Тегеран конференциясы (1943, 28 қараша – 1 желтоқсан) – халықаралық келісім. Оған 2-дүниежүзілік соғыстағы одақтас үш держава – КСРО, АҚШ, Ұлыбританияның мемлекеттерінің басшылары: И.В.Сталин, Ф.Д. Рузвельт, У.Черчилль, сыртқы істер министрлері, штаб бастықтары, т.б. кеңесшілер қатысты. Күн тәртібінде соғыстың барысы мен соғыстан кейінгі бейбітшілік мәселелері талқыланды. Одақтас елдердің Германияға қарсы соғыс қимылдарын бірлесіп жүргізу жоспарын жасау Тегеран Конференциясының басты мәселесі болды. Бұған дейін АҚШ пен Ұлыбритания Еуропада соғыс майданын ашамыз деген уәделерін орындамағандықтан соғыстың негізгі ауыртпалығын Кеңес Одағы көтерді. Кеңес делегациясының ұсынысы бойынша Еуропада 2-майдан ашу, соғыстың аяқталуын тездету мәселесі қаралды. Черчилль 2-майданды түбегі арқылы жүргізуді жақтады. Ол ағылшын-америкалықтар әскерін Кеңес Армиясынан бұрын Оңтүстік-Шығыс және Орталық Еуропаға кіргізуді көздеді. Ал Сталин Германия шекарасына неғұрлым жақын жерде – Солтүстік Францияда ашуды ұсынды. Оны жақтап, 2-майдан Францияның солтүстігінде 1944 жылы мамырда ашылатын болды. Кеңес Одағы Қызыл Армияның ірі шабуылын осы кезге сәйкестендіруге міндеттенді. Тегеран Конференциясында Түркияның одақтас елдер жағында соғысқа қатысуы қаралды. АҚШ пен Ұлыбританияның өтініштеріне байланысты Кеңес Одағы Еуропадағы соғыс аяқталысымен Жапонияға қарсы соғыс ашуға келісті. Германияны бір-біріне тәуелсіз бес мемлекетке бөлшектеу туралы мәселе көтерді. Черчилль бұл ұсынысты қабылдап, Австрия, Венгрия және Оңтүстік Германияның кейбір аудандарын қамтитын “Дунай федерациясын” құру жөніндегі жоспарды қолдады. Кеңес өкіметінің өкілдері бұл ұсыныстарды қабылдатпады. Тегеран Конференциясында Иранның тәуелсіздігі туралы да сөз болды. Соңғы мәжілісте Польша шекарасы жөнінде біраз мәселе шешілді. Болашақ кеңес-поляк шекарасы мәселесіне келгенде Сталин Кеңес Одағының атынан 1939 жылғы шекараны мойындауды талап етті, бұл негізінен 1920 жылы ұсынған бағытқа сәйкес келетін еді. Бұл талап қабылданды. Сонымен Польшаның шекарасы шығыста линиясымен, ал батыста өзені бойымен өтуі жобаланды. Тегеран Конференциясында Германияның, дүние жүзінің соғыстан кейінгі құрылысы, болашақта БҰҰ арқылы қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері талқыланды. Тегеран Конференциясы шешімдері соғыс барысында Кеңес Одағы, АҚШ, Ұлыбританияның өзара әкери-саяси ынтымағын жоғ. сатыға көтеріп, келешектегі қатынастарды нығайтуға жол ашты.
Сілтемелер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tegeran konferenciyasy 1943 28 karasha 1 zheltoksan halykaralyk kelisim Ogan 2 dүniezhүzilik sogystagy odaktas үsh derzhava KSRO AҚSh Ұlybritaniyanyn memleketterinin basshylary I V Stalin F D Ruzvelt U Cherchill syrtky ister ministrleri shtab bastyktary t b kenesshiler katysty Kүn tәrtibinde sogystyn barysy men sogystan kejingi bejbitshilik mәseleleri talkylandy Odaktas elderdin Germaniyaga karsy sogys kimyldaryn birlesip zhүrgizu zhosparyn zhasau Tegeran Konferenciyasynyn basty mәselesi boldy Bugan dejin AҚSh pen Ұlybritaniya Europada sogys majdanyn ashamyz degen uәdelerin oryndamagandyktan sogystyn negizgi auyrtpalygyn Kenes Odagy koterdi Kenes delegaciyasynyn usynysy bojynsha Europada 2 majdan ashu sogystyn ayaktaluyn tezdetu mәselesi karaldy Cherchill 2 majdandy tүbegi arkyly zhүrgizudi zhaktady Ol agylshyn amerikalyktar әskerin Kenes Armiyasynan buryn Ontүstik Shygys zhәne Ortalyk Europaga kirgizudi kozdedi Al Stalin Germaniya shekarasyna negurlym zhakyn zherde Soltүstik Franciyada ashudy usyndy Ony zhaktap 2 majdan Franciyanyn soltүstiginde 1944 zhyly mamyrda ashylatyn boldy Kenes Odagy Қyzyl Armiyanyn iri shabuylyn osy kezge sәjkestendiruge mindettendi Tegeran Konferenciyasynda Tүrkiyanyn odaktas elder zhagynda sogyska katysuy karaldy AҚSh pen Ұlybritaniyanyn otinishterine bajlanysty Kenes Odagy Europadagy sogys ayaktalysymen Zhaponiyaga karsy sogys ashuga kelisti Germaniyany bir birine tәuelsiz bes memleketke bolshekteu turaly mәsele koterdi Cherchill bul usynysty kabyldap Avstriya Vengriya zhәne Ontүstik Germaniyanyn kejbir audandaryn kamtityn Dunaj federaciyasyn kuru zhonindegi zhospardy koldady Kenes okimetinin okilderi bul usynystardy kabyldatpady Tegeran Konferenciyasynda Irannyn tәuelsizdigi turaly da soz boldy Songy mәzhiliste Polsha shekarasy zhoninde biraz mәsele sheshildi Bolashak kenes polyak shekarasy mәselesine kelgende Stalin Kenes Odagynyn atynan 1939 zhylgy shekarany mojyndaudy talap etti bul negizinen 1920 zhyly usyngan bagytka sәjkes keletin edi Bul talap kabyldandy Sonymen Polshanyn shekarasy shygysta liniyasymen al batysta ozeni bojymen otui zhobalandy Tegeran Konferenciyasynda Germaniyanyn dүnie zhүzinin sogystan kejingi kurylysy bolashakta BҰҰ arkyly kauipsizdikti kamtamasyz etu mәseleleri talkylandy Tegeran Konferenciyasy sheshimderi sogys barysynda Kenes Odagy AҚSh Ұlybritaniyanyn ozara әkeri sayasi yntymagyn zhog satyga koterip keleshektegi katynastardy nygajtuga zhol ashty Siltemeler Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tom