы бар. Бірақ ерекшеліктер бар: илі (әкімшілік орталығы - Антакия қаласы), илі (әкімшілік орталығы - Измит қаласы) және (әкімшілік орталығы - қаласы).
1926 жылы Түркия 57 илге бөлінді, 1939 жылы қосылды, 1947 жылы Артвин, Тунжелі, Каракүз (қазіргі ), және , 1953 жылы — Ушак, 1954 жылы — және , 1957 жылы — құрылды. 1957-1989 жылдар аралығында ил саны тұрақты болып қалды — 67. 1989 жылы — , , және , 1990 жылы — және , 1991 жылы — , 1994 жылы — Ығдыр және , 1995 жылы — , Карабүк және , 1997 жылы — Османие, 1999 жылы — .
Қазіргі уақытта Түркия аумағы келесі илдерге (провинцияларға) бөлінеді:
№ | Ил (қаз.) | Ил (түр.) | Ил алаңы, км² | Ил тұрғыны, адам. (2009) | Халық тығыздығы, адам/км² | Әкімшілік орталығы | Әкімшілік орталықтың халқы, чел. | Код |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Ағры | Ağrı | 11 315 | 537 665 | 47,52 | 79 764 | 04 | |
2 | Адана | Adana | 14 256 | 2 062 226 | 144,66 | Адана (агл.) | 1 130 710 | 01 |
3 | Адыяман | Adıyaman | 7 572 | 588 475 | 77,72 | 178 538 | 02 | |
4 | Aydın | 7 922 | 950 757 | 120,01 | Айдын | 142 267 | 09 | |
5 | Aksaray | 8 051 | 396 084 | 49,20 | 129 949 | 68 | ||
6 | Амасия | Amasya | 5 731 | 365 231 | 63,73 | 74 393 | 05 | |
7 | Ankara | 25 615 | 5 017 914 | 195,90 | Анкара (агл.) | 3 203 362 | 06 | |
8 | Анталия | Antalya | 20 599 | 1 719 751 | 83,49 | Анталия | 603 190 | 07 |
9 | Ардахан | Ardahan | 5 495 | 133 756 | 24,34 | 17 274 | 75 | |
10 | Артвин | Artvin | 7 493 | 191 934 | 25,62 | 23 157 | 08 | |
11 | Афионкарахисар | Afyonkarahisar | 14 532 | 701 326 | 48,26 | Афионкарахисар | 128 516 | 03 |
12 | Байбурт | Bayburt | 4 043 | 97 358 | 24,08 | 32 285 | 69 | |
13 | Балыкесир | Balıkesir | 14 442 | 1 076 347 | 74,53 | 215 436 | 10 | |
14 | Бартын | Bartın | 1 960 | 184 178 | 93,97 | 35 992 | 74 | |
15 | Батман | Batman | 4 671 | 456 734 | 97,78 | 246 678 | 72 | |
16 | Биледжик | Bilecik | 4 181 | 194 326 | 46,48 | 34 105 | 11 | |
17 | Бингөл | Bingöl | 8 402 | 253 739 | 30,20 | 68 876 | 12 | |
18 | Битлис | Bitlis | 8 413 | 388 678 | 46,20 | 44 923 | 13 | |
19 | Болу | Bolu | 10 716 | 270 654 | 25,26 | 84 565 | 14 | |
20 | Бурдур | Burdur | 7 238 | 256 803 | 35,48 | 63 363 | 15 | |
21 | Bursa | 11 087 | 2 550 645 | 230,06 | Бурса (агл.) | 1 194 687 | 16 | |
22 | Ван | Van | 20 927 | 1 022 330 | 48,85 | Ван | 284 464 | 65 |
23 | Gaziantep | 7 194 | 1 285 249 | 178,66 | Газиантеп (агл.) | 853 513 | 27 | |
24 | Giresun | 7 151 | 523 819 | 73,25 | 83 636 | 28 | ||
25 | Gümüşhane | 6 125 | 186 953 | 30,52 | Гүмүшхане | 30 270 | 29 | |
26 | Денизли | Denizli | 11 716 | 950 029 | 81,09 | 275 480 | 20 | |
27 | Diyarbakır | 15 162 | 1 362 708 | 89,88 | Диярбакыр | 545 983 | 21 | |
28 | Düzce | 1 065 | 314 261 | 295,08 | 56 649 | 81 | ||
29 | Zonguldak | 3 470 | 615 599 | 177,41 | Зонгулдак | 104 276 | 67 | |
30 | İzmir | 11 811 | 3 370 866 | 285,40 | Измир (агл.) | 2 232 265 | 35 | |
31 | Йозгат | Yozgat | 14 083 | 682 919 | 48,49 | 73 930 | 66 | |
32 | Kayseri | 17 116 | 1 060 432 | 61,96 | Кайсери (агл.) | 536 392 | 38 | |
33 | Karabük | 2 864 | 225 102 | 78,60 | Карабүк | 100 749 | 78 | |
34 | Karaman | 8 816 | 243 210 | 27,59 | 105 384 | 70 | ||
35 | Kars | 9 594 | 325 016 | 33,88 | 78 473 | 36 | ||
36 | Kastamonu | 13 473 | 375 476 | 27,87 | 64 606 | 37 | ||
37 | Kahramanmaraş | 14 213 | 1 002 384 | 70,53 | 326 198 | 46 | ||
38 | Kilis | 1 239 | 114 724 | 92,59 | 70 670 | 79 | ||
39 | Kocaeli | 3 635 | 1 206 085 | 331,80 | Измит | 195 699 | 41 | |
40 | Konya | 40 824 | 2 192 166 | 53,70 | Кония (агл.) | 742 690 | 42 | |
41 | Kırklareli | 6 056 | 328 461 | 54,24 | 53 221 | 39 | ||
42 | Kırşehir | 6 434 | 253 239 | 39,36 | 88 105 | 40 | ||
43 | Kırıkkale | 4 589 | 383 508 | 83,57 | 205 078 | 71 | ||
44 | Kütahya | 12 119 | 656 903 | 54,20 | 166 665 | 43 | ||
45 | Malatya | 12 235 | 853 658 | 69,77 | 381 081 | 44 | ||
46 | Manisa | 13 120 | 1 260 169 | 96,05 | Маниса | 214 345 | 45 | |
47 | Mardin | 9 097 | 705 098 | 77,51 | 65 072 | 47 | ||
48 | Mersin | 15 737 | 2 271 400 | 144,34 | Мерсин | 545 000 | 33 | |
49 | Muğla | 12 716 | 715 328 | 56,25 | 43 845 | 48 | ||
50 | Муш | Muş | 8 023 | 453 654 | 56,54 | Муш | 67 927 | 49 |
51 | Nevşehir | 5 438 | 309 914 | 56,99 | 67 864 | 50 | ||
52 | Niğde | 7 318 | 348 081 | 47,57 | Нигде | 78 088 | 51 | |
53 | Ordu | 5 894 | 887 765 | 150,62 | Орду | 112 525 | 52 | |
54 | Osmaniye | 3 189 | 458 782 | 143,86 | Османие | 173 977 | 80 | |
55 | Rize | 3 792 | 365 938 | 96,50 | 78 144 | 53 | ||
56 | Sakarya | 4 895 | 756 168 | 154,48 | 283 752 | 54 | ||
57 | Samsun | 9 474 | 1 209 137 | 127,63 | Самсун | 363 180 | 55 | |
58 | Sivas | 28 129 | 755 091 | 26,84 | Сивас | 251 776 | 58 | |
59 | Siirt | 5 465 | 263 676 | 48,25 | Сиирт | 98 281 | 56 | |
60 | Sinop | 5 858 | 225 574 | 38,51 | 30 502 | 57 | ||
61 | İstanbul | 5 170 | 11 622 257 | 2248,02 | Ыстанбұл (агл.) | 8 803 468 | 34 | |
62 | Tekirdağ | 6 345 | 623 591 | 98,28 | Текирдағ | 107 191 | 59 | |
63 | Tokat | 9 912 | 828 027 | 83,54 | Токат | 113 100 | 60 | |
64 | Trabzon | 4 495 | 975 137 | 216,94 | Трабзон | 214 949 | 61 | |
65 | Tunceli | 7 406 | 93 584 | 12,64 | Тунжелі | 25 041 | 62 | |
66 | Uşak | 5 174 | 322 313 | 62,29 | Ушак | 137 001 | 64 | |
67 | Hakkâri | 7 729 | 236 581 | 30,61 | 58 145 | 30 | ||
68 | Hatay | 5 678 | 1 448 418 | 255,09 | Антакия | 144 910 | 31 | |
69 | Чанаккале | Çanakkale | 9 887 | 464 975 | 47,03 | 75 810 | 17 | |
70 | Чанкыры | Çankırı | 8 411 | 270 355 | 32,14 | 62 508 | 18 | |
71 | Чорум | Çorum | 12 833 | 597 065 | 46,53 | 161 321 | 19 | |
72 | Şanlıurfa | 19 091 | 1 443 422 | 75,61 | Шанлыурфа | 385 588 | 63 | |
73 | Şırnak | 7 296 | 353 197 | 48,41 | 52 743 | 73 | ||
74 | Iğdır | 3 584 | 168 634 | 47,05 | Ығдыр | 59 880 | 76 | |
75 | Isparta | 8 733 | 513 681 | 58,82 | Ыспарта | 148 496 | 32 | |
76 | Edirne | 6 241 | 402 606 | 64,51 | Едирне | 119 298 | 22 | |
77 | Elazığ | 9 181 | 569 616 | 62,04 | 266 495 | 23 | ||
78 | Erzincan | 11 974 | 316 841 | 26,46 | 107 175 | 24 | ||
79 | Erzurum | 24 741 | 937 389 | 37,89 | Ерзурум | 361 235 | 25 | |
80 | Eskişehir | 13 904 | 706 009 | 50,78 | Ескішаһар | 482 793 | 26 | |
81 | Yalova | 403 | 168 593 | 418,34 | 70 118 | 77 | ||
Барлығы | 781 978 | 71 977 744 | 92,05 |
Илче
Негізгі мақала:
Илдер (провинциялар) илчелер (түрікше ilçe ) немесе аудандардан тұрады. 2013 жылғы жағдай бойынша олардың саны 957-ні құрады. Әрбір илдің әкімшілік орталығында меркез илче (түрікше merkez ilçe) немесе орталық аудан орналасқан. Біраз аудандар болыстарға (буджактарға) бөлінеді.
Дереккөздер
- https://bigenc.ru/geography/text/4211458 Мұрағатталған 4 қарашаның 2021 жылы. // https://ru.wikipedia.org/wiki/Большая_российская_энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. https://ru.wikipedia.org/wiki/Осипов,_Юрий_Сергеевич. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
- Бұрын «уәлаят» терминін қолданған
- 2009 Census, population living in cities. Turkish Statistical Institute (2010). Басты дереккөзінен мұрағатталған 6 тамыз 2012. Тексерілді, 25 қаңтар 2010.
