Онкология

Онкология (грек. oncos – өскін, ісік және logos – ілім) – медицина ғылымының ісік ауруларының пайда болу себептерін, даму жолдарын, клиникалық белгілерін анықтап, емдеу, олардан сақтану жолдарын зерттейтін саласы.

Даму тарихы

Қатерлі ісік.

Онкология 20 ғ-дың басында экспериментальді медицинаның қол жеткен жетістіктерінің негізінде 3 бағытта дамыды: вирустық Онкология (негізін салғандар француз ғалымы А.Боррель, 1903; америкалық Ф.Роус, 1911); химиялық Онкология (жапон ғалымдары К.Ямагива, К.Итикава, 1915); радиациялық Онкология (француз ғалымы А.Лакассань, 1932 және т.б.). Қазақстанда Онкология ғылымының дамуына ҚазКСР Мин. Кеңесінің “Рак жөніндегі ғылыми-зерттеулерді үдету және халыққа көрсетілетін онкологиялық көмекті жақсарту шаралары туралы” Қаулысының (1959) ықпалы зор болды. Сол жылы Қазақстан ғылым академиясының жанынан онкология сектор ашылып, 1960 ж. ол Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институты болып қайта құрылды.

Қазақ ғалымдары

Қазақстанда Онкология мен радиология саласындағы негізгі ғылыми жұмыстар: республика тұрғындарының географиялық орналасуын, олардың қатерлі ісікке шалдығуын, аурудың одан әрі асқынып, жайылу себептерін жан-жақты зерттеуге бағытталған. Уытты ісікті анықтау, одан арылу шараларын іздестіріп, сақтану әдістері, қатерлі ісіктерді хирургиялық жолмен, сәуле түсіру әдісімен емдеу тәсілдері жетілдірілді. Республикада Онкология саласындағы ғылыми зерттеулер Онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтында, Алматы дәрігерлер білімін жетілдіру институтының, Қазақ ұлттық медицина университетінің, Астана, Қарағанды, Семей, Ақтөбе медицина академияларының арнайы кафедраларында жүргізіледі. Қазақстанда Онкологияның дамуына С.Нұғыманов, С.Балмұханов, Ж.Әбдірахманов, О.Смахтина, Н.Количева, М.Қайрақбаев, Н.Әжіғалиев, т.б. ғалымдар үлкен үлес қосты.

Онкологияның бөлімдері мен мамандықтары

1. Онкоандрология – ерлердің ұрпақты болу жүйесінің қатерсіз және қатерлі ісіктерін зерттейді.
2. Онкогастроэнтерология – ас қорыту жүйесінің қатерсіз және қатерлі ісіктерін зерттейді.
3. Онкогематология – қан және қан түзу мүшелерінің ісіктерін зерттейді.
4. Онкогепатология – бауыр ісіктері.
5. Гинекологиялық онкология - әйелдердің ұрпақты болу жүйесінің ісіктері.
6. Онкоортопедия – сүйектердің, буындардың және жұмсақ тіндердің қатерсіз және қатерлі ісіктерін зерттейді
7. Онкодерматология – тері ісіктері.
8. Онкомаммология - сүт безінің ісіктері.
9. Онконефрология – бүйрек ісіктері.
10. Онкоэндокринология – ішкі секреция бездерінің ісіктері.
11. Онкопулмонология – өкпе ісіктері.
12. Онкопроктология – тік ішек ісіктері.
13. Онкоурология – зәр шығару жүйесінің ісіктері, қуық.
14. Нейро-онкология – жүйке жүйесі мен мидың ісіктерін зерттейді.
15. Кардио-онкология – жүрек ісіктері.
16. Психо-онкология – қатерлі ісіктің науқастың психикасына әсерін, оның медицина қызметкерлерімен және отбасымен қарым-қатынасын зерттейді.
17. Онкохирургия – онкологиялық ауруларды емдеуде оперативті хирургиялық әдістерді қолдану мүмкіндіктерін зерттейді.
18. Онкоэпидемиология – белгілі бір аумақта бүкіл халық немесе оның жекелеген топтары арасында ісік ауруларының таралу заңдылықтарын зерттейді.
19. Радиациялық онкология (сәулелік терапия, сәулелік терапия) – иондаушы сәулелерді қолдану арқылы қатерлі ісіктерді емдеу мүмкіндіктерін зерттейді.
20. Онкологиялық химиотерапия - ағзаға арнайы химиялық заттарды немесе препараттарды, ісікке қарсы (антинеопластикалық) химиотерапевтік агенттерді енгізу арқылы қатерлі ісіктердің әртүрлі түрлерін емдеу мүмкіндіктерін зерттейді.
21. Онкоиммунология және онкоиммунотерапия – ісіктерді иммунологиялық препараттармен және иммундық жүйеге бағытталған препараттармен емдеу мүмкіндіктерін зерттейді.
22. Балалар онкологиясы немесе балалар онкологиясы балалардағы онкологиялық аурулардың ерекшеліктерін зерттейді.
23. Гериатриялық онкология, немесе онкогеронтология, геронто-онкология – егде жастағы адамдарда онкологиялық аурулардың ерекшеліктерін зерттейді.
24. Онкогигиена - онкологиялық аурулардың пайда болу көздерін, даму механизмдерін зерттейді және халық арасында немесе халықтың белгілі бір тобында, оның ішінде мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауды жүзеге асыру кезінде онкогигиеналық (профилактикалық) шараларды әзірлейді.

Сілтемелер

• Қатерлі ісік
• Медицина

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы, 7 том 6 бөлім