Маржан полиптері

Маржан полиптері немесе Көпқармалауышты маржандар (лат. Anthozoa) – омыртқасыз жануарлардың ішекқуыстылар типінің бір класы.

Сегізсәулелі маржан құрылысы.

Маржан полиптері 5 класс тармағына бөлінеді, оның үшеуі жойылып кеткен, қалған екеуі:

• сегіз сәулелі маржандар (Octocorallіa)
• алты сәулелі маржандар (Hexacorallіa).

Қазіргі таңда Маржан полиптерінің 6000-дай түрі белгілі. Қаңқасы барлары топтанып тіршілік етеді. Ал жеке Маржан полиптерінде қаңқа болмайды, олардың денесі цилиндр тәрізді, төмен жағы жалпайып табанға айналған, табанымен су астындағы грунтқа бекиді. Табанының қарама-қарсы жақ ұшында ұзын жіңішке қармалауыш шоғырларымен (6 не 8 сәулелі) қоршалған ауыз қуысы бар. Көбінесе планктонмен қоректенеді. Маржан полиптері жынысты да, жыныссыз да түрде көбейе береді. Дернәсілі планула ауыз тесігі арқылы аналық полиптан бөлініп шығып, біраз уақыт суда жүзіп жүргеннен кейін су астында субстратқа орнығып, түріне айналады. Жыныссыз көбеюі бүршіктену арқылы жүреді. Полиптің денесінде бүршік пайда болады да, оның ұшында жаңа қармалауыштардың бастамасы түзіледі, бірақ аналық дарабастан бөлінбей көбейе береді. Кейбір жеке тіршілік ететін көлденең және ұзына бойына бөліну арқылы көбейеді. Маржан полиптерінің көпшілігі дара жыныстылар, түрленбей дамиды, тек полип пішінді болады (қ. Гидроидтар). Атлант, Үнді, Тынық мұхиттарының тропиктік аймағында риф құрушы (6 сәулелі маржандар) кең таралған. Бұл маржандар тұздылығы 3,5ү болатын, температурасы 20°С-тан төмендемейтін, таза оттекке бай теңіз суында ғана (50 м-ге дейінгі тереңдікте) тіршілік ете алады. арасындағы жануарлар (ақуыз, , шаянтәрізділер, т.б.) мен өсімдіктер (балдырлар) бірігіп, біртұтас ерекше бірлестік немесе биоценоз құрайды.

Дереккөздер

1. Б. Минсаринова. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2