Тірі организмдер дүниесі - құрылымы және биосферадағы функциялық рөлі жөнінен тірі организмдердің ең ірі бірлестіктері тірі организмдер дүниесінің 5 түрі сараланады. Прокариот жоғары дүниесі екі дүниені — мен бактерияларды қамтиды, олар: редуценттер рөлін атқаратын ядросыз организмдер, биологиялық азот ұстаушылар, продуцент- хемотрофтар мен продуцент-фототрофтар (цианбактериялар). жоғары дүниесі үш дүниені қамтиды, олар: Өсімдіктер — хлорофилы бар бір клеткалы және көп клеткалы организмдер, мұның өзі олардың фотосинтезді жүзеге асырып, экожүйелерде продуценттер (фотоавтотрофтар) болуына мүмкіндік береді. Жануарлар — дайып органикалық (тірі не елі) заттекпен көректепетіп гетеротрофтық организмдер. Бұл өте-мәте әр алуап топ экожүйелерде консументтер мен редуценттер рөлін атқарады. Жануарлардың барынша жылжымалылығы нәтижесінде олар органикалық заттектің орнын ауыстыруда (өсімдіктердің тұқымы мен тозаңын тасуды қоса) "көлік құралдары" болады, қөректері алуан түрлі болғандықтан (өсімдіктер мен әр түрлі жануарлар, микроорганизмдер, саңырауқұлақтар), — экожүйелердегі экологиялық тепетеіңікті реттеушілер болып табылады. Саңырауқұлақтар — (микроскоптық ашытқы клеткаларынан, өңездерден альт түрлеріпе дейінгі) организмдердің ұланғайыр тобы, олар органикалық заттектің редуценттері рөлін атқарады, өсімдіктердің топырақтан минералдық заттектер мен су сіңіруіне жәрдемдесіп, олармен сөлбеспелік байланыстар түзеді және өсімдіктер мен жануарлар популяцияларының тығыздығың реттейтін паразиттер болып табылады.
Дереккөздер
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tiri organizmder dүniesi kurylymy zhәne biosferadagy funkciyalyk roli zhoninen tiri organizmderdin en iri birlestikteri tiri organizmder dүniesinin 5 tүri saralanady Prokariot zhogary dүniesi eki dүnieni men bakteriyalardy kamtidy olar reducentter rolin atkaratyn yadrosyz organizmder biologiyalyk azot ustaushylar producent hemotroftar men producent fototroftar cianbakteriyalar zhogary dүniesi үsh dүnieni kamtidy olar Өsimdikter hlorofily bar bir kletkaly zhәne kop kletkaly organizmder munyn ozi olardyn fotosintezdi zhүzege asyryp ekozhүjelerde producentter fotoavtotroftar boluyna mүmkindik beredi Zhanuarlar dajyp organikalyk tiri ne eli zattekpen korektepetip geterotroftyk organizmder Bul ote mәte әr aluap top ekozhүjelerde konsumentter men reducentter rolin atkarady Zhanuarlardyn barynsha zhylzhymalylygy nәtizhesinde olar organikalyk zattektin ornyn auystyruda osimdikterdin tukymy men tozanyn tasudy kosa kolik kuraldary bolady korekteri aluan tүrli bolgandyktan osimdikter men әr tүrli zhanuarlar mikroorganizmder sanyraukulaktar ekozhүjelerdegi ekologiyalyk tepeteinikti retteushiler bolyp tabylady Sanyraukulaktar mikroskoptyk ashytky kletkalarynan onezderden alt tүrleripe dejingi organizmderdin ulangajyr toby olar organikalyk zattektin reducentteri rolin atkarady osimdikterdin topyraktan mineraldyk zattekter men su siniruine zhәrdemdesip olarmen solbespelik bajlanystar tүzedi zhәne osimdikter men zhanuarlar populyaciyalarynyn tygyzdygyn rettejtin parazitter bolyp tabylady DerekkozderOryssha kazaksha tүsindirme sozdik Fizika Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar S Torajgyrov atyndagy Pavlodar memlekettik universiteti 2006 ISBN 9965 808 88 0Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet