Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
Лигниц түбіндегі шайқас - 1241 жылы 9 сәуір күні моңғолдардың Шығыс Еуропаға қарсы жүргізілген жорығы. 1222 және 1223 жж. шапқыншылықтардан кейін Шығыс Еуропаға жорық жасау жоспарланды. Айта кететіні, Еуропада жаулап алынған жерлер Жошының еншісіне өтетіндігі алдын ала шешіліп қойған мәселе еді. Жошының өлімінен кейін бұл жерлерге оның ұлы Бату иелік ететін болды. Осылайша, бұл істегі негізгі рөл Батуға көшті. Жорыққа Шыңғыс хан әулетінен Батудан басқа, оның немере інілері:Үгедейдің ұлы Гүйік, Төленің ұлы Мөңке, сондай-ақ Шағатайдың ұлдары Бандар мен Қадан қатысты. Бұл жорықта Бату бас қолбасшы деген атаққа ие болып, оған көмекшілікке бұған дейін Шығыс Еуропада болып қайтқан, сондықтан жергілікті жағдаймен жақсы таныс Сүбедей бекітілді. Цзинь кампаниясы аяқталған кейін 1235 ж. өткен құрылтайда осы мәселелер шешілді. Қауіп-қатер бұлтының алдымен өз бастарына төнетіндігінен қаперсіз орыс князьдарының өзара алауыздығын тыймағандығы моңғолдарға жақсы белгілі болатын. Әулие Владимирдің алаңғасар мұрагерлері Қалқада алған ащы сабақты тез ұмытқан болса керек. Бір ұштығын Сүбедей ұстаған моңғолдардың барлау ісі таяуда жүргізілетін әскери қимылдардың нысаны болған Шығыс Еуропамен ғана шектелмеді. Ол өзінің суық қолын қиырдағы батыс жеріне де жүгіртіп үлгерген-ді. Бату алдымен оырс князьдарын ойсырата талқандап, оларды толық бағындырып және ауыр алым-салықтың астында қалдырғаннан кейін ғана тыл үшін қам жеемстен, Еуропаның қалған бөлігін жаулап алуға алаңсыз кірісе бастады. Бұл үшін саяси жағдай да оң қабақ танытып тұрғандай болды. Себебі Еуропа елдерінің әміршілері шеті көрінбейтін ұрыс - таласқа белшесінен батты, ал папа болса, өзінің атақ - беделін пайдаланып, Азиядан шыққан ортақ жауларға қарсы күш біріктірудің орнына, салмақты шешімін айтпай, жайбасарлық танытты. Моңғол әскері Карпатқа жеткенде Бату шақырған әскери кеңестің отырысында көсемдер Еуропаға ендеп кіру жөнінде шешім қабылдады. Бұған сылтау да табылса керек. Венгрия осыған дейін моңғолдардан қашып үлгерген қыпшақтардың ханы Құтан мен оның 40 000 нөкерін қанатының астына алған еді. Моңғолдар болса, оларды меншігіндегі құлдары және борышкерлері санайтын. Бату венгр королі IV Белаға қол астына жасырынған қыпшақтарды қайтармаса, соғыс ашатынын айтып, талап қойды. Бела талапты орындамай, дау қарудың көмегімен шешілетін болды. Айта кететіні, моңғолдар қапталдарында жатжұрттық қарулы күштерді қалдырудың қауіптілігін ескере отырып, Венгриямен көршілес елдерге де шапқыншылық жасады. Себебі, бұл елдердің моңғолдарға достық ниет танытпасы анық еді. Моңғол жасақтары бірде-барлауға, бірде-тонауға Польша жеріне Киев түбінен аттандырылып отырған. Олардың бірі - 1240 ж. Люблинге дейін жетіп, Галлиция арқылы Киевке мол олжамен оралған. Екіншісі - Сандомирді тонап, Краковқа таяғанда сәтсіздікке ұшырыған болатын. Демек, оң жақ қаптал мықты қолдауға зәру. Осы мақсатқа екі мықты жасақ бөлінді, бірі - Польшаға, екіншісі - Силезия Моравияға. Сол жақтан қалқалау үшін тап осындай жасақ Трансильвания арқылы аттандырылған. Негізгі күш Батудың жеке қолбасшылығымен Киев түбінен қысқа жолмен Карпатты асып өтіп, Будапештке шабуылдамақ. Қос бүйірдегі жасақтардың қимылы негізгі күштің осы қорғаныс шебін бұзып өтуін жеңілдетуі тиіс болатын. Аталған жоспар бойынша "бүйірдегі жасақтар негізгі күшке Венгрияда қосылуы керек" деп шешілді. Аталмыш міндеттердің барлығы сәтті орындалды. Польшаға басып кіретін Бандар ханзада басшылық еткен жасақ Шидлов түбінде поляктарды ойсырата жеңеді. Осыдан кейін қарсы моңғолдар Краков қаласын басып алып, өртеді де, Одер өзенінен өтіп, Бреславльді шабуылдауға аттанды. Тұрғындардың өздері қаланы өртеп, тастап кеткен болатын. Бірақ қаланың ішкі қамалына жасырынған халық табанды қарсылық көрсетті. Өздеріне қарсы Лигниц маңындағы Кацбах өзенінде қалың қол жасақталап жатқаны туралы мәлімет алған Бандар Бреславльдің ішкі қамалын қоршаудан босатып, екі жасақтың күшін жаудың 30 000 адамнан тұратын әскеріне қарсы жұмылдырды. 1241 ж. 9 сәуірде Лигниц маңында болған қиян - кескі ұрыста немістер мен поляктар рыцарьлығының жұлдызы сөнді.
Дереккөздер
- Ұлы Императорлар. – Алматы: «Аруна» баспасы. «11000 қызықты деректер».
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bul makala әli tekseristen otpedi Tekserilmegen makalalardagy mәlimetter senimsiz boluy mүmkin Tekserushilerge nuskaulykty oku үshin on zhaktagy korset degendi basynyz Makala tekserushilerge makalany tekserildi dep belgileu үshin bul үlgini alyp tastanyz Makalany tirkelgenine 6 aj bolgan 500 ondeme zhasagan barlyk katysushylar zhәne osy eki sharttyn bireuin bolsada kanagattandyratyn katysushylar tekserildi dep belgilej alady 2015 zhyldyn shildesinen bergi tekserilmegen makalalar myna sanatta tizimdeledi Sanat Uikipediya Tekserilmegen makalalar Osy ajdagy tekserilmegen makalalar sanatyn bastau Osy ajdagy tekserildi dep belgilengen makalalar https kk wikipedia org w index php title Arnajy Zhuyktagy ozgerister amp tagfilter Tekserildi dep belgiledi Bul makalany 2024 01 18 16 59 kezinde 10 aj buryn 1nter pares zhurnaly үlesi songy ret ondedi Tekserilmegender 2122 1 karasha 2016 Lignic tүbindegi shajkas 1241 zhyly 9 sәuir kүni mongoldardyn Shygys Europaga karsy zhүrgizilgen zhorygy 1222 zhәne 1223 zhzh shapkynshylyktardan kejin Shygys Europaga zhoryk zhasau zhosparlandy Ajta ketetini Europada zhaulap alyngan zherler Zhoshynyn enshisine otetindigi aldyn ala sheshilip kojgan mәsele edi Zhoshynyn oliminen kejin bul zherlerge onyn uly Batu ielik etetin boldy Osylajsha bul istegi negizgi rol Batuga koshti Zhorykka Shyngys han әuletinen Batudan baska onyn nemere inileri Үgedejdin uly Gүjik Tolenin uly Monke sondaj ak Shagatajdyn uldary Bandar men Қadan katysty Bul zhorykta Batu bas kolbasshy degen atakka ie bolyp ogan komekshilikke bugan dejin Shygys Europada bolyp kajtkan sondyktan zhergilikti zhagdajmen zhaksy tanys Sүbedej bekitildi Czin kampaniyasy ayaktalgan kejin 1235 zh otken kuryltajda osy mәseleler sheshildi Қauip kater bultynyn aldymen oz bastaryna tonetindiginen kapersiz orys knyazdarynyn ozara alauyzdygyn tyjmagandygy mongoldarga zhaksy belgili bolatyn Әulie Vladimirdin alangasar muragerleri Қalkada algan ashy sabakty tez umytkan bolsa kerek Bir ushtygyn Sүbedej ustagan mongoldardyn barlau isi tayauda zhүrgiziletin әskeri kimyldardyn nysany bolgan Shygys Europamen gana shektelmedi Ol ozinin suyk kolyn kiyrdagy batys zherine de zhүgirtip үlgergen di Batu aldymen oyrs knyazdaryn ojsyrata talkandap olardy tolyk bagyndyryp zhәne auyr alym salyktyn astynda kaldyrgannan kejin gana tyl үshin kam zheemsten Europanyn kalgan boligin zhaulap aluga alansyz kirise bastady Bul үshin sayasi zhagdaj da on kabak tanytyp turgandaj boldy Sebebi Europa elderinin әmirshileri sheti korinbejtin urys talaska belshesinen batty al papa bolsa ozinin atak bedelin pajdalanyp Aziyadan shykkan ortak zhaularga karsy kүsh biriktirudin ornyna salmakty sheshimin ajtpaj zhajbasarlyk tanytty Mongol әskeri Karpatka zhetkende Batu shakyrgan әskeri kenestin otyrysynda kosemder Europaga endep kiru zhoninde sheshim kabyldady Bugan syltau da tabylsa kerek Vengriya osygan dejin mongoldardan kashyp үlgergen kypshaktardyn hany Қutan men onyn 40 000 nokerin kanatynyn astyna algan edi Mongoldar bolsa olardy menshigindegi kuldary zhәne boryshkerleri sanajtyn Batu vengr koroli IV Belaga kol astyna zhasyryngan kypshaktardy kajtarmasa sogys ashatynyn ajtyp talap kojdy Bela talapty oryndamaj dau karudyn komegimen sheshiletin boldy Ajta ketetini mongoldar kaptaldarynda zhatzhurttyk karuly kүshterdi kaldyrudyn kauiptiligin eskere otyryp Vengriyamen korshiles elderge de shapkynshylyk zhasady Sebebi bul elderdin mongoldarga dostyk niet tanytpasy anyk edi Mongol zhasaktary birde barlauga birde tonauga Polsha zherine Kiev tүbinen attandyrylyp otyrgan Olardyn biri 1240 zh Lyublinge dejin zhetip Galliciya arkyly Kievke mol olzhamen oralgan Ekinshisi Sandomirdi tonap Krakovka tayaganda sәtsizdikke ushyrygan bolatyn Demek on zhak kaptal mykty koldauga zәru Osy maksatka eki mykty zhasak bolindi biri Polshaga ekinshisi Sileziya Moraviyaga Sol zhaktan kalkalau үshin tap osyndaj zhasak Transilvaniya arkyly attandyrylgan Negizgi kүsh Batudyn zheke kolbasshylygymen Kiev tүbinen kyska zholmen Karpatty asyp otip Budapeshtke shabuyldamak Қos bүjirdegi zhasaktardyn kimyly negizgi kүshtin osy korganys shebin buzyp otuin zhenildetui tiis bolatyn Atalgan zhospar bojynsha bүjirdegi zhasaktar negizgi kүshke Vengriyada kosyluy kerek dep sheshildi Atalmysh mindetterdin barlygy sәtti oryndaldy Polshaga basyp kiretin Bandar hanzada basshylyk etken zhasak Shidlov tүbinde polyaktardy ojsyrata zhenedi Osydan kejin karsy mongoldar Krakov kalasyn basyp alyp ortedi de Oder ozeninen otip Breslavldi shabuyldauga attandy Turgyndardyn ozderi kalany ortep tastap ketken bolatyn Birak kalanyn ishki kamalyna zhasyryngan halyk tabandy karsylyk korsetti Өzderine karsy Lignic manyndagy Kacbah ozeninde kalyn kol zhasaktalap zhatkany turaly mәlimet algan Bandar Breslavldin ishki kamalyn korshaudan bosatyp eki zhasaktyn kүshin zhaudyn 30 000 adamnan turatyn әskerine karsy zhumyldyrdy 1241 zh 9 sәuirde Lignic manynda bolgan kiyan keski urysta nemister men polyaktar rycarlygynyn zhuldyzy sondi DerekkozderҰly Imperatorlar Almaty Aruna baspasy 11000 kyzykty derekter