Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Мөлдір. Бұл сөзді естісек, есімізге «тұнық, таза (су)» ұғымы түседі. «Мөлдір бұлақтан су ішудің өзі — бір ғанибет» (I. Омаров, Шабыт.).
Қырғыз тілінде дәл осы мағынада «мөлтүр» болып дыбысталады. Сөздің алғашқы түбірі «мөл» болғандығын да қырғыз тілі дерегінен байқаймыз. Мұнда «тұнық, таза» мағыналарын -түр қосымшасынсыз-ақ, «мөл»-дің қара басы бере алатыны былай тұрсын, «адал», «сұлу» іспеттес ауыспалы мағыналарды да меншіктенеді. Ал қазақ тілінде бұл жоқ.
моңғол тобындағы тілдерді айтпағанда, түркі тілдерінің кейбіреуінде дәл осы тұлғаға өте сәйкес сөздердің екінші мағынасы ұшырасады: қырғызша — мөндүр (аталған сөздік, 534), хакас тілінде — миндір, ұйғырша — мөлдүр сөздері біздегі «бұршақ (жауын-шашын түрі) мағынасына нұсқайды.
моңғолша — мөндөр, қалмақша — мөндр сөздері де аспаннан жауатын «бұршақ» мағынасында қолданылады. моңғол тобындағы тілдерге түркі тілдерінен ауысуы ықтимал. Өйткені тазалық пен тұнық мағынасын білдіретін сөз түбірі — «мөл» түркі тілдері ішінен (қырғыз тілінен) табылуы осыған жетектейді. Әрине, кесіп-пішіп айту қиын. Аспаннан жауған бұршақтың да өте тазалығын теріске шығару қиын. Жердегі судың тазалығын бүршақ тазалығына теңеу арқылы да қазақ тіліндегі «мелдір» сөзінің пайда болуы мүмкін. Алғашқы кездерде моңғол, түркі тілдеріне ортақ болып, кейін әрқайсысы өзінше мағына беру де болмайтын құбылыс емес.
Дереккөздер
- Бес жүз бес сөз.— Алматы: Рауан, 1994 жыл. ISBN 5-625-02459-6
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Moldir Bul sozdi estisek esimizge tunyk taza su ugymy tүsedi Moldir bulaktan su ishudin ozi bir ganibet I Omarov Shabyt Қyrgyz tilinde dәl osy magynada moltүr bolyp dybystalady Sozdin algashky tүbiri mol bolgandygyn da kyrgyz tili dereginen bajkajmyz Munda tunyk taza magynalaryn tүr kosymshasynsyz ak mol din kara basy bere alatyny bylaj tursyn adal sulu ispettes auyspaly magynalardy da menshiktenedi Al kazak tilinde bul zhok mongol tobyndagy tilderdi ajtpaganda tүrki tilderinin kejbireuinde dәl osy tulgaga ote sәjkes sozderdin ekinshi magynasy ushyrasady kyrgyzsha mondүr atalgan sozdik 534 hakas tilinde mindir ujgyrsha moldүr sozderi bizdegi burshak zhauyn shashyn tүri magynasyna nuskajdy mongolsha mondor kalmaksha mondr sozderi de aspannan zhauatyn burshak magynasynda koldanylady mongol tobyndagy tilderge tүrki tilderinen auysuy yktimal Өjtkeni tazalyk pen tunyk magynasyn bildiretin soz tүbiri mol tүrki tilderi ishinen kyrgyz tilinen tabyluy osygan zhetektejdi Әrine kesip piship ajtu kiyn Aspannan zhaugan burshaktyn da ote tazalygyn teriske shygaru kiyn Zherdegi sudyn tazalygyn bүrshak tazalygyna teneu arkyly da kazak tilindegi meldir sozinin pajda boluy mүmkin Algashky kezderde mongol tүrki tilderine ortak bolyp kejin әrkajsysy ozinshe magyna beru de bolmajtyn kubylys emes DerekkozderBes zhүz bes soz Almaty Rauan 1994 zhyl ISBN 5 625 02459 6Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz