Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Намаз Ізімбергенов (25 желтоқсан 1937, Маңғыстау облысы Түпқараған ауданы, Ащымұрын-Сарытас ауылы - 3 желтоқсан 2019, Ақтөбе қаласы) — ғалым, медицина ғыл. докт. (1979), профессор (1982), Қазақстан Республикасы Медицина ғылымдары академиясының академигі (1995), Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі (2004), Қазақстан Республикасы ғылым мен техниканың еңбек сіңірген қайраткері (1998), Халықаралық хирургтер қоғамының мүшесі (1999).
| Намаз Ізімбергенов | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | Ащымұрын-Сарытас, Түпқараған ауданы, Гурьев облысы, Қазақ КСР |
| Қайтыс болған күні | 3 желтоқсан 2019 (81 жас) |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны | |
| Ғылыми дәрежесі | медицина ғыл. докт. |
| Ғылыми атағы | профессор |
| Несімен белгілі | бауыр-өт жолдарының ауруларын емдеу, жедел хирург. ауруларды емдеу тәжірибесінде соңғы эндовидеоскопиялық әдістерді тиімді пайдалануды зерттеумен |
Өмірбаяны
Тегі
Ізімбергенов Намаз Маңғыстау облысының Түпқараған ауданында Сарытасқа жақын орналасқан Каспий теңізінің солтүстік жағалауындағы Төбеқұдық жерінде дүниеге келген (1963 жылға дейін Шевченко ауданы аталған, 1972–1992 жылдар аралығында Форт-Шевченко қаласы әкімдігінің аумағы болған, 1992 жылдан бастап ауданның қазіргі атауы белгіленген).
Кіші жүздің Адай руынан тарайды.
Шежіресі: Адай – Келімберді – Мұңал – Бәйімбет – Алдаберді – Райымберді – Текей – Әтембек – Қаратоқа – Көшкін – Мұса – Есеу (атасы) – Ізімберген (әкесі) – Намаз.
Ата-анасы
Әкесі – Есеуов Ізімберген (1896–1959) – шаруа болған, орта діни білімді, II Дүниежүзілік соғысқа қатысқан. Соғыс кезінде II дәрежелі мүгедек болды (қолынан айырылды). Колхозда жұмыс істеп, мал шаруашылығымен айналысқан. Исламды діни әдет-ғұрыптарды сақтау ғана емес, сонымен бірге өмір салты ретінде қабылдаған.
Атасы – Есеу діни білімді, халық арасында беделге ие болған, оны құрметпен «Суфий Есеу» деп атаған. Манғыстау облысының Шетпе тұрғылықты жерінен 60–70 км жердегі «Жиенәлі» қоғамдастығында жерленген.
Анасы – Дәмет Жалғасбайқызы (1906–1983) – қарапайым жанұяда дүниеге келген, колхозда жұмыс атқарып, барлық мәселеде өз жұбайын қолдап жүрген.
Намаз отбасында екінші бала болды, ағасы Азан (1933), қарындасы Бибіш (1940), інісі Сәлем (1944).
Балалық шағы
Намаздың балалық шағы Сарытастан батысқа қарай 12 км жердегі Ащымұрын жерінде өткен, мұнда жазғы мал жайылымы орналасқан болатын. Осы жерлер С.М.Киров атындағы балық аулау колхозына жатқызылған, орталығы Ащымұрын болды.
1945 жылы Намаз тұрғылықты жерінен шамамен 10 км қашықтықта орналасқан Ащымұрын бастауыш мектебіне барды. Оқуға Намаз ерте шығып, мектепке тек сағат 11–12-лерде, ал үйге кеш уақытта қайтып, бірден сабағын оқуға кіріскен. Мүлдем кеш батқанда, оқулықтарымен ошаққа жақын орналасып дайындалған. Киіз үйде тұрғандықтан, шамдар мүлдем болмаған. Есеуовтер отбасында алғашқы шам мектеп бітіргеннен кейін ғана пайда болды. Қыс уақытында мектепке айына үш-төрт рет қана барды. Осыған қарамастан, Намаз жақсы оқып, мектепті мадақтау грамотасымен аяқтаған. Кейін, бір жыл оқуға бармай, ата-анасына шаруашылық жағынан көмектескен.
1950 жылы село кеңесінің хатшысы Шойтасов Еңсеген мектеп бітірген барлық балаларды жинап, оларды Маңғыстау облысының Форт-Шевченко қаласы – 70 км шалғайдағы аудан орталығына апарып, оларды С.М.Киров атындағы интернаттың 5-сыныбына орналастырған, онда оқу қазақ тілінде өткізілген. Ол кезде интернат тәрбие мен орта білім берудің нағыз орталығы болған, онда тамақтанумен, киіммен, оқулықтар мен басқа да қажеттіліктермен тегін қамтамасыз еткен. Намаз ата-анасымен жылына бір рет жазғы демалыста ғана көріскен.
Интернатта табандылық таныта отырып оқыған. 1956 жылы интернатты үлгілі аттестатпен бітіріп, онда 7-сынып үшін екі «төрті» (орыс тілі мен география пәндерінен), қалғандары «бес» болған.
Интернаттан кейін Намазды әскери комиссариатқа шақырған, алайда әскери қызмет өткеруге алмаған. Себебі Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысушы – II дәрежелі мүгедек адамның бірден екі баласын әскери қызмет өткеруге шақыруға заңнамалық тыйым болған. Ол кезде Есеуовтердің үлкен ұлы әскери қызметте еді.
Келесі екі жыл ішінде ағасы Азан әскери қызмет атқарған кезеңде Намаз өз поселкесінде жұмыс атқарды. Алғашқы жылы ол кітапхананың меңгерушісі, екінші жылы село кеңесінің хатшысы Әділханова Жамал партиялық мектепте оқуы кезеңінде оның міндеттерін атқарды. Оның қарамағында әскери комиссариаттың, мектептің және АХАТ-ның жұмысы болды. Алайда, Намаз басқа да табыстарға қол жеткізетініне сенімді болған.
Болашақ кәсібін таңдау барысында Намаз хирург болуға бел байлап, жоспарын ешқашан ауыстырмаған. «Медицинаның барлық салалары қажет,
ал хирургия – бұл нақты әрі мықты пән. Хирургияда нәтижелер бірден көрінеді. Хирургтің жақсы жұмысы – құтқарылған өмір», – деп пайымдаған болатын.
Студенттік жылдар
1958 жылы ағасы армиядан оралғаннан кейін, Намаз Ақтөбе медицина институтының (қазір Марат Оспанов атындағы Батыс-Қазақстан медицина университеті, Ақтөбе қаласы) емдеу факультетіне оқуға түскен. Барлық оқуға түсу емтихандарын «өте жақсы» бағамен тапсырып, оған тіпті жоғарылатылған стипендия тағайындалған (жалпыдан 25%-ға жоғары).
Институтта оқудағы үздік көрсеткіштері үшін институттың комсомол комитетіне енгізіліп, құрамына алынған, сондай-ақ «достастық сотының» төрағасы болып сайланған.
Соңғы 6-шы курста оны Қазақстанның коммунистік партиясының Ақтөбе облыстық комитетінің денсаулық сақтау бөліміне жұмысқа шақырған. Бұл ретте, оқуды аяқтағаннан кейін, Ленинград қаласында (қазіргі Санкт-Петербург қаласы, РФ) 6 айлық маманданудан өту, сонымен бірге Актюбинск қаласында (қазіргі Ақтөбе қаласы) пәтер беру, ал кейіннен облыстық денсаулық сақтау мекемесінде ғана емес, сонымен бірге Денсаулық сақтау министрлігінде де жұмыс атқару мүмкіндіктері болжамдалған болатын.
1964 жылы (II түлектер) Намаз Ізімбергенұлы институтты қызыл дипломға аяқтап, оған одан әрі жетілу үшін сабақ беруге кафедрада қалу ұсынылған. Алайда 26 жастағы жігіт теориялық білімін аз деп санай отырып, тәжірибе керектігін сезінген, сол себепті педагогикалық қызметпен айналысу жайлы көптеген ұсыныстардан бас тартқан.
Келесі екі жыл (1964–1966) Медицина институтының ректоры ұсынымы бойынша Ақтөбе облыстық аурухананың хирургия бөлімшесі базасында Ақтөбе медицина институтының кафедрасының хирургия бойынша клиникалық ординатурасында оқудан өткен (қазіргі уақытта Ақтөбе қаласының «Жедел медициналық жәрдем ауруханасы» ШЖҚ МКК).
Ол кезде, госпитальді хирургия кафедрасының жетекшісі (1963–1969) медицина ғылымдарының кандидаты, доцент, Екінші дүниежүзілік соғыс ардагері, әскери-дала хирургі, травмотолог Георгий Прокопьевич Барсуков болатын. Г.П. Барсуков өзінің шәкірттеріне хирургиялық практикалық жұмыстың іргетасын нығайтты. Оқу кезінде Намаз анестезиолог мамандығын да игереді.
Жанұясы
1960 жылы институттың 3-курсында оқып жүріп, Намаз Ізімбергенұлы Ақтөбе медицина училищесінің түлегі Тагабергенова Тойбикемен отбасы құрады (1940 жылы туған, Ресейдің Оренбург қаласының тумасы, Кіші жүздің Жағалбайлы руынан).
Кейіннен, жанұяны және балаларды күтіп-қарау сияқты отбасылық міндеттерге қарамастан, Тойбике Ақтөбе медицина институтының кешкі бөлімшесін бітіреді (1965–1972), кейін инфекциялық аурулар кафедрасында клиникалық ординатураны (1972–1974) аяқтайды.
1974 жылы Тойбике Ақтөбе облыстық аурухананың инфекциялық бөлімшесінің дәрігері болып жұмысқа орналасады, кейіннен 34 жыл бойы (1976–2010) зейнеткерлікке шыққанға дейін осы инфекциялық бөлімшені басқарады.
Туыстар мен достардың ортасында Намаз Ізімбергенұлы өзінің қалыптасуында жұбайының қолдауы мен көмегі жайлы бірнеше рет осылай айтқан болатын: «Тойбике сияқты жұбай егер басқа хирургке тұрмысқа шыққанда, міндетті түрде оны Академик етер еді».
Бірлескен некеде 3 бала тәрбиелеп өсірген.
Баласы - Мирсаид, 1-қаңтар 1962 жылы туған, (немерелері Дана, Әліби), 1985 жылы Ақтөбе медицина институтын «қызыл» дипломға бітіріп, кейін КСРО Медицина ғылымдар академиясының Жалпыкеңестік хирургия ғылыми орталығының ординатурасында оқудан өткен (қазіргі кезде академик Б.В.Петровский атындағы Ресейлік хирургия ғылыми орталығы). Хирург бола жүре, Ақтөбе облыстық аурухананың хирургия бөлімшесін басқарған.
Әкесінен үлгі ала отырып, 1998 жылы кандидаттық, ал 2001 жылы докторлық диссертация қорғаған.
Намаз Ізімбергенұлы зейнеткерлікке шыққаннан кейін, 2004–2009 жылдары госпитальді хирургия кафедрасын басқарды.
Әкесінің ісін жалғастыра отырып, Мирсаид Намазұлы Қазақстанда ішекке озондалған ерітінділерді зондтық енгізу әдісін практикаға енгізеді.
2004 жылдан бастап академиктер В.С.Савельев (Мәскеу қаласы) және М.А.Алиевтің (Алматы қаласы) ұсынымдары бойынша Қазақстанда абдоминальді сепсисті диагностикалау және емдеу стандарттарын енгізеді.
2005 жылы клиниканың практикасына перитониттердің жаңа халықаралық сыныптамасы және APACHE II, SAPS ауруымен шалдыққандардың жай-күйінің ауырлығын бағалаудың жаңа шкаласы енгізіледі, осы патологияны емдеуде жаңа тәсілдер әзірленеді, жаңа тұжырымдаманы ескере отырып, кафедра да оны барлық республика ауқымында енгізу мәселесінде жұмыс атқарады.
Намаз және Мирсаид Ізімбергеновтердің бастамасы бойынша 2006 жылы Қазақстанда алғаш рет субординаторлар-интерн хирургтердің оқу бағдарламасына эндовидеохирургия-лапароскопияның ресми циклі енгізіледі, ал 2009 жылы кафедра базасында жүкті және босанған әйелдерге кезек күттірмейтін хирургиялық көмек көрсету бойынша облыстық орталық ұйымдастырылады.
Кафедрада басшылық еткен кезде 2 ғылым кандидатын дайындады.
2010 жыл мен қазіргі уақыт аралығында Астана қаласында «Астана медицина университеті» КеАҚ-да профессор болып жұмыс істейді.
Қызы – Гүлмира, 17-мамыр 1970 жыл – 8-тамыз 2020 жыл (немересі Дилара) сондай-ақ Ақтөбе медицина институтын «қызыл» дипломға бітірген, медицина ғылымдарының кандидаты, М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан медицина университетінде педагогикалық қызметпен айналысқан.
Қызы – Жанна, 23-ақпан 1978 жылы туған (немерелері Айя, Айзере), экономика факультеті бойынша бітірген, кәсіпкерлік қызметпен айналысады.
Ғылыми және еңбек жолы
1966 жылы 3 жылға КСРО Денсаулық сақтау министрлігінің Ленин орденінің Мәскеу жалпыодақтық орталық дәрігерлерді жетілдіру институтының аспирантурасына оқуға түседі (қазіргі кезде Ресейлік үздіксіз кәсіби білім беру медицина академиясы, Мәскеу қаласы). Кейін сол жерде докторантураны аяқтайды (1973-1975).
Медицина ғылымдарының кандидаты (1970), доцент (1977), медицина ғылымдарының докторы (1979, диссертация тақырыбы: «Бауыр мен өт жолдарының хирургиялық патологиясы кезіндегі диагностикалық тактика»), профессор (1982), ҚР Ұлттық ғылымдар академиясының мүшесі-корреспонденті (1994), ҚР Медицина ғылымдары академиясының академигі (1995), Ұлттық ғылымдар академиясының академигі (2004).
1969 жылы аспирантураны аяқтап, ол Ақтөбе медицина институтының госпитальді хирургия кафедрасына ассистент болып жұмысқа орналасады, бұл Намаз Ізімбергенұлының барлық еңбек жолындағы жұмыс орны болады.
1975-1978 жылдары кафедрада доцент болып жұмыс істейді, ал кейіннен 24 жыл бойы (1979-2003) Намаз Ізімбергенұлы госпитальді хирургия кафедрасын басқарады, зейнеткерлікке шыққаннан кейін 2003 жылғы күзден бастап осында профессор болып қалады.
Оның басшылығымен перифериялық ЖОО кафедрасы кезек күттірмейтін хирургия мен перитонит проблемалары бойынша мамандарды даярлау жөніндегі жетекші ғылыми-әдістемелік орталыққа айналады, ол еліміздің медицина ортасында «Н.І.Ізімбергенов академигінің мектебі» ретінде мәлім.
Кафедрада әзірленетін ғылыми проблемалардың бағыттары әртүрлі: бұл гепатобиллиарлы хирургия, анестезиология және интенсивті терапия, лапароскопия, перитонитті және іш қуысы органдарының іріңді-септикалық ауруларын емдеу мәселелері.
Клиникалық практикаға осы зерттеулердің нәтижелерін енгізу ауруға шалдыққандарды емдеуді едәуір жақсартты. Перитонит, ішектен тамақ өтпеу, панкреонекроз, сепсис сияқты аса ауыр аурулар кезінде адам өлімі 3 есеге азайды.
Нәтижесінде, 1990 жылы ҚазКСР Денсаулық сақтау министрлігінің бұйрығымен кафедра базасында Перитонит және кезек күттірмейтін хирургия жөнінде республикалық орталық ұйымдастырылды. Орталықты ұйымдастыру перитонит проблемасын егжей-тегжейлі зерделеу жүргізуге мүмкіндік берді. Кафедра базасында ТМҰ елдері хирургтерінің қатуымен республикалық ғылыми-практикалық конференциялар өткізіле бастады. Ұжымның ғылыми байланыстары кеңейді, жұмыстар жетекші ғылыми ұжымдар – А.Н.Сызганов атындағы хирургия ғылыми орталығы (Алматы қаласы), Н.В.Склифосовский атындағы ҒЗИ (Мәскеу) ұжымдарымен жүргізілді. Ақтөбе медициналық институты базасында хирургия бойынша кандидаттық диссертацияларды қорғау бойынша мамандандырылған кеңес ұйымдастырылды.
Өңірде асқазан-ішек трактісіне, өт жолдарына, ұйқы безінде және т.б. реконструктивті-қалпына келтіру операциялары, ошақты және диффузиялы бауыр аурулары бойынша радикалды операциялар орындала бастады. Практикаға бауырдың II-III сегменттерінің резекциясы, бауырдың циррозы кезінде оны лазерлі тоннельдеу әдістері енгізілді.
Аурухананың жақсы жабдықталуы мен заманауи жоғары тиімді жедел араласудың енгізілуі оны барлық Батыс Қазақстан өңірі үшін емдеу-диагностикалық, консультативтік орталыққа айналдырды.
Бұдан бөлек, 1980-2000 жылдары Н.Ізімбергенов консультант ретінде Маңғыстау және Атырау облыстарының хирургиясын дамытуға айтарлықтай үлес қосты.
Н.Ізімбергеновтың негізгі ғылыми-зерттеу жұмыстары бауырдың өт айдау жолдарының ауруларын емдеуге, кезек күттірмейтін, іріңді хирургияға, перитониттің күрделі формаларын, панкреатитті және т.б. емдеуге, ал соңғы жылдары – хирургиялық ауруларды оперативті емдеу практикасында эндовидеоскопиялық әдістерді қолдануға арналған.
Ол іш қуысы органдары ауруларының және олардың асқынуының профилактикасы мен оны емдеу әдістерін, перитонит және панкреатит кезінде операцияның лапароскопиялық әдістері, операциядан кейінгі кезеңде іш қуысының лапароскопиялы озоносанациясының ерекше тәсілдерін практикаға енгізді. Іш қуысының асқынған іріңді-қабыну аурулары кезінде (перитонит) лапароскопия мүмкіндіктерін кеңінен пайдалана бастады, оны операцияға ғана емес, сонымен бірге іш қуысын іш жағынан жууға да пайдаланды. Іріңді-септикалық аурулар кезінде ағзаның детоксикациясы үшін адам плацентін қолданудың емдік әсерін зерделеді.
400 астам ғылыми жарияланымның авторы, оның ішінде монографиялар, дәрігер-хирургтер үшін оқу-әдістемелік құралдар, студенттер үшін оқу құралдары, хирургиялық терминдердің орысша-қазақша сөздігі, туындыларға 19 авторлық куәлігі бар, тәжірибелік хирургияның жаңа өзекті мәселелері бойынша алдын ала патенттері және патенттері бар.
Оның жетекшілігімен 5 докторлық және 27 кандидаттық диссертация қорғалды.
Намаз Ізімбергенұлы емдеу, ғылыми-педагогикалық қызметпен қатар, қомақты қоғамдық жұмыспен айналысқан – 1979 жылдан бастап Ақтөбе облыстық хирургтер қоғамының төрағасы, Республикалық хирургтер ассоциациясы басқармасының, Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің хирургия бойынша проблемалық комиссиясының мүшесі болды, Ақтөбе медицина институтының жанында диссертациялық кеңесті ұзақ уақыт басқарды, «Вестник хирургии Казахстана», «Синграальная хирургия» (Ресей), «Западно-Казахстанский медицинский журнал» (ҚР, Ақтөбе), «Валеология» (Астана) журналдарының редакциялық кеңесі құрамына кірді. Батыс Қазақстанның облыстарының ғылыми қоғамдары жұмысына белсенді қатысты.
Жарияланымдары
Монографиялардың, оқу құралдарының, әдістемелік ұсынымдардың, кітаптардың авторы:
1. Лечение острого панкреатита и холецистопанкреатита (методические рекомендации). Актюбинск, 1980. – 18 б. [Л.Н.Фарафоновамен бірге].
2. Диагностика и лечение острого аппендицита (методические рекомендации). Актюбинск, 1981. – 11 б. [М.М.Шаферманмен бірге].
3. Лечение неотложных состояний в хирургической клинике (учебное пособие для субординаторов). Актюбинск, 1981. – 21 б. [К.Ж.Жанабаевпен бірге].
4. Профилактика тромбоэмболических осложнений в раннем после операционном периоде у хирургических больных (методические рекомендации). Актюбинск, 1982. – 21 б. [М.К.Юсубалиевпен, А.К.Мантаевпен бірге].
5. Дифференциальная диагностика острых хирургических заболеваний брюшной полости и острых кишечных инфекций (методические рекомендации). Актюбинск, 1983. – 15 б. [К.Д.Дуйсеновпен бірге].
6. Антибиотики в хирургии (учебное пособие). Актюбинск, 1983. - 15 б. [Р.С.Кузденбаевамен, Л.Н.Фарафоновамен, К.Д.Дуйсеновпен бірге].
7. Диагностика и лечение острых хирургических заболеваний органов брюшной полости (учебное пособие). Актюбинск, 1984. - 87 б. [Л.Н.Фарафоновамен, М.М.Шаферманмен, В.А.Галкинмен бірге].
8. Профилактика осложнении острых хирургических заболевании брюшной полости в условиях сельских регионов Казахстана (методические рекомендации). Актюбинск, 1988. – 10 б. [М.М.Шаферманмен бірге].
9. Открытый живот с управляемой лапаростомией и хирургии перитонита (методические рекомендации). Актюбинск, 1989. – 20 б. [М.М.Шаферманмен бірге].
10. Активные методы лечения местного гнойного перитонита. (методические рекомендации). Актюбинск, 1991. – 10 б. [Н.А.Акатаевпен, К.Ж.Аскангалиевпен бірге].
11. Хирургиялық деонтология. Актюбинск, 1992. - 120 б.
12. Русско-казахский словарь хирургических терминов (учебное пособие). Ақтөбе, 1993. - 65 б. [С.М.Келимбердиевпен бірге].
13. Іш қуысының жедел хирургиялық аурулары. Ақтөбе, 1993. - 210 б.
14. Интубация кишечника: ошибки, осложнения и их профилактика. (методические рекомендации). Актюбинск қаласы, 1993. – 17 б. [М.Н.Изимбергеновпен, М.М.Шаферманмен, Р.Н.Фахрутдиновпен бірге].
15. Регионарная эндолимфатическая антибиотикотерапия в комплексном лечении острого осложненного холецистита (методические рекомендации). Актюбинск. 1993. – 15 б. [Б.С.Жакиевпен бірге].
16. Лазеры в хирургии осложненных форм острого холецистита (методические рекомендации). Актюбинск, 1993. 13 б. [А.К.Мантаевпен бірге].
17. Орысша-қазақша хирургиялық сөздік. Ақтөбе, 1994. - 63 б. [С.М.Келимбердиевпен бірге].
18. Открытый метод лечения перитонита. Алматы: “Гылым”, 1994. - 208 б. [М.А.Алиевпен, М.М.Шаферманмен, Е.И.Бреховпен бірге].
19. Методическое пособие медицинских терминов [для субординаторов хирургов]. Актюбинск, 1994. - 94 б.
20. Оптимизация работы отделения санитарной авиации по оказанию лечебно-консультативной помощи при ОХЗ и травмах органов брюшной полости (методические рекомендации). Актюбинск, 1995. 18 б. [А.К.Каржауовпен бірге].
21. Лапароскопическая аппендэктомия (методические рекомендации). Актюбинск. 1996. – 18 б. [В.И.Котлобовскиймен, С.Ж.Шанбаевпен, Б.И.Баспаевпен, А.Б.Байжаркиновамен бірге].
22. Динамическая оментопанкреатостомия в лечении острого деструктивного панкреатита и панкреатогенного перитонита (методические рекомендации). Алматы, 1996. 10 б. [М.М.Шаферманмен, Н.А.Акатаевпен, Б.Б.Базарбаевпен, А.У.Уразмагамбетовпен бірге].
23. Выбор методов анестезии при многократных программированных лапаросанациях у больных с распространенным перитонитом (методические рекомендации). – Актюбинск, 1997. – 18 б. [К.Ж.Жанабаевпен, Ж.Н.Саркуловамен бірге].
24. Послеоперационный перитонит. Алматы, 1997. - 100 б. [Б.Б.Базарбаевпен бірге].
25. Использование плаценты человека в хирургической клинике в качестве биосорбента (методические рекомендации). – Актюбинск, 1998. – 13 б. [Б.С.Жакиевпен, У.Г.Карсакбаевпен бірге].
26. Оптимизация фракционного плазмафереза в хирургии (методические рекомендации). Актюбинск, 1998. – 8 б. [В.Н.Сабадашпен, У.Г.Карсакбаевпен бірге].
27. Очерки хирургической деонтологии. Алматы, 1999. – 144 б.
28. Практическое пособие по диагностике и лечению острых хирургических заболеваний брюшной полости. (Редактор). Ақтөбе, 2000. - 58 б. [М.Н.Изимбергеновпен, С.М.Келимбердиевпен, Н.А.Акатаевпен, Б.С.Жакиевпен бірге].
29. Активные методы лечения тяжелых форм акушерство-гинекологического перитонита (методические рекомендации). Ақтөбе, 2000. – 21 б. [Т.М.Укыбасовамен, С.Т.Капановпен, Б.Ж.Каримовамен бірге].
30. Тактика оперативных вмешательств на желудочно-кишечном тракте в условиях разлитого перитонита и при высоких кишечных свищах (методические рекомендации). Ақтөбе, 2000. - 10 б. [М.Н.Изимбергеновпен, А.А.Елемесовпен, К.Т.Адайбаевпен бірге].
31. Использование озонированных растворов в экстренной абдоминальной хирургии (методические рекомендации). Ақтөбе, 2000. - 13 б. [М.Н.Изимбергеновпен, Б.Ш.Ескараевпен, А.А.Елемесовпен, К.Т.Адайбаевпен бірге].
32. Экстракорпоральная плацентоплазмосорбция в хирургической клинике (методические рекомендации). Ақтөбе, 2001. – 16 б. [Б.С.Жакиевпен, У.Г.Карсакбаевпен бірге].
33. Лапароскопическая хирургия тубоовариальных воспалительных образований придатков матки и пельвиоперитонита (методические рекомендации). Ақтөбе, 2001г. 22 б. [Т.М.Укыбасовамен, В.И.Котлобовскиймен, А.А.Шангараевамен, Б.Ж.Каримовамен бірге].
34. Биогемосорбция через фрагменты плаценты человека в хирургической клинике (методические рекомендации). Ақтөбе, 2001. - 18 б. [Б.С.Жакиевпен, В.Н.Сабадашпен, У.Г.Карсакбаевпен, Ж.Н.Саркуловамен, К.С.Иманбаевпен бірге].
35. Интраинтестинальная чреззондовая озонотерапия в комплексном лечении разлитого гнойного перитонта (методические рекомендации). Ақтөбе, 2002. - 28 б. [С.Н.Кобландинмен, Н.В.Миронюкпен бірге].
36. Регионарная эндолимфатическая антибиотикотерапия в комплексном лечении гнойно-воспалительных заболеваний органов брюшной полости (методические рекомендации). Ақтөбе, 2002. – 15 б. [Б.C.Жакиевпен бірге].
37. Лечение гнойных ран. Ақтөбе, 2002. - 137 б.
38. Лечение неотложных состояний в хирургической клинике (на казахском языке, учебное пособие). 2002. - 40 б. [К.Ж.Жанабаевпен бірге].
39. Внутрикишечная зондовая озонотерапия в хирургии разлитого гнойного пертонита. Ақтөбе, 2003. - 198 б. [М.Н.Изимбергеновпен, А.А.Елемесовпен, К.С.Абишевпен бірге].
40. Гемоплацентоперфузия в хирургической клинике. Ақтөбе, 2003. – 256 б. [Б.С.Жакиевпен бірге].
41. Методы детоксикационной терапии в хирургической клинике. (Редактор). Ақтөбе, 2003. - 50 б. [М.Н.Изимбергеновпен, С.Ж.Сахиповпен, Б.С.Жакиевпен, В.Н.Сабадашпен, Ж.Н.Саркуловамен бірге].
42. Местное использование плацентарной ткани в лечении гнойных ран (методические рекомендации). Ақтөбе, 2003. – 24 б. [У.Г.Карсакбаевпен, М.А.Садуовпен, Р.И.Изимовамен бірге].
43. Кто может стать хирургом (введение в специальность). Ақтөбе, 2004. - 36 б.
44. Кім хирург бола алады (мамандыққа кіріспе). Ақтөбе, 2004. -38 б.
45. Хирург Мұхтар Әлиев - хирургтің көзімен. Ақтөбе, 2004. - 99 б.
46. Іш куысының жедел хирургиясы. (руководство по хирургии на казахском языке). Ақтөбе, 2006. - 310 б. [М.Н.Изимбергеновпен бірге].
47. Кафедра госпитальной хирургии (история становления и развития с комментариями автора). Ақтөбе, 2012. – 90 б.
48. Очерки по педагогике высшей медицинской школы. Ақтөбе, 2013. – 187 б.
49. О, Тәңірім, бұл мен ғой... Ақтөбе, 2017. – 282 б.
50. Мейірбикелер. Ақтөбе, 2018. – 43 б.
Авторлық куәліктер, патенттер және алдын ала патенттер:
1. Способ лечения острого гнойного перитонита. А.с. СССР №1421317 – 1988 ж. [тең автор М.М.Шаферман]
2. Способ эндолимфатической антибиотикотерапии при осложненном холецистите. Патент РК №1832012 – 1992 ж. [тең автор Б.С.Жакиев]
3. Раствор-консервант крови для лечебного фракционного плазмофереза. Патент РК №20132 – 1996 ж. [тең авторлар В.Н.Сабадаш, Ю.И.Будчанов]
4. Способ защиты клеток крови при гемосорбции. Предпатент РК №31836 – 1999 ж. [тең авторлар Г.Н.Изимбергенова, В.Н.Сабадаш]
5. Способ профилактики осложнений при интубации кишечника через концевую илеостому. Предпатент РК №10385 – 1999 ж. [тең авторлар М.Н.Изимбергенов, З.Б.Бралов]
6. Способ экстракорпоральной детоксикации организма. Предпатент РК №29390 – 1999 ж. [тең авторлар Б.С.Жакиев, К.Г.Карсакбаев, Р.З.Исмагилов]
7. Способ обработки культи червеобразного отростка при лапароскопической аппендэктомии. Предпатент РК №12300 – 2000 ж. [тең авторлар К.К.Жолмухамедов, М.Х.Кузбаков, М.Н.Изимбергенов, М.Н.Жумабаев]
8. Способ лечения эндотоксикоза. Предпатент РК №31086 – 2000 ж. [тең авторлар Б.С.Жактев, В.Н.Сабадаш, К.Ж.Айтуов]
9. Модифицированный способ гемоплацентосорбции. Предпатент РК №32837 – 2000 ж. [тең авторлар Б.С.Жакиев, У.Г.Карсакбаев, К.С.Иманбаев]
10. Способ лечения гнойных заболеваний гениталий. Предпатент РК №30675 – 2000 ж. [тең авторлар С.Т.Капанов, Г.Н.Кисманова]
11. Модифицированный способ гемоплацентосорбции. Предпатент РК №2000/1224 – 2000 ж. [тең авторлар Б.С.Жакиев, У.Г.Карсакбаев, К.С.Иманбаев]
12. Способ перманентной гепаринизации при экстракорпоральной гемоплацентосорбции. Предпатент РК №34038 – 2001 ж. [тең авторлар Б.С.Жакиев, М.К.Джаканов, А.А.Калиев]
13. Способ улучшения заживления кишечных анастомозов лекарственной смесью. Предпатент РК №10747 от 15.11.1999 ж. [тең авторлар М.Н.Изимбергенов, А.А.Елемесов]
14. Способ консервации плацентарной ткани. Предпатент РК №37552 – 2002 ж. [тең авторлар Л.Ж.Райханова, Б.В.Засорин, М.А.Садуов]
15. Способ оценки анестезиологического и операционного риска в хирургии перитонита. Предпатент РК №39441 – 2002 ж. [тең авторлар Ж.Н.Саркулова, М.М.Оразов]
16. Способ комплексного лечения разлитого гнойного перитонита с использованием озонированных растворов. Предпатент РК №14614 – 2003 ж. [тең авторлар М.Н.Изимбергенов, А.А.Елемесов, К.С.Абишев].
17. Способ стимуляции регенерации сухожилии. Предпатент РК №41542 – 2003 ж. [тең авторлар З.А.Идиев, С.Ж.Исаев].
18. Способ коррекции иммунологических нарушений при гнойно-септических заболеваниях. Предпатент РК №16782 – 2004 ж. [тең авторлар М.Н.Изимбергенов, Б.В.Засорин, М.Х.Бигалиев, Е.К.Каратаев]
19. Способ лечения плацентарным перфузатом гнойно-септических заболеваний. Предпатент РК №51017 – 2005 ж. [тең авторлар Б.С.Жакиев, К.С.Иманбаев].
Марапаттары
- «Құрмет» ордені («Почет», 2015)
- «Еңбек ардагері» медалі («Ветеран труда», 2016)
- «Отличнику здравоохранения» төсбелгісі
- «Высшая школа СССР – за отличные успехи в работе» төсбелгісі
- «Ақтобе қаласының құрметті азаматы» төсбелгісі («Почетный гражданин города Актобе», 2002)
- «Түпқараған ауданының құрметті азаматы» төсбелгісі («Почетный гражданин Тупкараганского района», 2007)
- «Денсаулық сақтау ісіне қосқан үлесі үшін» төсбелгісі («За вклад в развитие здравоохранения», 2009)
- «Қазақстан Республикасының ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісі («За заслуги в развитии науки Республики Казахстан», 2012)
- «Актобе облысына сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісі («За заслуги перед Актюбинской областью», 2017)
- Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындары ассоциациясының А.Байтұрсынов атындағы алтын медалі (2017)
- «Евразия» қоғамдық қорының «Алтын скальпель» дипломы және құрмет белгісі (2005)
- «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 20 жыл» мерекелік медалі («20 лет независимости Республики Казахстан», 2011)
- «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 25 жыл» мерекелік медалі («25 лет независимости Республики Казахстан», 2016)
- «Ақтау қаласына 50 жыл» мерекелік медалі («50 лет городу Актау», 2013)
- «Ақтобе қаласына 150 жыл» мерекелік медалі («150 лет городу Актобе», 2019)
- «Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеттің дамуына қосқан үлесі үшін» медалі («За вклад в развитие Западно-Казахстанского государственного медицинского университета имени Марата Оспанова», 2017)
- «Компания Нұрдәулет Актобе» ЖШС Н.И.Изимбергенов атындағы стипендия бекітті (2000-2005).
Құрмет атақтары
- Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген ғылым және техника қайраткері (1998)
- Халықаралық хирургтер қоғамының мүшесі (International Society of Surgery, Швейцария, 1999)
- Ақтөбе қаласының құрметті азаматы (2002)
- Маңғыстау облысы Түпқараған ауданының құрметті азаматы (2007)
- А.Н.Сызғанов атындағы Ұлттық хирургия ғылыми орталығының құрметті профессоры (1997)
- А.Яссауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің құрметті профессоры (2016)
- К.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университетінің құрметті профессоры (2017)
Н.І.Ізімбергеновтің өмірі мен шығармашылық жолы туралы мәліметтер
- Справочник: Кто есть кто в Казахстанской науке. Алматы, 1999 жыл, 200-б.
- Энциклопедия Актюбинской области. Ақтөбе, 2002 жыл, 449-450-б.
- Национальная академия наук Республики Казахстан: Энциклопедический справочник. Алматы, 2006 жыл, 174-б.
- Ұлттық энциклопедия – Қазақстан. Алматы, 2007 жыл, 9 том, 648-649 б.
- Энциклопедия: Лучшие люди Казахстана (выпуск II). Алматы, 2010 жыл, 472-б.
- Энциклопедический справочник: «Ақтөбе – құтты мекен». Алматы, 2017 жыл, 247-б.
- Энциклопедия: Золотой фонд ученых медицины Казахстана. Алматы, 2008 жыл, 170-173-б.
Дереккөздер
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Namaz Izimbergenov 25 zheltoksan 1937 Mangystau oblysy Tүpkaragan audany Ashymuryn Sarytas auyly 3 zheltoksan 2019 Aktobe kalasy galym medicina gyl dokt 1979 professor 1982 Қazakstan Respublikasy Medicina gylymdary akademiyasynyn akademigi 1995 Қazakstan Respublikasy Ұlttyk gylym akademiyasynyn akademigi 2004 Қazakstan Respublikasy gylym men tehnikanyn enbek sinirgen kajratkeri 1998 Halykaralyk hirurgter kogamynyn mүshesi 1999 Namaz IzimbergenovTugan kүni25 zheltoksan 1937 1937 12 25 Tugan zheriAshymuryn Sarytas Tүpkaragan audany Gurev oblysy Қazak KSRҚajtys bolgan kүni3 zheltoksan 2019 2019 12 03 81 zhas Қajtys bolgan zheriAktobe ҚazakstanAzamattygy Қazakstan KSRO 1937 1991 Ғylymi ayasymedicinaZhumys ornyBatys Қazakstan medicina akademiyasyҒylymi dәrezhesimedicina gyl dokt Ғylymi atagyprofessorNesimen belgilibauyr ot zholdarynyn aurularyn emdeu zhedel hirurg aurulardy emdeu tәzhiribesinde songy endovideoskopiyalyk әdisterdi tiimdi pajdalanudy zertteumenӨmirbayanyTegi Izimbergenov Namaz Mangystau oblysynyn Tүpkaragan audanynda Sarytaska zhakyn ornalaskan Kaspij tenizinin soltүstik zhagalauyndagy Tobekudyk zherinde dүniege kelgen 1963 zhylga dejin Shevchenko audany atalgan 1972 1992 zhyldar aralygynda Fort Shevchenko kalasy әkimdiginin aumagy bolgan 1992 zhyldan bastap audannyn kazirgi atauy belgilengen Kishi zhүzdin Adaj ruynan tarajdy Shezhiresi Adaj Kelimberdi Munal Bәjimbet Aldaberdi Rajymberdi Tekej Әtembek Қaratoka Koshkin Musa Eseu atasy Izimbergen әkesi Namaz Ata anasy Әkesi Eseuov Izimbergen 1896 1959 sharua bolgan orta dini bilimdi II Dүniezhүzilik sogyska katyskan Sogys kezinde II dәrezheli mүgedek boldy kolynan ajyryldy Kolhozda zhumys istep mal sharuashylygymen ajnalyskan Islamdy dini әdet guryptardy saktau gana emes sonymen birge omir salty retinde kabyldagan Atasy Eseu dini bilimdi halyk arasynda bedelge ie bolgan ony kurmetpen Sufij Eseu dep atagan Mangystau oblysynyn Shetpe turgylykty zherinen 60 70 km zherdegi Zhienәli kogamdastygynda zherlengen Anasy Dәmet Zhalgasbajkyzy 1906 1983 karapajym zhanuyada dүniege kelgen kolhozda zhumys atkaryp barlyk mәselede oz zhubajyn koldap zhүrgen Namaz otbasynda ekinshi bala boldy agasy Azan 1933 karyndasy Bibish 1940 inisi Sәlem 1944 Balalyk shagy Namazdyn balalyk shagy Sarytastan batyska karaj 12 km zherdegi Ashymuryn zherinde otken munda zhazgy mal zhajylymy ornalaskan bolatyn Osy zherler S M Kirov atyndagy balyk aulau kolhozyna zhatkyzylgan ortalygy Ashymuryn boldy 1945 zhyly Namaz turgylykty zherinen shamamen 10 km kashyktykta ornalaskan Ashymuryn bastauysh mektebine bardy Okuga Namaz erte shygyp mektepke tek sagat 11 12 lerde al үjge kesh uakytta kajtyp birden sabagyn okuga kirisken Mүldem kesh batkanda okulyktarymen oshakka zhakyn ornalasyp dajyndalgan Kiiz үjde turgandyktan shamdar mүldem bolmagan Eseuovter otbasynda algashky sham mektep bitirgennen kejin gana pajda boldy Қys uakytynda mektepke ajyna үsh tort ret kana bardy Osygan karamastan Namaz zhaksy okyp mektepti madaktau gramotasymen ayaktagan Kejin bir zhyl okuga barmaj ata anasyna sharuashylyk zhagynan komektesken 1950 zhyly selo kenesinin hatshysy Shojtasov Ensegen mektep bitirgen barlyk balalardy zhinap olardy Mangystau oblysynyn Fort Shevchenko kalasy 70 km shalgajdagy audan ortalygyna aparyp olardy S M Kirov atyndagy internattyn 5 synybyna ornalastyrgan onda oku kazak tilinde otkizilgen Ol kezde internat tәrbie men orta bilim berudin nagyz ortalygy bolgan onda tamaktanumen kiimmen okulyktar men baska da kazhettiliktermen tegin kamtamasyz etken Namaz ata anasymen zhylyna bir ret zhazgy demalysta gana korisken Internatta tabandylyk tanyta otyryp okygan 1956 zhyly internatty үlgili attestatpen bitirip onda 7 synyp үshin eki torti orys tili men geografiya pәnderinen kalgandary bes bolgan Internattan kejin Namazdy әskeri komissariatka shakyrgan alajda әskeri kyzmet otkeruge almagan Sebebi Ekinshi dүniezhүzilik sogyska katysushy II dәrezheli mүgedek adamnyn birden eki balasyn әskeri kyzmet otkeruge shakyruga zannamalyk tyjym bolgan Ol kezde Eseuovterdin үlken uly әskeri kyzmette edi Kelesi eki zhyl ishinde agasy Azan әskeri kyzmet atkargan kezende Namaz oz poselkesinde zhumys atkardy Algashky zhyly ol kitaphananyn mengerushisi ekinshi zhyly selo kenesinin hatshysy Әdilhanova Zhamal partiyalyk mektepte okuy kezeninde onyn mindetterin atkardy Onyn karamagynda әskeri komissariattyn mekteptin zhәne AHAT nyn zhumysy boldy Alajda Namaz baska da tabystarga kol zhetkizetinine senimdi bolgan Bolashak kәsibin tandau barysynda Namaz hirurg boluga bel bajlap zhosparyn eshkashan auystyrmagan Medicinanyn barlyk salalary kazhet al hirurgiya bul nakty әri mykty pәn Hirurgiyada nәtizheler birden korinedi Hirurgtin zhaksy zhumysy kutkarylgan omir dep pajymdagan bolatyn Studenttik zhyldar 1958 zhyly agasy armiyadan oralgannan kejin Namaz Aktobe medicina institutynyn kazir Marat Ospanov atyndagy Batys Қazakstan medicina universiteti Aktobe kalasy emdeu fakultetine okuga tүsken Barlyk okuga tүsu emtihandaryn ote zhaksy bagamen tapsyryp ogan tipti zhogarylatylgan stipendiya tagajyndalgan zhalpydan 25 ga zhogary Institutta okudagy үzdik korsetkishteri үshin instituttyn komsomol komitetine engizilip kuramyna alyngan sondaj ak dostastyk sotynyn toragasy bolyp sajlangan Songy 6 shy kursta ony Қazakstannyn kommunistik partiyasynyn Aktobe oblystyk komitetinin densaulyk saktau bolimine zhumyska shakyrgan Bul rette okudy ayaktagannan kejin Leningrad kalasynda kazirgi Sankt Peterburg kalasy RF 6 ajlyk mamandanudan otu sonymen birge Aktyubinsk kalasynda kazirgi Aktobe kalasy pәter beru al kejinnen oblystyk densaulyk saktau mekemesinde gana emes sonymen birge Densaulyk saktau ministrliginde de zhumys atkaru mүmkindikteri bolzhamdalgan bolatyn 1964 zhyly II tүlekter Namaz Izimbergenuly institutty kyzyl diplomga ayaktap ogan odan әri zhetilu үshin sabak beruge kafedrada kalu usynylgan Alajda 26 zhastagy zhigit teoriyalyk bilimin az dep sanaj otyryp tәzhiribe kerektigin sezingen sol sebepti pedagogikalyk kyzmetpen ajnalysu zhajly koptegen usynystardan bas tartkan Kelesi eki zhyl 1964 1966 Medicina institutynyn rektory usynymy bojynsha Aktobe oblystyk auruhananyn hirurgiya bolimshesi bazasynda Aktobe medicina institutynyn kafedrasynyn hirurgiya bojynsha klinikalyk ordinaturasynda okudan otken kazirgi uakytta Aktobe kalasynyn Zhedel medicinalyk zhәrdem auruhanasy ShZhҚ MKK Ol kezde gospitaldi hirurgiya kafedrasynyn zhetekshisi 1963 1969 medicina gylymdarynyn kandidaty docent Ekinshi dүniezhүzilik sogys ardageri әskeri dala hirurgi travmotolog Georgij Prokopevich Barsukov bolatyn G P Barsukov ozinin shәkirtterine hirurgiyalyk praktikalyk zhumystyn irgetasyn nygajtty Oku kezinde Namaz anesteziolog mamandygyn da igeredi Zhanuyasy 1960 zhyly instituttyn 3 kursynda okyp zhүrip Namaz Izimbergenuly Aktobe medicina uchilishesinin tүlegi Tagabergenova Tojbikemen otbasy kurady 1940 zhyly tugan Resejdin Orenburg kalasynyn tumasy Kishi zhүzdin Zhagalbajly ruynan Kejinnen zhanuyany zhәne balalardy kүtip karau siyakty otbasylyk mindetterge karamastan Tojbike Aktobe medicina institutynyn keshki bolimshesin bitiredi 1965 1972 kejin infekciyalyk aurular kafedrasynda klinikalyk ordinaturany 1972 1974 ayaktajdy 1974 zhyly Tojbike Aktobe oblystyk auruhananyn infekciyalyk bolimshesinin dәrigeri bolyp zhumyska ornalasady kejinnen 34 zhyl bojy 1976 2010 zejnetkerlikke shykkanga dejin osy infekciyalyk bolimsheni baskarady Tuystar men dostardyn ortasynda Namaz Izimbergenuly ozinin kalyptasuynda zhubajynyn koldauy men komegi zhajly birneshe ret osylaj ajtkan bolatyn Tojbike siyakty zhubaj eger baska hirurgke turmyska shykkanda mindetti tүrde ony Akademik eter edi Birlesken nekede 3 bala tәrbielep osirgen Balasy Mirsaid 1 kantar 1962 zhyly tugan nemereleri Dana Әlibi 1985 zhyly Aktobe medicina institutyn kyzyl diplomga bitirip kejin KSRO Medicina gylymdar akademiyasynyn Zhalpykenestik hirurgiya gylymi ortalygynyn ordinaturasynda okudan otken kazirgi kezde akademik B V Petrovskij atyndagy Resejlik hirurgiya gylymi ortalygy Hirurg bola zhүre Aktobe oblystyk auruhananyn hirurgiya bolimshesin baskargan Әkesinen үlgi ala otyryp 1998 zhyly kandidattyk al 2001 zhyly doktorlyk dissertaciya korgagan Namaz Izimbergenuly zejnetkerlikke shykkannan kejin 2004 2009 zhyldary gospitaldi hirurgiya kafedrasyn baskardy Әkesinin isin zhalgastyra otyryp Mirsaid Namazuly Қazakstanda ishekke ozondalgan eritindilerdi zondtyk engizu әdisin praktikaga engizedi 2004 zhyldan bastap akademikter V S Savelev Mәskeu kalasy zhәne M A Alievtin Almaty kalasy usynymdary bojynsha Қazakstanda abdominaldi sepsisti diagnostikalau zhәne emdeu standarttaryn engizedi 2005 zhyly klinikanyn praktikasyna peritonitterdin zhana halykaralyk synyptamasy zhәne APACHE II SAPS auruymen shaldykkandardyn zhaj kүjinin auyrlygyn bagalaudyn zhana shkalasy engiziledi osy patologiyany emdeude zhana tәsilder әzirlenedi zhana tuzhyrymdamany eskere otyryp kafedra da ony barlyk respublika aukymynda engizu mәselesinde zhumys atkarady Namaz zhәne Mirsaid Izimbergenovterdin bastamasy bojynsha 2006 zhyly Қazakstanda algash ret subordinatorlar intern hirurgterdin oku bagdarlamasyna endovideohirurgiya laparoskopiyanyn resmi cikli engiziledi al 2009 zhyly kafedra bazasynda zhүkti zhәne bosangan әjelderge kezek kүttirmejtin hirurgiyalyk komek korsetu bojynsha oblystyk ortalyk ujymdastyrylady Kafedrada basshylyk etken kezde 2 gylym kandidatyn dajyndady 2010 zhyl men kazirgi uakyt aralygynda Astana kalasynda Astana medicina universiteti KeAҚ da professor bolyp zhumys istejdi Қyzy Gүlmira 17 mamyr 1970 zhyl 8 tamyz 2020 zhyl nemeresi Dilara sondaj ak Aktobe medicina institutyn kyzyl diplomga bitirgen medicina gylymdarynyn kandidaty M Ospanov atyndagy Batys Қazakstan medicina universitetinde pedagogikalyk kyzmetpen ajnalyskan Қyzy Zhanna 23 akpan 1978 zhyly tugan nemereleri Ajya Ajzere ekonomika fakulteti bojynsha bitirgen kәsipkerlik kyzmetpen ajnalysady Ғylymi zhәne enbek zholy1966 zhyly 3 zhylga KSRO Densaulyk saktau ministrliginin Lenin ordeninin Mәskeu zhalpyodaktyk ortalyk dәrigerlerdi zhetildiru institutynyn aspiranturasyna okuga tүsedi kazirgi kezde Resejlik үzdiksiz kәsibi bilim beru medicina akademiyasy Mәskeu kalasy Kejin sol zherde doktoranturany ayaktajdy 1973 1975 Medicina gylymdarynyn kandidaty 1970 docent 1977 medicina gylymdarynyn doktory 1979 dissertaciya takyryby Bauyr men ot zholdarynyn hirurgiyalyk patologiyasy kezindegi diagnostikalyk taktika professor 1982 ҚR Ұlttyk gylymdar akademiyasynyn mүshesi korrespondenti 1994 ҚR Medicina gylymdary akademiyasynyn akademigi 1995 Ұlttyk gylymdar akademiyasynyn akademigi 2004 1969 zhyly aspiranturany ayaktap ol Aktobe medicina institutynyn gospitaldi hirurgiya kafedrasyna assistent bolyp zhumyska ornalasady bul Namaz Izimbergenulynyn barlyk enbek zholyndagy zhumys orny bolady 1975 1978 zhyldary kafedrada docent bolyp zhumys istejdi al kejinnen 24 zhyl bojy 1979 2003 Namaz Izimbergenuly gospitaldi hirurgiya kafedrasyn baskarady zejnetkerlikke shykkannan kejin 2003 zhylgy kүzden bastap osynda professor bolyp kalady Onyn basshylygymen periferiyalyk ZhOO kafedrasy kezek kүttirmejtin hirurgiya men peritonit problemalary bojynsha mamandardy dayarlau zhonindegi zhetekshi gylymi әdistemelik ortalykka ajnalady ol elimizdin medicina ortasynda N I Izimbergenov akademiginin mektebi retinde mәlim Kafedrada әzirlenetin gylymi problemalardyn bagyttary әrtүrli bul gepatobilliarly hirurgiya anesteziologiya zhәne intensivti terapiya laparoskopiya peritonitti zhәne ish kuysy organdarynyn irindi septikalyk aurularyn emdeu mәseleleri Klinikalyk praktikaga osy zertteulerdin nәtizhelerin engizu auruga shaldykkandardy emdeudi edәuir zhaksartty Peritonit ishekten tamak otpeu pankreonekroz sepsis siyakty asa auyr aurular kezinde adam olimi 3 esege azajdy Nәtizhesinde 1990 zhyly ҚazKSR Densaulyk saktau ministrliginin bujrygymen kafedra bazasynda Peritonit zhәne kezek kүttirmejtin hirurgiya zhoninde respublikalyk ortalyk ujymdastyryldy Ortalykty ujymdastyru peritonit problemasyn egzhej tegzhejli zerdeleu zhүrgizuge mүmkindik berdi Kafedra bazasynda TMҰ elderi hirurgterinin katuymen respublikalyk gylymi praktikalyk konferenciyalar otkizile bastady Ұzhymnyn gylymi bajlanystary kenejdi zhumystar zhetekshi gylymi uzhymdar A N Syzganov atyndagy hirurgiya gylymi ortalygy Almaty kalasy N V Sklifosovskij atyndagy ҒZI Mәskeu uzhymdarymen zhүrgizildi Aktobe medicinalyk instituty bazasynda hirurgiya bojynsha kandidattyk dissertaciyalardy korgau bojynsha mamandandyrylgan kenes ujymdastyryldy Өnirde askazan ishek traktisine ot zholdaryna ujky bezinde zhәne t b rekonstruktivti kalpyna keltiru operaciyalary oshakty zhәne diffuziyaly bauyr aurulary bojynsha radikaldy operaciyalar oryndala bastady Praktikaga bauyrdyn II III segmentterinin rezekciyasy bauyrdyn cirrozy kezinde ony lazerli tonneldeu әdisteri engizildi Auruhananyn zhaksy zhabdyktaluy men zamanaui zhogary tiimdi zhedel aralasudyn engizilui ony barlyk Batys Қazakstan oniri үshin emdeu diagnostikalyk konsultativtik ortalykka ajnaldyrdy Budan bolek 1980 2000 zhyldary N Izimbergenov konsultant retinde Mangystau zhәne Atyrau oblystarynyn hirurgiyasyn damytuga ajtarlyktaj үles kosty N Izimbergenovtyn negizgi gylymi zertteu zhumystary bauyrdyn ot ajdau zholdarynyn aurularyn emdeuge kezek kүttirmejtin irindi hirurgiyaga peritonittin kүrdeli formalaryn pankreatitti zhәne t b emdeuge al songy zhyldary hirurgiyalyk aurulardy operativti emdeu praktikasynda endovideoskopiyalyk әdisterdi koldanuga arnalgan Ol ish kuysy organdary aurularynyn zhәne olardyn askynuynyn profilaktikasy men ony emdeu әdisterin peritonit zhәne pankreatit kezinde operaciyanyn laparoskopiyalyk әdisteri operaciyadan kejingi kezende ish kuysynyn laparoskopiyaly ozonosanaciyasynyn erekshe tәsilderin praktikaga engizdi Ish kuysynyn askyngan irindi kabynu aurulary kezinde peritonit laparoskopiya mүmkindikterin keninen pajdalana bastady ony operaciyaga gana emes sonymen birge ish kuysyn ish zhagynan zhuuga da pajdalandy Irindi septikalyk aurular kezinde agzanyn detoksikaciyasy үshin adam placentin koldanudyn emdik әserin zerdeledi 400 astam gylymi zhariyalanymnyn avtory onyn ishinde monografiyalar dәriger hirurgter үshin oku әdistemelik kuraldar studentter үshin oku kuraldary hirurgiyalyk terminderdin oryssha kazaksha sozdigi tuyndylarga 19 avtorlyk kuәligi bar tәzhiribelik hirurgiyanyn zhana ozekti mәseleleri bojynsha aldyn ala patentteri zhәne patentteri bar Onyn zhetekshiligimen 5 doktorlyk zhәne 27 kandidattyk dissertaciya korgaldy Namaz Izimbergenuly emdeu gylymi pedagogikalyk kyzmetpen katar komakty kogamdyk zhumyspen ajnalyskan 1979 zhyldan bastap Aktobe oblystyk hirurgter kogamynyn toragasy Respublikalyk hirurgter associaciyasy baskarmasynyn Қazakstan Respublikasy Densaulyk saktau ministrliginin hirurgiya bojynsha problemalyk komissiyasynyn mүshesi boldy Aktobe medicina institutynyn zhanynda dissertaciyalyk kenesti uzak uakyt baskardy Vestnik hirurgii Kazahstana Singraalnaya hirurgiya Resej Zapadno Kazahstanskij medicinskij zhurnal ҚR Aktobe Valeologiya Astana zhurnaldarynyn redakciyalyk kenesi kuramyna kirdi Batys Қazakstannyn oblystarynyn gylymi kogamdary zhumysyna belsendi katysty Zhariyalanymdary Monografiyalardyn oku kuraldarynyn әdistemelik usynymdardyn kitaptardyn avtory 1 Lechenie ostrogo pankreatita i holecistopankreatita metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1980 18 b L N Farafonovamen birge 2 Diagnostika i lechenie ostrogo appendicita metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1981 11 b M M Shafermanmen birge 3 Lechenie neotlozhnyh sostoyanij v hirurgicheskoj klinike uchebnoe posobie dlya subordinatorov Aktyubinsk 1981 21 b K Zh Zhanabaevpen birge 4 Profilaktika tromboembolicheskih oslozhnenij v rannem posle operacionnom periode u hirurgicheskih bolnyh metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1982 21 b M K Yusubalievpen A K Mantaevpen birge 5 Differencialnaya diagnostika ostryh hirurgicheskih zabolevanij bryushnoj polosti i ostryh kishechnyh infekcij metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1983 15 b K D Dujsenovpen birge 6 Antibiotiki v hirurgii uchebnoe posobie Aktyubinsk 1983 15 b R S Kuzdenbaevamen L N Farafonovamen K D Dujsenovpen birge 7 Diagnostika i lechenie ostryh hirurgicheskih zabolevanij organov bryushnoj polosti uchebnoe posobie Aktyubinsk 1984 87 b L N Farafonovamen M M Shafermanmen V A Galkinmen birge 8 Profilaktika oslozhnenii ostryh hirurgicheskih zabolevanii bryushnoj polosti v usloviyah selskih regionov Kazahstana metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1988 10 b M M Shafermanmen birge 9 Otkrytyj zhivot s upravlyaemoj laparostomiej i hirurgii peritonita metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1989 20 b M M Shafermanmen birge 10 Aktivnye metody lecheniya mestnogo gnojnogo peritonita metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1991 10 b N A Akataevpen K Zh Askangalievpen birge 11 Hirurgiyalyk deontologiya Aktyubinsk 1992 120 b 12 Russko kazahskij slovar hirurgicheskih terminov uchebnoe posobie Aktobe 1993 65 b S M Kelimberdievpen birge 13 Ish kuysynyn zhedel hirurgiyalyk aurulary Aktobe 1993 210 b 14 Intubaciya kishechnika oshibki oslozhneniya i ih profilaktika metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk kalasy 1993 17 b M N Izimbergenovpen M M Shafermanmen R N Fahrutdinovpen birge 15 Regionarnaya endolimfaticheskaya antibiotikoterapiya v kompleksnom lechenii ostrogo oslozhnennogo holecistita metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1993 15 b B S Zhakievpen birge 16 Lazery v hirurgii oslozhnennyh form ostrogo holecistita metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1993 13 b A K Mantaevpen birge 17 Oryssha kazaksha hirurgiyalyk sozdik Aktobe 1994 63 b S M Kelimberdievpen birge 18 Otkrytyj metod lecheniya peritonita Almaty Gylym 1994 208 b M A Alievpen M M Shafermanmen E I Brehovpen birge 19 Metodicheskoe posobie medicinskih terminov dlya subordinatorov hirurgov Aktyubinsk 1994 94 b 20 Optimizaciya raboty otdeleniya sanitarnoj aviacii po okazaniyu lechebno konsultativnoj pomoshi pri OHZ i travmah organov bryushnoj polosti metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1995 18 b A K Karzhauovpen birge 21 Laparoskopicheskaya appendektomiya metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1996 18 b V I Kotlobovskijmen S Zh Shanbaevpen B I Baspaevpen A B Bajzharkinovamen birge 22 Dinamicheskaya omentopankreatostomiya v lechenii ostrogo destruktivnogo pankreatita i pankreatogennogo peritonita metodicheskie rekomendacii Almaty 1996 10 b M M Shafermanmen N A Akataevpen B B Bazarbaevpen A U Urazmagambetovpen birge 23 Vybor metodov anestezii pri mnogokratnyh programmirovannyh laparosanaciyah u bolnyh s rasprostranennym peritonitom metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1997 18 b K Zh Zhanabaevpen Zh N Sarkulovamen birge 24 Posleoperacionnyj peritonit Almaty 1997 100 b B B Bazarbaevpen birge 25 Ispolzovanie placenty cheloveka v hirurgicheskoj klinike v kachestve biosorbenta metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1998 13 b B S Zhakievpen U G Karsakbaevpen birge 26 Optimizaciya frakcionnogo plazmafereza v hirurgii metodicheskie rekomendacii Aktyubinsk 1998 8 b V N Sabadashpen U G Karsakbaevpen birge 27 Ocherki hirurgicheskoj deontologii Almaty 1999 144 b 28 Prakticheskoe posobie po diagnostike i lecheniyu ostryh hirurgicheskih zabolevanij bryushnoj polosti Redaktor Aktobe 2000 58 b M N Izimbergenovpen S M Kelimberdievpen N A Akataevpen B S Zhakievpen birge 29 Aktivnye metody lecheniya tyazhelyh form akusherstvo ginekologicheskogo peritonita metodicheskie rekomendacii Aktobe 2000 21 b T M Ukybasovamen S T Kapanovpen B Zh Karimovamen birge 30 Taktika operativnyh vmeshatelstv na zheludochno kishechnom trakte v usloviyah razlitogo peritonita i pri vysokih kishechnyh svishah metodicheskie rekomendacii Aktobe 2000 10 b M N Izimbergenovpen A A Elemesovpen K T Adajbaevpen birge 31 Ispolzovanie ozonirovannyh rastvorov v ekstrennoj abdominalnoj hirurgii metodicheskie rekomendacii Aktobe 2000 13 b M N Izimbergenovpen B Sh Eskaraevpen A A Elemesovpen K T Adajbaevpen birge 32 Ekstrakorporalnaya placentoplazmosorbciya v hirurgicheskoj klinike metodicheskie rekomendacii Aktobe 2001 16 b B S Zhakievpen U G Karsakbaevpen birge 33 Laparoskopicheskaya hirurgiya tuboovarialnyh vospalitelnyh obrazovanij pridatkov matki i pelvioperitonita metodicheskie rekomendacii Aktobe 2001g 22 b T M Ukybasovamen V I Kotlobovskijmen A A Shangaraevamen B Zh Karimovamen birge 34 Biogemosorbciya cherez fragmenty placenty cheloveka v hirurgicheskoj klinike metodicheskie rekomendacii Aktobe 2001 18 b B S Zhakievpen V N Sabadashpen U G Karsakbaevpen Zh N Sarkulovamen K S Imanbaevpen birge 35 Intraintestinalnaya chrezzondovaya ozonoterapiya v kompleksnom lechenii razlitogo gnojnogo peritonta