- Әр көліктің нөмірлік коды көрсетілген.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Әkimshilik aumaktyk zhagynan Tүrkiya 81 ilge bolinedi tүr il oblys Tүrkiyanyn әkimshilik bolinuiIlderIldin memlekettik baskaruyn үkimet tagajyndajtyn әkim uәli tүr vali zhүzege asyrady Әkimnin rezidenciyasy uәlayat tүr vilayet dep atalady demek il provinciya degen buryngy termin Әrbir il ilche tүr ilce nemese audandarga bolinedi Ildin әkimshilik ortalygy onyn ortalyk ajmagynda ornalaskan merkez ilche tүr merkez ilce Әdette nemese olardyn әkimshilik ortalyktarymen birdej atauy bar Birak erekshelikter bar ili әkimshilik ortalygy Antakiya kalasy ili әkimshilik ortalygy Izmit kalasy zhәne әkimshilik ortalygy kalasy 1926 zhyly Tүrkiya 57 ilge bolindi 1939 zhyly kosyldy 1947 zhyly Artvin Tunzheli Karakүz kazirgi zhәne 1953 zhyly Ushak 1954 zhyly zhәne 1957 zhyly kuryldy 1957 1989 zhyldar aralygynda il sany turakty bolyp kaldy 67 1989 zhyly zhәne 1990 zhyly zhәne 1991 zhyly 1994 zhyly Ygdyr zhәne 1995 zhyly Karabүk zhәne 1997 zhyly Osmanie 1999 zhyly Қazirgi uakytta Tүrkiya aumagy kelesi ilderge provinciyalarga bolinedi Tүrkiya ilderi Il kaz Il tүr Il alany km Il turgyny adam 2009 Halyk tygyzdygy adam km Әkimshilik ortalygy Әkimshilik ortalyktyn halky chel Kod1 Agry Agri 11 315 537 665 47 52 79 764 042 Adana Adana 14 256 2 062 226 144 66 Adana agl 1 130 710 013 Adyyaman Adiyaman 7 572 588 475 77 72 178 538 024 Aydin 7 922 950 757 120 01 Ajdyn 142 267 095 Aksaray 8 051 396 084 49 20 129 949 686 Amasiya Amasya 5 731 365 231 63 73 74 393 057 Ankara 25 615 5 017 914 195 90 Ankara agl 3 203 362 068 Antaliya Antalya 20 599 1 719 751 83 49 Antaliya 603 190 079 Ardahan Ardahan 5 495 133 756 24 34 17 274 7510 Artvin Artvin 7 493 191 934 25 62 23 157 0811 Afionkarahisar Afyonkarahisar 14 532 701 326 48 26 Afionkarahisar 128 516 0312 Bajburt Bayburt 4 043 97 358 24 08 32 285 6913 Balykesir Balikesir 14 442 1 076 347 74 53 215 436 1014 Bartyn Bartin 1 960 184 178 93 97 35 992 7415 Batman Batman 4 671 456 734 97 78 246 678 7216 Biledzhik Bilecik 4 181 194 326 46 48 34 105 1117 Bingol Bingol 8 402 253 739 30 20 68 876 1218 Bitlis Bitlis 8 413 388 678 46 20 44 923 1319 Bolu Bolu 10 716 270 654 25 26 84 565 1420 Burdur Burdur 7 238 256 803 35 48 63 363 1521 Bursa 11 087 2 550 645 230 06 Bursa agl 1 194 687 1622 Van Van 20 927 1 022 330 48 85 Van 284 464 6523 Gaziantep 7 194 1 285 249 178 66 Gaziantep agl 853 513 2724 Giresun 7 151 523 819 73 25 83 636 2825 Gumushane 6 125 186 953 30 52 Gүmүshhane 30 270 2926 Denizli Denizli 11 716 950 029 81 09 275 480 2027 Diyarbakir 15 162 1 362 708 89 88 Diyarbakyr 545 983 2128 Duzce 1 065 314 261 295 08 56 649 8129 Zonguldak 3 470 615 599 177 41 Zonguldak 104 276 6730 Izmir 11 811 3 370 866 285 40 Izmir agl 2 232 265 3531 Jozgat Yozgat 14 083 682 919 48 49 73 930 6632 Kayseri 17 116 1 060 432 61 96 Kajseri agl 536 392 3833 Karabuk 2 864 225 102 78 60 Karabүk 100 749 7834 Karaman 8 816 243 210 27 59 105 384 7035 Kars 9 594 325 016 33 88 78 473 3636 Kastamonu 13 473 375 476 27 87 64 606 3737 Kahramanmaras 14 213 1 002 384 70 53 326 198 4638 Kilis 1 239 114 724 92 59 70 670 7939 Kocaeli 3 635 1 206 085 331 80 Izmit 195 699 4140 Konya 40 824 2 192 166 53 70 Koniya agl 742 690 4241 Kirklareli 6 056 328 461 54 24 53 221 3942 Kirsehir 6 434 253 239 39 36 88 105 4043 Kirikkale 4 589 383 508 83 57 205 078 7144 Kutahya 12 119 656 903 54 20 166 665 4345 Malatya 12 235 853 658 69 77 381 081 4446 Manisa 13 120 1 260 169 96 05 Manisa 214 345 4547 Mardin 9 097 705 098 77 51 65 072 4748 Mersin 15 737 2 271 400 144 34 Mersin 545 000 3349 Mugla 12 716 715 328 56 25 43 845 4850 Mush Mus 8 023 453 654 56 54 Mush 67 927 4951 Nevsehir 5 438 309 914 56 99 67 864 5052 Nigde 7 318 348 081 47 57 Nigde 78 088 5153 Ordu 5 894 887 765 150 62 Ordu 112 525 5254 Osmaniye 3 189 458 782 143 86 Osmanie 173 977 8055 Rize 3 792 365 938 96 50 78 144 5356 Sakarya 4 895 756 168 154 48 283 752 5457 Samsun 9 474 1 209 137 127 63 Samsun 363 180 5558 Sivas 28 129 755 091 26 84 Sivas 251 776 5859 Siirt 5 465 263 676 48 25 Siirt 98 281 5660 Sinop 5 858 225 574 38 51 30 502 5761 Istanbul 5 170 11 622 257 2248 02 Ystanbul agl 8 803 468 3462 Tekirdag 6 345 623 591 98 28 Tekirdag 107 191 5963 Tokat 9 912 828 027 83 54 Tokat 113 100 6064 Trabzon 4 495 975 137 216 94 Trabzon 214 949 6165 Tunceli 7 406 93 584 12 64 Tunzheli 25 041 6266 Usak 5 174 322 313 62 29 Ushak 137 001 6467 Hakkari 7 729 236 581 30 61 58 145 3068 Hatay 5 678 1 448 418 255 09 Antakiya 144 910 3169 Chanakkale Canakkale 9 887 464 975 47 03 75 810 1770 Chankyry Cankiri 8 411 270 355 32 14 62 508 1871 Chorum Corum 12 833 597 065 46 53 161 321 1972 Sanliurfa 19 091 1 443 422 75 61 Shanlyurfa 385 588 6373 Sirnak 7 296 353 197 48 41 52 743 7374 Igdir 3 584 168 634 47 05 Ygdyr 59 880 7675 Isparta 8 733 513 681 58 82 Ysparta 148 496 3276 Edirne 6 241 402 606 64 51 Edirne 119 298 2277 Elazig 9 181 569 616 62 04 266 495 2378 Erzincan 11 974 316 841 26 46 107 175 2479 Erzurum 24 741 937 389 37 89 Erzurum 361 235 2580 Eskisehir 13 904 706 009 50 78 Eskishaһar 482 793 2681 Yalova 403 168 593 418 34 70 118 77Barlygy 781 978 71 977 744 92 05IlcheNegizgi makala Ilder provinciyalar ilcheler tүrikshe ilce nemese audandardan turady 2013 zhylgy zhagdaj bojynsha olardyn sany 957 ni kurady Әrbir ildin әkimshilik ortalygynda merkez ilche tүrikshe merkez ilce nemese ortalyk audan ornalaskan Biraz audandar bolystarga budzhaktarga bolinedi Derekkozderhttps bigenc ru geography text 4211458 Muragattalgan 4 karashanyn 2021 zhyly https ru wikipedia org wiki Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red https ru wikipedia org wiki Osipov Yurij Sergeevich M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 Buryn uәlayat terminin koldangan 2009 Census population living in cities Turkish Statistical Institute 2010 Basty derekkozinen muragattalgan 6 tamyz 2012 Tekserildi 25 kantar 2010 Әr koliktin nomirlik kody korsetilgen