Орыс түзем мектептері орыс Русско туземские школы XIX ғасырдың екінші жартысында Оңтүстік Қазақстан мен Орта Азия жерлер

Орыс-түзем мектептері (орыс. Русско-туземские школы) – XIX-ғасырдың екінші жартысында Оңтүстік Қазақстан мен Орта Азия жерлерінде Ресей империясының Түркістан генерал-губернаторлығында ашылған орыстілді оқу орындары. Бұл өлкедегі билік орындары жергілікті халықтар арасында Ресей дүниетанымы мен тәртібін тарату үшін және исламның ықпалын тежеу мақсатында жасалған еді. Қазақ ішіндегі тұңғыш орыс-түзем мектебі 1874 жылы Шымкент қаласында ашылды.

Тұңғыш орыс-түзем мектебі Ташкент қаласында 1884 жылы ашылған еді. Бұл мектеп төрт жылдық оқу мерзімін берді. Кейбір жағдайларда дайындық сабақтары да болды. Орыс мектебінде оқитын оқушылардың жасы 7 жастан 17 жасқа дейін болды. Мектепте ұлдар мен жігіттер оқыды. Кейінірек екі кластық әйелдер орыс мектептері ашылды.

Бұл мектептердегі оқушылар орыс және ана тілдеріне бөлінді. Мектепте орыс мұғалімдері де, Түркістан генерал-губернаторлығының тумалары да жұмыс істеді. Барлығы Түркістан өлкесінде 1901 жылы 45, 1905 жылы 82, 1912 жылы 89 мектеп болды.

Дереккөздер

Оңтүстік Қазақстан энциклопедиясы
Курумбаева Г.Д. Влияние русско-туземных школ на развитие национальной интеллигенции Кыргызстана в концеXIX – начале XX веков Wayback Machine мұрағатында
Бендриков К. Е. «Очерки по истории народного образования в Туркестане (1865—1924)», 1960.

[1] Оңтүстік Қазақстан энциклопедиясы

[2] Курумбаева Г.Д. Влияние русско-туземных школ на развитие национальной интеллигенции Кыргызстана в концеXIX – начале XX веков Wayback Machine мұрағатында

[3] Бендриков К. Е. «Очерки по истории народного образования в Туркестане (1865—1924)», 1960.