metodicheskie rekomendacii Aktobe 2002 28 b S N Koblandinmen N V Mironyukpen birge 36 Regionarnaya endolimfaticheskaya antibiotikoterapiya v kompleksnom lechenii gnojno vospalitelnyh zabolevanij organov bryushnoj polosti metodicheskie rekomendacii Aktobe 2002 15 b B C Zhakievpen birge 37 Lechenie gnojnyh ran Aktobe 2002 137 b 38 Lechenie neotlozhnyh sostoyanij v hirurgicheskoj klinike na kazahskom yazyke uchebnoe posobie 2002 40 b K Zh Zhanabaevpen birge 39 Vnutrikishechnaya zondovaya ozonoterapiya v hirurgii razlitogo gnojnogo pertonita Aktobe 2003 198 b M N Izimbergenovpen A A Elemesovpen K S Abishevpen birge 40 Gemoplacentoperfuziya v hirurgicheskoj klinike Aktobe 2003 256 b B S Zhakievpen birge 41 Metody detoksikacionnoj terapii v hirurgicheskoj klinike Redaktor Aktobe 2003 50 b M N Izimbergenovpen S Zh Sahipovpen B S Zhakievpen V N Sabadashpen Zh N Sarkulovamen birge 42 Mestnoe ispolzovanie placentarnoj tkani v lechenii gnojnyh ran metodicheskie rekomendacii Aktobe 2003 24 b U G Karsakbaevpen M A Saduovpen R I Izimovamen birge 43 Kto mozhet stat hirurgom vvedenie v specialnost Aktobe 2004 36 b 44 Kim hirurg bola alady mamandykka kirispe Aktobe 2004 38 b 45 Hirurg Muhtar Әliev hirurgtin kozimen Aktobe 2004 99 b 46 Ish kuysynyn zhedel hirurgiyasy rukovodstvo po hirurgii na kazahskom yazyke Aktobe 2006 310 b M N Izimbergenovpen birge 47 Kafedra gospitalnoj hirurgii istoriya stanovleniya i razvitiya s kommentariyami avtora Aktobe 2012 90 b 48 Ocherki po pedagogike vysshej medicinskoj shkoly Aktobe 2013 187 b 49 O Tәnirim bul men goj Aktobe 2017 282 b 50 Mejirbikeler Aktobe 2018 43 b Avtorlyk kuәlikter patentter zhәne aldyn ala patentter 1 Sposob lecheniya ostrogo gnojnogo peritonita A s SSSR 1421317 1988 zh ten avtor M M Shaferman 2 Sposob endolimfaticheskoj antibiotikoterapii pri oslozhnennom holecistite Patent RK 1832012 1992 zh ten avtor B S Zhakiev 3 Rastvor konservant krovi dlya lechebnogo frakcionnogo plazmofereza Patent RK 20132 1996 zh ten avtorlar V N Sabadash Yu I Budchanov 4 Sposob zashity kletok krovi pri gemosorbcii Predpatent RK 31836 1999 zh ten avtorlar G N Izimbergenova V N Sabadash 5 Sposob profilaktiki oslozhnenij pri intubacii kishechnika cherez koncevuyu ileostomu Predpatent RK 10385 1999 zh ten avtorlar M N Izimbergenov Z B Bralov 6 Sposob ekstrakorporalnoj detoksikacii organizma Predpatent RK 29390 1999 zh ten avtorlar B S Zhakiev K G Karsakbaev R Z Ismagilov 7 Sposob obrabotki kulti cherveobraznogo otrostka pri laparoskopicheskoj appendektomii Predpatent RK 12300 2000 zh ten avtorlar K K Zholmuhamedov M H Kuzbakov M N Izimbergenov M N Zhumabaev 8 Sposob lecheniya endotoksikoza Predpatent RK 31086 2000 zh ten avtorlar B S Zhaktev V N Sabadash K Zh Ajtuov 9 Modificirovannyj sposob gemoplacentosorbcii Predpatent RK 32837 2000 zh ten avtorlar B S Zhakiev U G Karsakbaev K S Imanbaev 10 Sposob lecheniya gnojnyh zabolevanij genitalij Predpatent RK 30675 2000 zh ten avtorlar S T Kapanov G N Kismanova 11 Modificirovannyj sposob gemoplacentosorbcii Predpatent RK 2000 1224 2000 zh ten avtorlar B S Zhakiev U G Karsakbaev K S Imanbaev 12 Sposob permanentnoj geparinizacii pri ekstrakorporalnoj gemoplacentosorbcii Predpatent RK 34038 2001 zh ten avtorlar B S Zhakiev M K Dzhakanov A A Kaliev 13 Sposob uluchsheniya zazhivleniya kishechnyh anastomozov lekarstvennoj smesyu Predpatent RK 10747 ot 15 11 1999 zh ten avtorlar M N Izimbergenov A A Elemesov 14 Sposob konservacii placentarnoj tkani Predpatent RK 37552 2002 zh ten avtorlar L Zh Rajhanova B V Zasorin M A Saduov 15 Sposob ocenki anesteziologicheskogo i operacionnogo riska v hirurgii peritonita Predpatent RK 39441 2002 zh ten avtorlar Zh N Sarkulova M M Orazov 16 Sposob kompleksnogo lecheniya razlitogo gnojnogo peritonita s ispolzovaniem ozonirovannyh rastvorov Predpatent RK 14614 2003 zh ten avtorlar M N Izimbergenov A A Elemesov K S Abishev 17 Sposob stimulyacii regeneracii suhozhilii Predpatent RK 41542 2003 zh ten avtorlar Z A Idiev S Zh Isaev 18 Sposob korrekcii immunologicheskih narushenij pri gnojno septicheskih zabolevaniyah Predpatent RK 16782 2004 zh ten avtorlar M N Izimbergenov B V Zasorin M H Bigaliev E K Karataev 19 Sposob lecheniya placentarnym perfuzatom gnojno septicheskih zabolevanij Predpatent RK 51017 2005 zh ten avtorlar B S Zhakiev K S Imanbaev Marapattary Қurmet ordeni Pochet 2015 Enbek ardageri medali Veteran truda 2016 Otlichniku zdravoohraneniya tosbelgisi Vysshaya shkola SSSR za otlichnye uspehi v rabote tosbelgisi Aktobe kalasynyn kurmetti azamaty tosbelgisi Pochetnyj grazhdanin goroda Aktobe 2002 Tүpkaragan audanynyn kurmetti azamaty tosbelgisi Pochetnyj grazhdanin Tupkaraganskogo rajona 2007 Densaulyk saktau isine koskan үlesi үshin tosbelgisi Za vklad v razvitie zdravoohraneniya 2009 Қazakstan Respublikasynyn gylymyn damytuga sinirgen enbegi үshin tosbelgisi Za zaslugi v razvitii nauki Respubliki Kazahstan 2012 Aktobe oblysyna sinirgen enbegi үshin tosbelgisi Za zaslugi pered Aktyubinskoj oblastyu 2017 Қazakstan Respublikasy zhogary oku oryndary associaciyasynyn A Bajtursynov atyndagy altyn medali 2017 Evraziya kogamdyk korynyn Altyn skalpel diplomy zhәne kurmet belgisi 2005 Қazakstan Respublikasynyn Tәuelsizdigine 20 zhyl merekelik medali 20 let nezavisimosti Respubliki Kazahstan 2011 Қazakstan Respublikasynyn Tәuelsizdigine 25 zhyl merekelik medali 25 let nezavisimosti Respubliki Kazahstan 2016 Aktau kalasyna 50 zhyl merekelik medali 50 let gorodu Aktau 2013 Aktobe kalasyna 150 zhyl merekelik medali 150 let gorodu Aktobe 2019 Marat Ospanov atyndagy Batys Қazakstan memlekettik medicina universitettin damuyna koskan үlesi үshin medali Za vklad v razvitie Zapadno Kazahstanskogo gosudarstvennogo medicinskogo universiteta imeni Marata Ospanova 2017 Kompaniya Nurdәulet Aktobe ZhShS N I Izimbergenov atyndagy stipendiya bekitti 2000 2005 Қurmet ataktary Қazakstan Respublikasynyn enbek sinirgen gylym zhәne tehnika kajratkeri 1998 Halykaralyk hirurgter kogamynyn mүshesi International Society of Surgery Shvejcariya 1999 Aktobe kalasynyn kurmetti azamaty 2002 Mangystau oblysy Tүpkaragan audanynyn kurmetti azamaty 2007 A N Syzganov atyndagy Ұlttyk hirurgiya gylymi ortalygynyn kurmetti professory 1997 A Yassaui atyndagy Halykaralyk kazak tүrik universitetinin kurmetti professory 2016 K Zhubanov atyndagy Aktobe onirlik memlekettik universitetinin kurmetti professory 2017 N I Izimbergenovtin omiri men shygarmashylyk zholy turaly mәlimetter Spravochnik Kto est kto v Kazahstanskoj nauke Almaty 1999 zhyl 200 b Enciklopediya Aktyubinskoj oblasti Aktobe 2002 zhyl 449 450 b Nacionalnaya akademiya nauk Respubliki Kazahstan Enciklopedicheskij spravochnik Almaty 2006 zhyl 174 b Ұlttyk enciklopediya Қazakstan Almaty 2007 zhyl 9 tom 648 649 b Enciklopediya Luchshie lyudi Kazahstana vypusk II Almaty 2010 zhyl 472 b Enciklopedicheskij spravochnik Aktobe kutty meken Almaty 2017 zhyl 247 b Enciklopediya Zolotoj fond uchenyh mediciny Kazahstana Almaty 2008 zhyl 170 173 b Derekkozder