Саңғыл би XII XIII әулие қоғам қайраткері әйгілі би Саңғыл би кесенесі Қоңырат тайпасынан шыққан Түрік моңғол шежірелері

Саңғыл би (XII–XIII) — әулие, қоғам қайраткері, әйгілі би.

Қоңырат тайпасынан шыққан. Түрік-моңғол шежірелерінде саңғыл руының ұраны “Мүлкаман” болуына қарап, кейбір зерттеушілер Саңғыл биді шөбересі деп тұжырымдайды. Тарихи деректер, орыс және қазақ тіліндегі зерттеулер, шежірелер, сондай-ақ халық арасында ауызша айтылатын аңыздарға қарағанда, ол 1206 жылғы құрылтайда Шыңғысты ақкиізге көтеріп хан сайлаған қоғам қайраткерлерінің бірі болып саналады. Саңғыл би Шыңғыс ханның Хорезмге жорығына қатысқан. Жорықтан кейін өзінің қол астындағы қоңыраттармен Сыр бойында, яғни қалған.

Түркітанушы Н.А. Аристовтың монографиясында Саңғыл би турасында маңызды мәліметтер берілген. Ш.Құдайбердіұлының шежіресінде бидің аты Сенгеле деп айтылады. Би есімі профессор А.Машановтың, жазушы Қ.Салғариннің еңбектерінде Саңғыл би, Саңғылұлы деп көрсетіліп, ғұмыры мен қоғамдық қызметі нақты да молырақ қамтылған.

Дереккөздер

Қазақ Энциклопедиясы, 7 том
"Оңтүстік Қазақстан Энциклопедиясы"
Аристов Н.А., Заметки об этническом составе тюркских племен и народностей и сведения об их численности, СПб., 1897
Құдайбердіұлы Ш., Түрік, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі, А., 1991
Тарихи тұғыр, А., 1998; Көне де жаңа Созақ, А., 2004.

[1] Қазақ Энциклопедиясы, 7 том

[2] "Оңтүстік Қазақстан Энциклопедиясы"

[3] Аристов Н.А., Заметки об этническом составе тюркских племен и народностей и сведения об их численности, СПб., 1897

[4] Құдайбердіұлы Ш., Түрік, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі, А., 1991

[5] Тарихи тұғыр, А., 1998; Көне де жаңа Созақ, А., 2004.