Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ленинград шайқасы (орыс. Битва за Ленинград) — екінші дүниежүзілік соғыс кезінде неміс-нацист әскерлерінен Ленинградты (қазіргі Санкт-Петербург) қорғау мақсатымен Кеңес Қарулы Күштері мен қала еңбекшілерінің 1941 жылғы 10 шілдеден 1944 жылдың 10 тамызына дейін жүргізген жауынгерлік қимылдары.
| Ленинград шайқасы | |||
| Негізгі қақтығыс: Ұлы Отан соғысы, Екінші дүниежүзілік соғыс | |||
 | |||
| Дата | |||
|---|---|---|---|
| Орын | Ленинград облысы, Калинин облысы, Карело-Фин КСР, Эстон КСР, Балтық теңізі | ||
| Нәтиже | КСРО-ның жеңісі | ||
| Қарсыластар | |||
| |||
| Қолбасшылары | |||
| | |||
Неміс командованиесі Ленинградты оңт. пен оңт-шығыстан (құрамында 16, 18-армиялар, 4-танкілер тобы, 1-әуе флоты бар) армиялар тобының және солт.-батыстан фин әскерлерінің (Оңт.-Шығыс және Карель армиялары) біріккен күші арқылы қала маңындағы соғыс — теңіз базаларын талқандап, КСРО-ны аса ірі өндіріс орт-тарынан айыруды көздеді. Неміс әскерлері негізгі соққыны Луга арқылы Красногвардейскіге қарай бағыттады. Осымен бір мезетте фин әскерлері Карель мойнағында Петрозаводскіге қарай шабуылға шықты.
Жау шабуылына тосқауыл ретінде қаланы қоршай салынған қорғаныс шептерінің жалпы ұзындығы 900 км-ге жетті. Қысқа мерзімде халық жасақтарынан 10 дивизия, көптеген партизан отрядтары құрылып, майдан шебіне жөнелтілді. Ленинград бағытында жау әскерлерінің шабуылына тойтарыс жасап, соққы беру міндеті құрамында 7, 23-армиялар (барлығы 8 дивизия) бар Солт. (23 тамыздан Ленинград майданы, қолбасшысы ген.-л. М.М. Попов) және құрамында 8, 11, 27-армиялар (31 дивизия және 2 бригада) бар Солт.-Батыс (қолбасшысы ген.-м. П.П. Собенников) майдандарының әскерлеріне жүктелді. Бұл екі майданның қимылдарын Солт.-Батыс бағытының бас командованиесі (бас қолбасшысы Кеңес Одағының Маршалы К.Е. Ворошилов) басқарды. 1941 ж. тамыз — қырқүйек айларында Ленинград майданының әскерлері аса қиын жағдайда қалып, 10 қыркүйекте армия генералы Г.К. Жуков майдан қолбасшылығына тағайындалды.
Ол Балтық флотымен бірлесе отырып, қала қорғанысын нығайтуға көп күш-жігер жұмсады. Ленинград 1941 ж. 8 қыркүйектен 1943 ж. 18 қаңтарға дейін жау қоршауында болды. Қоршаудағы Ленинград сыртқы дүниемен тек Ладога көлі және әуе жолы арқылы байланысты. Қаладағы әскерилер мен жалпы халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету мәселесі қиынға соқты. Қарашаның 20-сынан әр адамға тәулігіне берілетін нанның мөлш. 125 — 250 г-ға дейін төмендеді. 1941 ж. қараша — 1942 ж. қазан айлары аралығында 641803 адам аштан қырылды. Ладога көлінің мұзымен автомобиль жолы (“Өмір жолы” аталды) салынып, қажетті қару-жарақ, азық-түлік, т.б. тасымалданды. 1942 ж. 26 тамызда Жуков Жоғары Бас қолбасшының 1-орынбасары болып тағайындалып, Ленинград қорғанысына басшылық жасады. Немістер Ленинградты қаншалықты ұзақ қоршағанымен (900 күн) қалаға басып кіре алмады.
1943 ж. 12 қаңтарда Ленинград майданының (қолбасшысы ген.-полк. Л.А. Говоров) 67-армиясы, (қолбасшысы армия ген. К.А. Мерецков) 2-екпінді армиясы Ладога көлінің оңт-нде бір мезгілде қарама-қарсы шабуылға шықты. Бұларға Балтық флоты (адм. В.Ф. Трибуц) көмектесті. 18 қаңтарда қоршау бұзылды. Ленинград маңындағы фашистерді талқандауды Кеңес командованиесі жедел қарқынмен жүзеге асыра бастады. 1944 жылдың тамызына дейін созылған Л. ш. нәтижесінде Ленинград облысы тегіс жаудан азат етілді. Фин әскерлерінің “Карелия мойнағы” деп аталған әскери тобы да талқандалды. Ленинград бағытында болған ұрыста дұшпанның 50-ге тарта дивизиясы талқандалды. Ленинградты қорғауға, оның түбіндегі жау әскерлерін талқандауға Қазақстанда жасақталған әскери құрамалар (310, 314-атқыштар дивизиялары) қатысты. Мыңдаған қазақстандықтар Ленинград түбінде ерлікпен шайқасты. Л. ш-ның ауыр күндерінде С.Баймағанбетов Кеңес Одағының Батыры атағын алды. Балтық флотының “Киров” крейсерінде 156 қазақстандық жауынгерлік борышын орындады. Қазақстан халқы ленинградтықтарға азық-түлік пен делегациялар жіберіп те, хат арқылы да көмек беріп отырды. Қазақтың халық ақыны Жамбыл Жабаевтың “Ленинградтық өренім!” атты жалынды жыры жауынгерлерді күреске жігерлендіре түсті.
Л. ш-ның зор саяси әрі стратег. маңызы болды. Фашистердің Шығыс майдандағы әскерлерінің 1/5-не жуығы Ленинград бағытында шоғырланды, осы елеулі күшті талқандауда кеңес әскерлері асқан ерлік көрсетті. Кеңес халқының 1941 — 45 ж. фашистік Германияға қарсы соғыс жеңісінің 20 жылдығына байланысты 1965 ж. 8 мамырда Ленинградқа қаһарман қала атағы берілді.
Дереккөздер
- Битва за Ленинград., 1941 — 1944, М., 1964
- Жуков Г.К., Воспоминания и размышления, М., 1969
- Белан П.С., Казахстанцы в боях за Ленинград, А.-А., 1973
- Балақаев Т.Б., Алдажұманов Х.С., Қазақстан еңбекшілері — майданға, А., 1985
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Leningrad shajkasy orys Bitva za Leningrad ekinshi dүniezhүzilik sogys kezinde nemis nacist әskerlerinen Leningradty kazirgi Sankt Peterburg korgau maksatymen Kenes Қaruly Kүshteri men kala enbekshilerinin 1941 zhylgy 10 shildeden 1944 zhyldyn 10 tamyzyna dejin zhүrgizgen zhauyngerlik kimyldary Leningrad shajkasyNegizgi kaktygys Ұly Otan sogysy Ekinshi dүniezhүzilik sogysData10 shilde 1941 zhyl 9 tamyz 1944 zhylOrynLeningrad oblysy Kalinin oblysy Karelo Fin KSR Eston KSR Baltyk teniziNәtizheKSRO nyn zhenisiҚarsylastar KSRO Nacistik Germaniya Finlyandiya eriktiler ҚolbasshylaryGeorgij Zhukov Karl MannerhejmBul үlgini koru talkylau ondeu Nemis komandovaniesi Leningradty ont pen ont shygystan kuramynda 16 18 armiyalar 4 tankiler toby 1 әue floty bar armiyalar tobynyn zhәne solt batystan fin әskerlerinin Ont Shygys zhәne Karel armiyalary birikken kүshi arkyly kala manyndagy sogys teniz bazalaryn talkandap KSRO ny asa iri ondiris ort tarynan ajyrudy kozdedi Nemis әskerleri negizgi sokkyny Luga arkyly Krasnogvardejskige karaj bagyttady Osymen bir mezette fin әskerleri Karel mojnagynda Petrozavodskige karaj shabuylga shykty Zhau shabuylyna toskauyl retinde kalany korshaj salyngan korganys shepterinin zhalpy uzyndygy 900 km ge zhetti Қyska merzimde halyk zhasaktarynan 10 diviziya koptegen partizan otryadtary kurylyp majdan shebine zhoneltildi Leningrad bagytynda zhau әskerlerinin shabuylyna tojtarys zhasap sokky beru mindeti kuramynda 7 23 armiyalar barlygy 8 diviziya bar Solt 23 tamyzdan Leningrad majdany kolbasshysy gen l M M Popov zhәne kuramynda 8 11 27 armiyalar 31 diviziya zhәne 2 brigada bar Solt Batys kolbasshysy gen m P P Sobennikov majdandarynyn әskerlerine zhүkteldi Bul eki majdannyn kimyldaryn Solt Batys bagytynyn bas komandovaniesi bas kolbasshysy Kenes Odagynyn Marshaly K E Voroshilov baskardy 1941 zh tamyz kyrkүjek ajlarynda Leningrad majdanynyn әskerleri asa kiyn zhagdajda kalyp 10 kyrkүjekte armiya generaly G K Zhukov majdan kolbasshylygyna tagajyndaldy Ol Baltyk flotymen birlese otyryp kala korganysyn nygajtuga kop kүsh zhiger zhumsady Leningrad 1941 zh 8 kyrkүjekten 1943 zh 18 kantarga dejin zhau korshauynda boldy Қorshaudagy Leningrad syrtky dүniemen tek Ladoga koli zhәne әue zholy arkyly bajlanysty Қaladagy әskeriler men zhalpy halykty azyk tүlikpen kamtamasyz etu mәselesi kiynga sokty Қarashanyn 20 synan әr adamga tәuligine beriletin nannyn molsh 125 250 g ga dejin tomendedi 1941 zh karasha 1942 zh kazan ajlary aralygynda 641803 adam ashtan kyryldy Ladoga kolinin muzymen avtomobil zholy Өmir zholy ataldy salynyp kazhetti karu zharak azyk tүlik t b tasymaldandy 1942 zh 26 tamyzda Zhukov Zhogary Bas kolbasshynyn 1 orynbasary bolyp tagajyndalyp Leningrad korganysyna basshylyk zhasady Nemister Leningradty kanshalykty uzak korshaganymen 900 kүn kalaga basyp kire almady 1943 zh 12 kantarda Leningrad majdanynyn kolbasshysy gen polk L A Govorov 67 armiyasy kolbasshysy armiya gen K A Mereckov 2 ekpindi armiyasy Ladoga kolinin ont nde bir mezgilde karama karsy shabuylga shykty Bularga Baltyk floty adm V F Tribuc komektesti 18 kantarda korshau buzyldy Leningrad manyndagy fashisterdi talkandaudy Kenes komandovaniesi zhedel karkynmen zhүzege asyra bastady 1944 zhyldyn tamyzyna dejin sozylgan L sh nәtizhesinde Leningrad oblysy tegis zhaudan azat etildi Fin әskerlerinin Kareliya mojnagy dep atalgan әskeri toby da talkandaldy Leningrad bagytynda bolgan urysta dushpannyn 50 ge tarta diviziyasy talkandaldy Leningradty korgauga onyn tүbindegi zhau әskerlerin talkandauga Қazakstanda zhasaktalgan әskeri kuramalar 310 314 atkyshtar diviziyalary katysty Myndagan kazakstandyktar Leningrad tүbinde erlikpen shajkasty L sh nyn auyr kүnderinde S Bajmaganbetov Kenes Odagynyn Batyry atagyn aldy Baltyk flotynyn Kirov krejserinde 156 kazakstandyk zhauyngerlik boryshyn oryndady Қazakstan halky leningradtyktarga azyk tүlik pen delegaciyalar zhiberip te hat arkyly da komek berip otyrdy Қazaktyn halyk akyny Zhambyl Zhabaevtyn Leningradtyk orenim atty zhalyndy zhyry zhauyngerlerdi kүreske zhigerlendire tүsti L sh nyn zor sayasi әri strateg manyzy boldy Fashisterdin Shygys majdandagy әskerlerinin 1 5 ne zhuygy Leningrad bagytynda shogyrlandy osy eleuli kүshti talkandauda kenes әskerleri askan erlik korsetti Kenes halkynyn 1941 45 zh fashistik Germaniyaga karsy sogys zhenisinin 20 zhyldygyna bajlanysty 1965 zh 8 mamyrda Leningradka kaһarman kala atagy berildi DerekkozderBitva za Leningrad 1941 1944 M 1964 Zhukov G K Vospominaniya i razmyshleniya M 1969 Belan P S Kazahstancy v boyah za Leningrad A A 1973 Balakaev T B Aldazhumanov H S Қazakstan enbekshileri majdanga A 1985 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet