Неоклассицизм

Неоклассицизм – 19 ғасырдың 2-жартысы мен 20 ғасырда мифологиялық сюжет пен антикалық тақырыпты басты ұстаным тұтқан әдеби ағым. Неоклассицизм Еуропа өнерінде ұзақ уақыт үстемдік құрған романтизмнің дағдарысы нәтижесінде әдебиет пен музыкада, бейнелеу өнерінде пайда болды. Неоклассицизм модернизмнің бір үлгісі ретінде көрінді. Неоклассиктер романтизм ағымы аясында жоғалуға таяған дәстүрдің дамуын, үрдістердің жалғасым табуын қолдады.

Тарихы

Еуропада 17 – 19 ғасырларда дамыған классицизм бағытынан айырмасы онда антикалық тақырып мәдениеттің идеалы ретінде көрінбейді, жалпы ғаламдық құбылыс деп танылмайды. Неоклассицизм өкілдері (Элиот, О.Э. Мандельштам, Б.Л. Пастернак, т.б.) классикалық тіл мен мәдениетті антикалықтың бастауы санайды. Неоклассицизм үлгісіндегі шығармалардан классицизм дәстүрін байқауға болады. Ұлт әдебиеті мен нақты тарихи жағдайларда Неоклассицизм түрлі идеялық-көркемдік мәнге ие болды. Оны француз әдебиетіндегі парнастықтар поэзиясынан, орыс символистерінен, француз драматургиясынан (20 ғасырдың ортасы) көруге болады.

Неоклассицизм өкілдері

Неоклассицизм өкілдері , (Ресей), , (Франция), , (Германия) мещандық салт-санаға қарсы адамның табиғи тазалығын, өмірдің қызығына, ләззатына ұмтылған құлшыныстарын, адам сұлулығын жырлады. Ресми идеологияға негізделген әдебиетке қарсы үздік пішін мен мінсіздікті дәріптеді. Архитектурада неоклассик. ағымның басты-басты үш кезеңі (20 ғасырдың бас кезінен ортасына дейін) байқалды. Бірінші кезеңде классик. пошымдарды ұтымды қолдану эклектика архитектурасы мен “модерндегі” артық әлемішке, тым еркіндікке қарсы қойылды.

20 ғасырдағы Неоклассицизм

1910 жылдардағы неоклассиктер орыс сәулет өнері классиктері архитектураның негізгі принциптеріне ден қойғанмен (И.А. Фомин, , , т.б.) осы кезеңде классик. мотивтерді стильдендіруді мақұлдаған орыс “модернінің” өкілдері (Ф.О. Шехтель, Ф.И. Лидваль, т.б.) шықты. Неоклассицизм 20 ғасырдың 10 – 20-жылдарында АҚШ пен Ұлыбританияда негізінен ресми архитектурадан (Вашингтондағы Л.Линкольн ескерткіші) көрініс тапты. 50-жылдардың ақырында АҚШ архитектурасынан (Нью-Йорктегі Линкольн-сентер) елеулі орын алды. Неоклассицизм принциптері ішінара 30-жылдардың 2-жартысы мен 50-жылдардың бас кезіндегі ТМД елдері сәулет өнерінен де бой көрсетті. Бейнелеу өнерінде “ Неоклассицизм ” термині әр түрлі ағымдарға байланысты қолданылды. Онда классикалық образдардың ішкі үндестігіне өмір мен өнердегі идеялық және стильдік шарпылыстар қарсы қойылды. 20 ғасырдың басында импрессионизмге қарсы бағытталған ағымдардың бірі ретінде кең қанат жайды. Ол көне дүние өнері мен ішінара Қайта өркендеу дәуірі өнерін және классицизмді, кейіннен “модерн” стилін де қамтыды. АҚШ-та регионализм, Италияда “метафизикалық кескіндеме”, Францияда П.Пикассоның “неоэнгризмі” сынды Неоклассицизмге қатысты ағымдар туындады. Музыкадағы Неоклассицизмді біртұтастай қарауға келмейді. Ол кейбір жеке композиторлардың (М.Регер, П.Хиндемит, О.Респиги, И.Ф. Стравинский, тағы басқа) шығармалармен байланысты. Музыкадағы Неоклассицизм бағытының жалпы табиғаты қайшылыққа толы. Неоклассицизм үлгісіндегі шығармалардан айқындық пен жинақылық, ескі музыкалық стильдер логикасы аңғарылса, екінші жағынан көзсіз еліктеуге, тозығы жеткен кейбір муз. тәсілдерді жандандыруға бой ұру байқалды.

Дереккөздер

1. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8