Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бұлардың алдыңғы қанаттары денесінде қомдалатын, қатқылдау келген, денеге тура орналасқан, енсіздеу болады. Қанаттың жалпақтау келген екінші жұбы - жарғақ қанат, тура қанаттың астына орналасады. Ауыз мүшелері кеміруге бейімделеді. Артқы аяқтары ұзын болғандықтан, турақанатты бунақденелілер ұзаққа секіре алады. Шегіртке, , саяқ, шілделік, бұзаубас тәрізді бунақденелілер турақанаттылар отрядына жатады. Бұлардың кейбірлері кейбір дене мүшелерін біріне-бірін үйкелеу арқылы шырылдаған дыбыс шығарады; шекшек пен шілделік қанатын қанатына үйкейді; шегіртке мен саяқшы артқы аяғының санымен қанаттың жиегін үйкейді. Шегіртке, саяқ, шекшек, бұзаубас ауыл шаруашылығына зиян келтіреді.
| Турақанаттылар | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
|
Шегіртке
Қазақстанда Сырдария, Іле, Алакөл, Зайсан көлі, Каспий теңізінің қамысты жағалауын жайлайтын көкқасқа шегіртке - ауылшаруашылық дақылдарының аса қауіпті зиянкесі. Бұл басқа шегіртке түрлерінен денесінің ірілігі және мұртының қысқалығымен ерекшеленеді. Көкқасқа шегіртке оңтүстік аймақтағы өзен сағасында көбейеді. Көбею маусымы тамыз айының соңында байқалады. Аналық шегіртке құрсағының ұшындағы қысқа жұмыртқасалғышпен топырақты шұңқырлап, ерекше безден бөлініп шыққан көбікті затпен бірге сол жерге жұмыртқа салады. Бөлінген зат жұмыртқаларды біріне-бірін жабыстырып, шұжық пішінді қоймақалта түзеді. Жұмыртқалар қоймақалтада қыстап шығып, одан көктемде дернәсілдер дүниеге келеді. Дернәсіл қанатсыз болады, сондықтан оны жаяу шегіртке деп атайды.
Дернәсілдер бірнеше рет түлейді, топтасып тіршілік ете бастайды; дернәсілдер тобы жаушоғыл деп аталады. Жаяу шегірткелерден құралған жаушоғыл жолында кездескен өсімдік атаулыны жайпап, бір жерден екінші жерге көшеді. Дернәсіл бесінші рет түлеген соң шегірткеге айналады. Ересек шегірткелер аспанды қаптап, егістегі жаяу шегірткелерден аластайды.
Саяқ
Бұл -шегірткеге өте ұқсас, бірақ шағын денелі бунақдене. Қазақстанда саяқтың әсіресе шұбар саяқ және көгілдірқанат саяқ деген түрлері кездеседі. Саяқтардың кейбір түрі ауыл шаруашылық дақылдарын, шабындықты және жайылымды бүлдіреді.
Шекшек
Қазақстанда қысқақанаты шекшекті кездестіруге болады. Бұлар жіңішке, ұзын мұрты арқылы оңай ажыратылады. Ол зиянды бунақденелілерді жеп, көбірек пайда келтіеді. Шекшектің жалпы дене бітімі шегірткеге ұқсас.
Шілделік
Шілделіктер - шегірткеге ұқсас ұзын мұртты бунақденелі жәндіктер, құрсағының ұшында бунақталған екі ұзын өскін болады.
Бұзаубас
Шілделік тұқымдастарға жататын бунақденелі жәндіктің бірі - бұзаубас. Ол қысқалау келген қуатты жалпақ алдыңғы аяғы арқылы жерден ін қазып, сонда тіршілік етеді. Бау дақылдарына келтіретін зияны көп: өсімдіктердің тамырын қырқып, тамыржемістерін бүлдіреді.
Дереккөздер
- Қ.Қайым,Б.Муханов,Р.Сәтімбекұлы,М.Шаймарданқызы, "Жануартану"(1998), 109 б., ISBN 5-625-03599-7
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bulardyn aldyngy kanattary denesinde komdalatyn katkyldau kelgen denege tura ornalaskan ensizdeu bolady Қanattyn zhalpaktau kelgen ekinshi zhuby zhargak kanat tura kanattyn astyna ornalasady Auyz mүsheleri kemiruge bejimdeledi Artky ayaktary uzyn bolgandyktan turakanatty bunakdeneliler uzakka sekire alady Shegirtke sayak shildelik buzaubas tәrizdi bunakdeneliler turakanattylar otryadyna zhatady Bulardyn kejbirleri kejbir dene mүshelerin birine birin үjkeleu arkyly shyryldagan dybys shygarady shekshek pen shildelik kanatyn kanatyna үjkejdi shegirtke men sayakshy artky ayagynyn sanymen kanattyn zhiegin үjkejdi Shegirtke sayak shekshek buzaubas auyl sharuashylygyna ziyan keltiredi TurakanattylarDүniesi ZhanuarlarZhamagaty BuynayaktylarKishi zhamagaty Taby ZhәndikterSaby OrthopteraShegirtkeҚazakstanda Syrdariya Ile Alakol Zajsan koli Kaspij tenizinin kamysty zhagalauyn zhajlajtyn kokkaska shegirtke auylsharuashylyk dakyldarynyn asa kauipti ziyankesi Bul baska shegirtke tүrlerinen denesinin iriligi zhәne murtynyn kyskalygymen erekshelenedi Kokkaska shegirtke ontүstik ajmaktagy ozen sagasynda kobejedi Kobeyu mausymy tamyz ajynyn sonynda bajkalady Analyk shegirtke kursagynyn ushyndagy kyska zhumyrtkasalgyshpen topyrakty shunkyrlap erekshe bezden bolinip shykkan kobikti zatpen birge sol zherge zhumyrtka salady Bolingen zat zhumyrtkalardy birine birin zhabystyryp shuzhyk pishindi kojmakalta tүzedi Zhumyrtkalar kojmakaltada kystap shygyp odan koktemde dernәsilder dүniege keledi Dernәsil kanatsyz bolady sondyktan ony zhayau shegirtke dep atajdy Dernәsilder birneshe ret tүlejdi toptasyp tirshilik ete bastajdy dernәsilder toby zhaushogyl dep atalady Zhayau shegirtkelerden kuralgan zhaushogyl zholynda kezdesken osimdik ataulyny zhajpap bir zherden ekinshi zherge koshedi Dernәsil besinshi ret tүlegen son shegirtkege ajnalady Eresek shegirtkeler aspandy kaptap egistegi zhayau shegirtkelerden alastajdy SayakBul shegirtkege ote uksas birak shagyn deneli bunakdene Қazakstanda sayaktyn әsirese shubar sayak zhәne kogildirkanat sayak degen tүrleri kezdesedi Sayaktardyn kejbir tүri auyl sharuashylyk dakyldaryn shabyndykty zhәne zhajylymdy bүldiredi ShekshekҚazakstanda kyskakanaty shekshekti kezdestiruge bolady Bular zhinishke uzyn murty arkyly onaj azhyratylady Ol ziyandy bunakdenelilerdi zhep kobirek pajda keltiedi Shekshektin zhalpy dene bitimi shegirtkege uksas ShildelikShildelikter shegirtkege uksas uzyn murtty bunakdeneli zhәndikter kursagynyn ushynda bunaktalgan eki uzyn oskin bolady BuzaubasShildelik tukymdastarga zhatatyn bunakdeneli zhәndiktin biri buzaubas Ol kyskalau kelgen kuatty zhalpak aldyngy ayagy arkyly zherden in kazyp sonda tirshilik etedi Bau dakyldaryna keltiretin ziyany kop osimdikterdin tamyryn kyrkyp tamyrzhemisterin bүldiredi DerekkozderҚ Қajym B Muhanov R Sәtimbekuly M Shajmardankyzy Zhanuartanu 1998 109 b ISBN 5 625 03599 7