Паразитология

Паразитология(гр. para – жанында, гр. sіtos – қоректену және гр. logos – ілім) – бір организмнің екінші ағза есебінен қоректенуін, паразит пен оның иесінің байланысын, өзара қарым-қатынасы, олардың қоршаған ортаға тәуелділігін, дене құрылысы, тіршілігі, дамуы, жан-жаққа таралуын; сондай-ақ адамның, жануарлар мен өсімдіктердің паразиттік ауруларын, олардан арылу, сақтану жолдарын зерттейтін кешенді ғылым; биология саласы.

Паразитологияның түрі

Паразитология өзінің зерттейтін нысанына қарай:
медициналық Паразитология (адамның паразитін зерттейді);
малдәрігерлік Паразитология (үй және кәсіптік маңызы бар жануарлардың паразитін);
агрономдық Паразитология не фито Паразитология (өсімдіктер паразитін) гельминтология болып бөлінеді.
Паразитология Қазақстанда 1930 жылдардан бері, яғни мен КСРО Ғылым Академиясының Қазақ бөлімшесінде арнайы бөлімдер ашылғаннан кейін дами бастады.Бұл саладағы зерттеулер Қазақстан ғылым академиясының Зоология институты құрылуымен қатар (1943) өрістей түсті. 20 ғасырдың 2-жартысында И.Г. Галузо, С.Н. Боев, Е.Г. Гвоздевтің жетекшілігімен Қазақстанда паразиттердің кең таралған, аса зиянды түрлерінің тіршілік сатыларын зерттеп ашу жұмыстары жүргізілді. Фитогельминтология зерттеулер нәтижесінде бидайдың, темекінің, бақша өсімдіктерінің гельминтозды қоздырғыштары анықталды. Паразитті қарапайымдылар тудыратын: токсоплазмоз, безноитиоз, гемоспоридиоз, лейшманиоз, тейлероз, пироплазмоз, саркоспоридоз ауруларының патогенезі мен ағзада дамуы зерттелді. Сарып, кене энцефалиті, оба, құс спирохетозы, туляремия, кейбір гельминтоз ауруларының табиғи ошағы анықталып, ол туралы зерттеулер одан әрі дамытылды. Иксод және гамаз кенелердің, бүргелердің, масалар мен шіркейлердің, қансорғыш шыбындар мен соналардың , , зияндылығы зерттелді. Қазір паразитті ағзалардың экожүйелердегі орны мен олардың қоршаған орта экологиясына байланысты өзгеруін және ерекшеліктерін зерттеу, антропогендік қысым жағдайында зооноздардың эпидемиологиялық және эпизоотология механизмдерінің өзгеруін анықтау, қауіпті індет тарататын паразиттерді жоюдың биологиялық әдістері іздестірілуде. Республикада паразитология ғылымының дамуына үлес қосқан ғалымдар: Р.Н. Аппасов, С.І. Сванбаев, В.Я. Панин, Т.Н. Досжанов, Б.Шайкенов, А.М. Дубицкий, А.И. Агапова, Ж.М. Жатқанбаева, т.б..

Тағы қараңыз

• Parasitiology

Дереккөздер

1. "Қазақ Энциклопедиясы"
2. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология және табиғат қорғау / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5