Норматив лат normatіo ретке келтіру жұмыс уақытының материалдық және қаржы ресурстарының салыстырмалы түрде пайдаланылу

Норматив (лат. normatіo – ретке келтіру) – жұмыс уақытының‚ материалдық және қаржы ресурстарының салыстырмалы түрде пайдаланылу дәрежесін сипаттайтын есептік көрсеткіш. Норматив - өлшеуіштің шектік жіберілетін мәні. Нормаларды есептеу үшін дербес шама ретінде қолданылады. Норматив норманың құрамдас бөлігі‚ өз кезегінде норма норматив ретінде және керісінше норматив норма ретінде қолданылады. Мынадай негізгі түрлерге бөлінеді: еңбек шығынының нормативі – уақыт пен өндірім‚ қызмет көрсету және қызметкерлер санының нормасы; еңбек заты шығынының нормативі – шикізат пен материалдар‚ отын мен энергия‚ қалдықтар‚ т.б. шығынының нормасы. Ол көбінесе өнім мөлшерінің бірлігіне‚ 100 км жүріске‚ т.б. шаққандағы жұмсалған шикізаттың‚ материалдардың‚ энергияның меншікті шығынына қатысты. Айталық‚ ВАЗ-2101 үшін 100 км жүріске жұмсалған бензин шығынының нормативі 10‚0 л‚ бірақ қала режимі жағдайында бензинді есептен шығару нормасы 10%-ға көбейтіледі және оны субъект ресімдейді. Нормативтік материалдар барлық түрлерге ортақ белгілер бойынша сыныпталады. Қолданылу кезеңіне қарай – ағымдағы‚ жылдық және келешектегі норматив; қолданылу ауқымына қарай – цехтық‚ зауыттық‚ салалық және сала аралық норматив; біріктірілу дәрежесіне қарай – бөлшектік‚ тораптық‚ топтық‚ кешенді норматив; әзірленуі әдістеріне қарай – есептік-талдамалы (техникалық жағынан негізделген)‚ тәжірибелік‚ тәжірибелік-статистикалық норматив болып бөлінеді. Өзіндік құнды құрайтын барлық шығындарды не мемлекет, не субъект нормалайды және салық салу мақсатында салық алынатын табысты есептеу кезінде белгіленген нормалар шегінде шегеріледі.

Дереккөздер

Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік/ профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006.

[1] Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік/ профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006.