Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
Жабайұлы Тоқсан би (1737-1839) – «Дала данышпаны» атанып, туралығымен әділдігімен үш жүзге аты жайылған би, шешен.
Керей руынан шыққан.
Тоқсан бидің тұлға ретінде танылуына Керей тайпасынан шыққан атасы Қара би көп ықпал етті. Ол немересін шешендік өнерге баулыды. Тоқсан би бала кезінен атасымен бірге жүріп, атақты шешендермен, билермен кездесті және ауызша сөз жарыстарға қатысты. Жас кезінен өз тайпасының ақылшысы болып қана қоймай, әділ биі бола білді. 15 жасынан бастап халық оны Төбе би, солтүстік өңір (Омбы, Петропавл, Көкшетау, Қостанай) қазақтарының бас биі деп атады.
Тоқсан бидің кесенесі
Тоқсан бидің зиратының қайда екендігі бертінге дейін белгісіз болып келді. Солтүстік Қазақстан облысының Ғабит Мүсірепов ауданының Западное елді мекені маңынан 2-3 шақырым жерде Тоқсан бидің бейіті табылып, 2001 жылы тамыз айында басына граниттен ескерткіш қойылды. Ал 2006 жылы кесене тұрғызылып, Западное елді мекенінің атауы Тоқсан би ауылы деп өзгертілді. Петропавл қаласының бір көшесіне аты берілді. Деректерге қарағанда, осы өңірді жаз жайлауына, қыс қыстауына айналдырған би "Есілдің арғы бетіндегі Қарауыл төбеге жерлеңдер. Түбінде осы жер тоғыз жолдың торабына айналады. Сонда ұрпақтарым еске алар" деп өсиет қалдырған екен. Шын мәнінде бидің айтқаны келіп, зираттың түбінде Алматы-Екатеринбург, Жезқазған-Қызылжар, Қостанай-Көкшетау тас жолдары тоғысып, жолаушылар ағылған жерге айналды.
Пайдаланылған әдебиет
Қазақстан ұлттық энциклопедиясының 8-томы Солтүстік Қазақстан облысы энциклопедиясы
- Х.М.Ғабжалилов Қазақ ру-тайпаларының тарихы. Керей — Алматы: Алаш ТЗО, Полиграфкомбинат, 2014. — Т. 15. — 607 б. — 1000 таралым. — ISBN 9965-765-46-4.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bul makala әli tekseristen otpedi Tekserilmegen makalalardagy mәlimetter senimsiz boluy mүmkin Tekserushilerge nuskaulykty oku үshin on zhaktagy korset degendi basynyz Makala tekserushilerge makalany tekserildi dep belgileu үshin bul үlgini alyp tastanyz Makalany tirkelgenine 6 aj bolgan 500 ondeme zhasagan barlyk katysushylar zhәne osy eki sharttyn bireuin bolsada kanagattandyratyn katysushylar tekserildi dep belgilej alady 2015 zhyldyn shildesinen bergi tekserilmegen makalalar myna sanatta tizimdeledi Sanat Uikipediya Tekserilmegen makalalar Osy ajdagy tekserilmegen makalalar sanatyn bastau Osy ajdagy tekserildi dep belgilengen makalalar https kk wikipedia org w index php title Arnajy Zhuyktagy ozgerister amp tagfilter Tekserildi dep belgiledi Bul makalany 2024 07 26 12 12 kezinde 5 aj buryn Kaiyr zhurnaly үlesi songy ret ondedi Tekserilmegender 2127 5 mamyr 2019 Zhabajuly Toksan bi 1737 1839 Dala danyshpany atanyp turalygymen әdildigimen үsh zhүzge aty zhajylgan bi sheshen Kerej ruynan shykkan Toksan bidin tulga retinde tanyluyna Kerej tajpasynan shykkan atasy Қara bi kop ykpal etti Ol nemeresin sheshendik onerge baulydy Toksan bi bala kezinen atasymen birge zhүrip atakty sheshendermen bilermen kezdesti zhәne auyzsha soz zharystarga katysty Zhas kezinen oz tajpasynyn akylshysy bolyp kana kojmaj әdil bii bola bildi 15 zhasynan bastap halyk ony Tobe bi soltүstik onir Omby Petropavl Kokshetau Қostanaj kazaktarynyn bas bii dep atady Toksan bidin kesenesiToksan bidin ziratynyn kajda ekendigi bertinge dejin belgisiz bolyp keldi Soltүstik Қazakstan oblysynyn Ғabit Mүsirepov audanynyn Zapadnoe eldi mekeni manynan 2 3 shakyrym zherde Toksan bidin bejiti tabylyp 2001 zhyly tamyz ajynda basyna granitten eskertkish kojyldy Al 2006 zhyly kesene turgyzylyp Zapadnoe eldi mekeninin atauy Toksan bi auyly dep ozgertildi Petropavl kalasynyn bir koshesine aty berildi Derekterge karaganda osy onirdi zhaz zhajlauyna kys kystauyna ajnaldyrgan bi Esildin argy betindegi Қarauyl tobege zherlender Tүbinde osy zher togyz zholdyn torabyna ajnalady Sonda urpaktarym eske alar dep osiet kaldyrgan eken Shyn mәninde bidin ajtkany kelip zirattyn tүbinde Almaty Ekaterinburg Zhezkazgan Қyzylzhar Қostanaj Kokshetau tas zholdary togysyp zholaushylar agylgan zherge ajnaldy Pajdalanylgan әdebietҚazakstan ulttyk enciklopediyasynyn 8 tomy Soltүstik Қazakstan oblysy enciklopediyasy H M Ғabzhalilov Қazak ru tajpalarynyn tarihy Kerej Almaty Alash TZO Poligrafkombinat 2014 T 15 607 b 1000 taralym ISBN 9965 765 46 4