Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Кәдімгі көкек (лат. Cuculus canorus) - Көкектәрізділер отрядының Көкектер тұқымдасына жататын құс.
| Кәдімгі көкек | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
 (IUCN3.1) | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Cuculus canorus (Linnaeus, ) |
Биологиялық сипаттамасы
Кәдімгі көкектің денесі өте үлкен болмаса да (бар болғаны 100 грамм шамасында) ұзын құйрығы және жабын қауырсындарының тығыздығынан едәуір ірі болып көрінеді. Көкектің реңі (бүкіл жабын қауырсының сұр реңкі және көлденең жолақты дәл сондай құйрығы болғандықтан) қырғиға ұқсас болады да, ұсақ торғайларды үркітеді. Аналықтары және көкектер жабын қауырсындарының реңкі көбінесе қызыл-сары болып келеді. Аналығы тамылжыта бүлкілдетіп, қарқылдаған дауысы шығады.
Ұя салмайды, құстың бұл түріне ұяшыл масылдық қасиеті тән. Әрбір аналықтың маманданған шағын торты түрлері бар - аналықтар ұя иесі жұмыртқасының мөлшері және реңіне ұқсас жұмыртқа туады. Көкек ұя иесінің жұмыртқа салуға даярлаған немесе жұмыртқасы бар ұясын тауып алып, оған өз жұмыртқасын салады.
Жұмыртқаны жарып шыққан қызыл - шақа және соқыр балапан инстинктивті қимыл жасайды - ұя қабырғасына аяғын тіреп, ұядағы өзінен басқаларды (ұя иесінің жұмыртқасын немесе балапандарын) сыртқа теуіп шығарады. Ұяда жалғыз қалған көкектің балапаны барлық қамқорлықты асырап алған аталық пен аналықтарға жүктейді. Көкектің балапаны көбінесе тез өсіп, өзінің асыраушысынан да үлкен болып кетеді де, ересек құсқа балапанның арқасына қонып, асыранды балапанның шырылдаған үлкен аузына кезектегі қорек үлесін тықпалайды.
Көкектің аналығы жаз бойы бөтен ұяға 12 жұмыртқаға дейін астыртын қалдырып кетеді. Көкектер көбінесе бунақденелілермен қоректенеді, өзге құстар қабыл алмайтын, тіпті түкті жұлдызқұрттарды да жейді. Қазақстанға кешеуілдеп - сәуірдің ең соңында ұшып келіп, қыркүйектің соңына дейін ұшып кетеді.
Таралуы
Үндістанды қоспағанда Еуропада, Африканың үлкен бөлігінде орын тепкен. Қазақстанда мүлде сусыз және тіршіліксіз шөлден басқа жерлердің барлығында өмір сүреді.
Дереккөздер
- BirdLife International Cuculus canorus. Version 2013.2. (2012). Тексерілді, 26 қараша 2013.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kәdimgi kokek lat Cuculus canorus Kokektәrizdiler otryadynyn Kokekter tukymdasyna zhatatyn kus Kәdimgi kokek IUCN3 1 Dүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby ҚustarSaby Tukymdasy KokekterTegi Tүri Kәdimgi kokekCuculus canorus Linnaeus Biologiyalyk sipattamasyKәdimgi kokektin denesi ote үlken bolmasa da bar bolgany 100 gramm shamasynda uzyn kujrygy zhәne zhabyn kauyrsyndarynyn tygyzdygynan edәuir iri bolyp korinedi Kokektin reni bүkil zhabyn kauyrsynyn sur renki zhәne koldenen zholakty dәl sondaj kujrygy bolgandyktan kyrgiga uksas bolady da usak torgajlardy үrkitedi Analyktary zhәne kokekter zhabyn kauyrsyndarynyn renki kobinese kyzyl sary bolyp keledi Analygy tamylzhyta bүlkildetip karkyldagan dauysy shygady Ұya salmajdy kustyn bul tүrine uyashyl masyldyk kasieti tәn Әrbir analyktyn mamandangan shagyn torty tүrleri bar analyktar uya iesi zhumyrtkasynyn molsheri zhәne renine uksas zhumyrtka tuady Kokek uya iesinin zhumyrtka saluga dayarlagan nemese zhumyrtkasy bar uyasyn tauyp alyp ogan oz zhumyrtkasyn salady Zhumyrtkany zharyp shykkan kyzyl shaka zhәne sokyr balapan instinktivti kimyl zhasajdy uya kabyrgasyna ayagyn tirep uyadagy ozinen baskalardy uya iesinin zhumyrtkasyn nemese balapandaryn syrtka teuip shygarady Ұyada zhalgyz kalgan kokektin balapany barlyk kamkorlykty asyrap algan atalyk pen analyktarga zhүktejdi Kokektin balapany kobinese tez osip ozinin asyraushysynan da үlken bolyp ketedi de eresek kuska balapannyn arkasyna konyp asyrandy balapannyn shyryldagan үlken auzyna kezektegi korek үlesin tykpalajdy Kokektin analygy zhaz bojy boten uyaga 12 zhumyrtkaga dejin astyrtyn kaldyryp ketedi Kokekter kobinese bunakdenelilermen korektenedi ozge kustar kabyl almajtyn tipti tүkti zhuldyzkurttardy da zhejdi Қazakstanga kesheuildep sәuirdin en sonynda ushyp kelip kyrkүjektin sonyna dejin ushyp ketedi TaraluyҮndistandy kospaganda Europada Afrikanyn үlken boliginde oryn tepken Қazakstanda mүlde susyz zhәne tirshiliksiz sholden baska zherlerdin barlygynda omir sүredi DerekkozderBirdLife International Cuculus canorus Version 2013 2 2012 Tekserildi 26 karasha 2013