Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Салмақсыздық — гравитациялық тартылыс өрісіндегі механикалық жүйенің бөліктері бір-біріне қысым түсірмейтін және бірін-бірі деформацияламайтын күй. Егер дене мен тіреу тек ауырлық күшінің әсерінен бірдей үдеумен еркін құласа дене салмақсызданады. Механикалық жүйе үш шарт орындалғанда: 1) жүйеге гравитациялық өрістен өзге сыртқы күш әсер етпегенде; 2) кеңістіктің жүйе орналасқан бөлігінде гравитациялық өріс біртекті болғанда; 3) жүйе тек ілгерілемелі қозғалыста болғанда ғана салмақсыздық күйінде бола алады. Вертикаль бағытта қозғалатын лифт ішіндегі массасы m дененің қозғалыс теңдеуі Ньютонның екінші заңы бойынша ma=Fa+R болады. Мұндағы Fa=mg — ауырлық күші, R — денеге әсер етуші . Оның шамасы дененің салмағына (P) тең, бағыты қарама-қ: R=P. Сондықтан қозғалыс теңдеуі ma=FaP болады, ал дененің салмағы P = m(g – a) өрнегімен анықталады. Егер дене тыныштық күйде немесе бірқалыпты қозғалыста болса, онда a=0, дененің салмағы ауырлық күшіне тең: P=mg. Егер дене a=g үдеумен тік төмен қозғалса, онда P=m(ga)=0, яғни дене салмақсыздық күйінде болады. ЖЖС орбитада еркін ұшқанда, онда орналасқан денелер салмақсыздық күйде болады. Салмақсыздық жағдайы тірі организмдердің өмір сүру ортасындағы жағдайдан өзгеше болғандықтан, ағзада қайтымсыз зиянды өзгерістер пайда болуы мүмкін. Сондықтан ұзақ уақыт ұшатын ғарыш кемелерінде жасанды ауырлық күшін тудыру мүмкіндіктері қарастырылу керек. Салмақсыздық күйі Жер бетінде орындалмайтын кейбір күрделі технологиялық процестерді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Жердің гравитация жағдайынан салмақсыздық жағдайына өту кезінде (бірінші кезекте - орбитада ғарыш аппаратын шығу кезінде), ғарышкерлердің көпшілігі ғарыш бейімдеу синдромы деп аталатын ағзаның реакциясы, байқалады. Ұзақ мерзімде (бір аптадан астам)нөлдік гравитациялық кеңістікте болған адамның ағзасында жағымсыз белгілі бір өзгерістер тудыруы бастайды.
Салмақсыздықтың бірінші және ең айқын әсері - бұлшықет қарқынды атрофиясы: бұлшықет шын мәнінде ағзаның барлық физикалық сипаттамаларын құлауының нәтижесінде, адам қызметі алынып тасталады. Сонымен қатар, салдарынан бұлшықет тінінің белсенділігінің күрт төмендеуіне ағзаның оттегі шығынын азайту, сондай-ақ артық жатқан гемоглобин оның синтез (гемоглобин), сүйек кемігінің қызметін азайтуы мүмкін.Қозғалыстың шектеуінен сүйектегі форфор айналымы бұзылып, күші азаяды.
Пайдаланылған әдебиеттер:
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Salmaksyzdyk gravitaciyalyk tartylys orisindegi mehanikalyk zhүjenin bolikteri bir birine kysym tүsirmejtin zhәne birin biri deformaciyalamajtyn kүj Eger dene men tireu tek auyrlyk kүshinin әserinen birdej үdeumen erkin kulasa dene salmaksyzdanady Mehanikalyk zhүje үsh shart oryndalganda 1 zhүjege gravitaciyalyk oristen ozge syrtky kүsh әser etpegende 2 kenistiktin zhүje ornalaskan boliginde gravitaciyalyk oris birtekti bolganda 3 zhүje tek ilgerilemeli kozgalysta bolganda gana salmaksyzdyk kүjinde bola alady Vertikal bagytta kozgalatyn lift ishindegi massasy m denenin kozgalys tendeui Nyutonnyn ekinshi zany bojynsha ma Fa R bolady Mundagy Fa mg auyrlyk kүshi R denege әser etushi Onyn shamasy denenin salmagyna P ten bagyty karama k R P Sondyktan kozgalys tendeui ma Fa P bolady al denenin salmagy P m g a ornegimen anyktalady Eger dene tynyshtyk kүjde nemese birkalypty kozgalysta bolsa onda a 0 denenin salmagy auyrlyk kүshine ten P mg Eger dene a g үdeumen tik tomen kozgalsa onda P m g a 0 yagni dene salmaksyzdyk kүjinde bolady ZhZhS orbitada erkin ushkanda onda ornalaskan deneler salmaksyzdyk kүjde bolady Salmaksyzdyk zhagdajy tiri organizmderdin omir sүru ortasyndagy zhagdajdan ozgeshe bolgandyktan agzada kajtymsyz ziyandy ozgerister pajda boluy mүmkin Sondyktan uzak uakyt ushatyn garysh kemelerinde zhasandy auyrlyk kүshin tudyru mүmkindikteri karastyrylu kerek Salmaksyzdyk kүji Zher betinde oryndalmajtyn kejbir kүrdeli tehnologiyalyk procesterdi zhүzege asyruga mүmkindik beredi Zherdin gravitaciya zhagdajynan salmaksyzdyk zhagdajyna otu kezinde birinshi kezekte orbitada garysh apparatyn shygu kezinde garyshkerlerdin kopshiligi garysh bejimdeu sindromy dep atalatyn agzanyn reakciyasy bajkalady Ұzak merzimde bir aptadan astam noldik gravitaciyalyk kenistikte bolgan adamnyn agzasynda zhagymsyz belgili bir ozgerister tudyruy bastajdy Salmaksyzdyktyn birinshi zhәne en ajkyn әseri bulshyket karkyndy atrofiyasy bulshyket shyn mәninde agzanyn barlyk fizikalyk sipattamalaryn kulauynyn nәtizhesinde adam kyzmeti alynyp tastalady Sonymen katar saldarynan bulshyket tininin belsendiliginin kүrt tomendeuine agzanyn ottegi shygynyn azajtu sondaj ak artyk zhatkan gemoglobin onyn sintez gemoglobin sүjek kemiginin kyzmetin azajtuy mүmkin Қozgalystyn shekteuinen sүjektegi forfor ajnalymy buzylyp kүshi azayady Pajdalanylgan әdebietter Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz