Батыс ұйғыр тілі (кейбір нұсқада: сары ұйғырлар тілі) - түркі тілдерінің солтүстік-Шығыс тобына жататын тіл. Қытайдың Ганьсу , таралған. Онымен 4 мыңдай адам сөйлейді. Айқын диалектілік белгілері жок, тек таулық және далалық говорларында дыбыстық, лексикалық ерекшеліктер кездеседі. Қазіргі таңда жазуы жоқ болып есептеледі. Кей мәлімет бойынша қытай жазуы қолданылады.
Батыс ұйғыр тілі (Сары ұйғырлар тілі) | |
Елдер: | Қытай |
---|---|
Аймақтар: | Ганьсу , |
Сөйлеушілер саны: | 4 600 (2007) |
: | Жойылуы қауіпті |
Санаты: | |
| |
Жазуы: | Қытай жазуы (?) |
ISO 639-1: | — |
: | tut |
: | ybe |
Тағы қараңыз: |
Бұл тілде Қытайдағы Ганьсу провинциясындағы Минхуа ұлттық автономды уезде тұратын «сары ұйғырлар» сөйлейді. Сары ұйғырлар б.з. 9 ғ-да Енисей қырғыздарынан жеңіліп, жер аударып бір бөлігі Шығыс Түркістанға (қазіргі Солтістік-Батыс Қытайдағы ), қалғандары осы жерге келген. Фонетикасы мен лексикасы қытай тілінің, тибет тілінің әсерін қабылдаған. Сары ұйғыр тілі көне ұйғыр тіліне жақын деген болжам бар, оған сөз басында /-дің, шығыс септігінің-tin формасының, көне сан жүйесінін (11-ден 29-ға дейін) колданылуы, есімдіктің екі түрлі септелуі т. б. дәлел болады. 18 г. басына дейін сары үйғырлар көне ұйғыр әдеби тілін пай- далануы мүмкін, бірақ Тибеттің әсерімен көне ұйғыр жазуы ұмы- тылған. Қазір Сары ұйғыр тілі тұрмыстыкдеңгейде ғана колданылады.. 19 ғ. соңында Г. Н. Потанин, С. Г. Э. Маннергейм, С. Е. Малова, Э. Р. Тенишев ғалымдармен зерттелген.
Бұл тілге ең жақын болып Пуйо қырғыз тілі болып есептеледі.
Дереккөздер
- Western Yugur at Ethnologue (17th ed., 2013)
- Concise Encyclopedia of Languages of the World — revised. — Elsevier, 2010. — P. 1109. — ISBN 0080877753.
- The Mainz Meeting: Proceedings of the Seventh International Conference on Turkish Linguistics, тамыз 3-6, 1994 — Otto Harrassowitz Verlag, 1998. — P. 28. — ISBN 3447038640.
- Национальность югур
- Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы, «Сөздік-Словарь», 2005. ISBN 9965-409-88-9
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Batys ujgyr tili kejbir nuskada sary ujgyrlar tili tүrki tilderinin soltүstik Shygys tobyna zhatatyn til Қytajdyn Gansu taralgan Onymen 4 myndaj adam sojlejdi Ajkyn dialektilik belgileri zhok tek taulyk zhәne dalalyk govorlarynda dybystyk leksikalyk erekshelikter kezdesedi Қazirgi tanda zhazuy zhok bolyp esepteledi Kej mәlimet bojynsha kytaj zhazuy koldanylady Batys ujgyr tili Sary ujgyrlar tili Elder ҚytajAjmaktar Gansu Sojleushiler sany 4 600 2007 Zhojyluy kauiptiSanaty Euraziya tilderiAltaj tilderi Tүrki tilderi Northeastern Turkic dd Zhazuy Қytaj zhazuy ISO 639 1 tut ybeTagy karanyz Bul tilde Қytajdagy Gansu provinciyasyndagy Minhua ulttyk avtonomdy uezde turatyn sary ujgyrlar sojlejdi Sary ujgyrlar b z 9 g da Enisej kyrgyzdarynan zhenilip zher audaryp bir boligi Shygys Tүrkistanga kazirgi Soltistik Batys Қytajdagy kalgandary osy zherge kelgen Fonetikasy men leksikasy kytaj tilinin tibet tilinin әserin kabyldagan Sary ujgyr tili kone ujgyr tiline zhakyn degen bolzham bar ogan soz basynda din shygys septiginin tin formasynyn kone san zhүjesinin 11 den 29 ga dejin koldanyluy esimdiktin eki tүrli septelui t b dәlel bolady 18 g basyna dejin sary үjgyrlar kone ujgyr әdebi tilin paj dalanuy mүmkin birak Tibettin әserimen kone ujgyr zhazuy umy tylgan Қazir Sary ujgyr tili turmystykdengejde gana koldanylady 19 g sonynda G N Potanin S G E Mannergejm S E Malova E R Tenishev galymdarmen zerttelgen Bul tilge en zhakyn bolyp Pujo kyrgyz tili bolyp esepteledi DerekkozderWestern Yugur at Ethnologue 17th ed 2013 Concise Encyclopedia of Languages of the World revised Elsevier 2010 P 1109 ISBN 0080877753 The Mainz Meeting Proceedings of the Seventh International Conference on Turkish Linguistics tamyz 3 6 1994 Otto Harrassowitz Verlag 1998 P 28 ISBN 3447038640 Nacionalnost yugur Til bilimi terminderinin tүsindirme sozdigi Almaty Sozdik Slovar 2005 ISBN 9965 409 88 9