Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Сарышұнақтар (лат. Spermophilus) — кеміргіштер отряды, тиіндер тұқымдасының бір туысы.Қазақстанда далалық аймақтар мен шөл, шөлейтті аудандарды мекендейтін 6 түрі (зорман, , балпақ, қызылұрт сарышұнақ, кіші сарышұнақ және реликт сарышұнақ) бар.
| Сарышұнақтар Қазбалық ауқымы: Middle Миоцен - Recent | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 (Spermophilus citellus) | ||||||||||||||
|
Олар қыста ұйықтайды, ал құрғақ жерлерде олар жазда немесе күзде ұйықтай алады. Әдетте түрлер әртүрлі жерлерде өмір сүреді, бірақ үш түрдің де мекендейтін жерлері бар. Екі түр өмір сүретін жерде олар араласып немесе араласуы мүмкін. Түсі сары, ашық қызғылт сары, ашық қоңыр немесе сұрғылт болуы мүмкін. Барлығының қысқа құйрығы бар, ол дене ұзындығының 10-нан 45% -на дейін жетеді. Олар адамдарға жұқтыратын бүргелерді жібере алады және үйлердің астындағы туннельдерді қазып, қирауға әкелуі мүмкін.
Бұлардың тұрқы 14 — 40 см, құйрығының ұзындығы 4 — 25 см, салм. 100 — 150 г.
Жалпы түсі — сарғыш-сұр, жотасы қоңырқай тартқан, жүні жұмсақ, қалың. кішкентай, көзі үлкен, алдыңғы аяғы төрт саусақты, артқы аяғынан қысқалау, артқы аяғы бес саусақты. Жоғарғы жақ сүйегінің оң жағында да, сол жағында да 5 азу тісі, төменгі жағында 4 азу тісі болады. Тіршілік әрекеті көбінесе күндіз басталады, ін қазады.
Жылына 6 — 9 ай ұйықтайды. Шөптесін өсімдіктермен, кейде жәндіктермен қоректенеді. Жылына 1 рет көбейіп, 2-ден 14-ке дейін ұрпақ әкеледі. 5 — 6 жыл тіршілік етеді.
Сарышұнақ — дәнді дақылдардың зиянкесі, оба, сарып ауруларын таратады. Сарышұнақтың кәсіптік маңызы бар, терісі бағалы түрі - зорман.
Дереккөздер
- Қазақ Энциклопедиясы, 7 том
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Spermophilus |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Saryshunaktar lat Spermophilus kemirgishter otryady tiinder tukymdasynyn bir tuysy Қazakstanda dalalyk ajmaktar men shol sholejtti audandardy mekendejtin 6 tүri zorman balpak kyzylurt saryshunak kishi saryshunak zhәne relikt saryshunak bar Saryshunaktar Қazbalyk aukymy Middle Miocen Recent Spermophilus citellus Dүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby SүtkorektilerSaby KemirgishterTukymdasy TiintәrizdilerTajpasy Tegi Spermophilus 1825 Olar kysta ujyktajdy al kurgak zherlerde olar zhazda nemese kүzde ujyktaj alady Әdette tүrler әrtүrli zherlerde omir sүredi birak үsh tүrdin de mekendejtin zherleri bar Eki tүr omir sүretin zherde olar aralasyp nemese aralasuy mүmkin Tүsi sary ashyk kyzgylt sary ashyk konyr nemese surgylt boluy mүmkin Barlygynyn kyska kujrygy bar ol dene uzyndygynyn 10 nan 45 na dejin zhetedi Olar adamdarga zhuktyratyn bүrgelerdi zhibere alady zhәne үjlerdin astyndagy tunnelderdi kazyp kirauga әkelui mүmkin Bulardyn turky 14 40 sm kujrygynyn uzyndygy 4 25 sm salm 100 150 g Zhalpy tүsi sargysh sur zhotasy konyrkaj tartkan zhүni zhumsak kalyn kishkentaj kozi үlken aldyngy ayagy tort sausakty artky ayagynan kyskalau artky ayagy bes sausakty Zhogargy zhak sүjeginin on zhagynda da sol zhagynda da 5 azu tisi tomengi zhagynda 4 azu tisi bolady Tirshilik әreketi kobinese kүndiz bastalady in kazady Zhylyna 6 9 aj ujyktajdy Shoptesin osimdiktermen kejde zhәndiktermen korektenedi Zhylyna 1 ret kobejip 2 den 14 ke dejin urpak әkeledi 5 6 zhyl tirshilik etedi Saryshunak dәndi dakyldardyn ziyankesi oba saryp aurularyn taratady Saryshunaktyn kәsiptik manyzy bar terisi bagaly tүri zorman DerekkozderҚazak Enciklopediyasy 7 tom Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Category Spermophilus